افزایش تراکم جمعیت دانش‌آموزان در مدارس دولتی
در ایران به دلیل کمبود معلم و فضای آموزشی تراکم دانش‌آموزان در کلاسهای درس هر سال بیشتر می‌شود. ناعادلانه بودن نظام آموزشی و ایجاد شکاف طبقاتی در تحصیل بیش از پیش برجسته می‌شود.
جمعیت دانش‌آموزان در کلاسهای درس مدارس دولتی ایران هر سال بیشتر می‌شود و از حد استاندارد آن مدت‌هاست که گذشته است. کمبود معلم و نبود فضای آموزشیِ لازم بر عدالت آموزشی و همچنین شکاف طبقاتی در تحصیل تأثیر منفی گذاشته است.
خبرگزاری تسنیم در گزارشی از کلاسهای پرجمعیت درس در مدارس دولتی ایران خبر داده است. براساس این گزارش، ۶۲ درصد کلاسهای درس دوره ابتدایی مدارس دولتی دور از استاندارد هستند.
به‌گفته رضوان حکیم‌زاده معاون آموزش ابتدایی، طبق مصوبات شورای عالی آموزش و پرورش، تراکم کلاس درس دوره ابتدایی در مدارس دولتی نباید بالای ۲۶ نفر باشد و نرخ مطلوب ۲۰ تا ۲۲ نفر است، اما در حال حاضر حدود ۶۲ درصد کلاسهای درس تراکم بالای ۲۶ نفر دارند، ۴۸,۲ درصد کلاس‌ها ۲۶ تا ۳۵ دانش‌آموز، ۱۲,۱ درصد کلاس‌ها ۳۶ تا ۴۰ دانش‌آموز، ۱,۷ درصد کلاس‌ها بالای ۴۱ دانش‌آموز دارند و سه هزار و ۲۲ کلاس درس بالای ۴۱ نفره هم وجود دارد.
در مدارس ابتدایی مناطق جنوبی تهران جمعیت دانش‌آموزان اول ابتدایی در کلاسهای درس، بالای ۴۰ نفر است. در شهرستان‌های دیگر استان تهران از جمله ملارد، نسیم‌شهر، پردیس و بهارستان جمعیت دانش‌آموزان در کلاسهای درس پایه هفتم و هشتم ۴۳ تا ۴۵ نفر است.
در برخی کلاسهای درس حتی تا لبه سکو نیمکت چیده می‌شود و دانش‌آموزان ناچارند در نیمکت‌های سه نفره به سختی کنار هم جا شوند.
این در حالی است که نسبت کل حقوق‌بگیران آموزش‌وپرورش به دانش‌آموزان، یک به ۱۲ و نسبت معلمان به دانش‌آموزان یک به ۱۸ است که با احتساب ۷۰ درصد شهرنشین در ایران این نسبت در شهرها به یک به بالای ۳۰ می‌رسد. مسئولان آموزش‌وپرورش اما به همان آمار یک به ۱۲ بسنده می‌کنند و در پی افزایش دانش‌آموزان نسبت به شمار معلمان‌اند.
بنا به گزارش‌های رسمی، مدارس ایران نه تنها با کمبود معلم بلکه به‌شدت با کمبود نیروهایی مانند معاون، مشاور و مربی بهداشت نیز روبه‌رو هستند.
سیاست کلان آموزش و پرورش در ایران گسترش مدارس غیردولتی است و این مشکل کمبود فضای آموزشی را حل نخواهد کرد. در حالی‌که مهم‌ترین مزیت مدارس غیردولتی تراکم پایین دانش‌آموزان عنوان می‌شود، آموزش و پرورش از یک سو از کمبود فضای آموزشی سخن می‌گوید و از سوی دیگر مدارس دولتی را به بخش خصوصی واگذار می‌کند و هر سال شماری از مدارس دولتی با تغییر کاربری به مدارس غیردولتی تبدیل می‌شوند.
این وضعیت به‌ویژه در مدارس حاشیه‌نشین تهران وخامت بیشتری دارد زیرا افزایش اجاره بها باعث شده کوچ دانش‌آموزی به شهرهای اطراف تهران افزایش یابد.
اصل ۳۰ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران دولت را به «تأمین رایگان وسایل آموزشی و پرورشی مدارس دولتی تا پایان دوره متوسطه» موظف کرده است.
وزارت آموزش و پرورش اما طی سه دهه گذشته برنامه خصوصی‌سازی آموزش را به‌صورت تدریجی پی گرفته است. پس از تأسیس مدارس غیردولتی و واگذاری بخشی از وظایف آموزش و پرورش به شرکت‌های تأمین نیروی انسانی، از پنج سال قبل طرح واگذاری مدارس به بخش خصوصی به اجرا درآمده است.
چنین شرایطی از آن‌جا اهمیت می‌یابد که امسال حدود ۸ میلیون دانش‌آموز در مدارس ابتدایی ایران ثبت نام شده‌اند.
تراکم دانش‌آموزان در کلاسهای درس بر میزان و چگونگی تعامل آن‌ها با یکدیگر و در نتیجه بروز رفتارهای ناسازگار تأثیر می‌گذارد. هر چه شمار دانش‌آموزان در کلاس درس کمتر باشد امکان توجه بیشتر معلم به هر دانش‌آموز نیز افزایش می‌یابد و کارآمدی معلم و پرداخت به جزئیات آموزش و همچنین اثربخشی رویه‌های آموزشی در گروه‌های کوچک دانش‌آموزی نیز بیشتر می‌شود.
در ایران هرچه از مدارس هوشمند و استاندارد پایتخت به سمت استان‌های جنوبی فاصله می‌گیریم، به همان اندازه با کمبود نیروهای آموزشی، کلاسهای استاندارد و امکانات اولیه آموزشی و بهداشتی روبه‌رو می‌شویم.
ازجمله بحرانی‌ترین این مناطق از حیث آموزشی استان سیستان و بلوچستان به‌ویژه در مناطق روستایی است که دانش‌آموزان مدارس با واژه‌هایی همچون «بابای مدرسه»، «وسایل سرمایشی و گرمایشی»، «آبخوری»، «سرویس بهداشتی»، «وسایل سمعی و بصری» و «سالن ورزشی»، بیگانه‌اند. در بسیاری از مدارس این استان، حتی آب آشامیدنی نیست و امکانات تحصیلی موجود در این استان فاصله معناداری با سایر استان‌های کشور دارد.
با این حال حسین ثقفی، مشاور مدیرکل آموزش و پرورش تهران می‌گوید: «تهران در بحث فضای آموزشی از پایین جدول در رتبه دوم و قبل از سیستان و بلوچستان قرار دارد. تراکم استاندارد کلاس درس ۸ متر مربع برای هر دانش‌آموز است که در تهران ۴,۵ متر است و در برخی مواقع حتی فضایی برای اینکه معلم در کلاس درس حرکت کند، نداریم و معلم باید از روی دو تا میز بپرد تا به میز خودش برسد!»
محمدمهدی زاهدی، رئیس کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس، مردادماه سال جاری اعلام کرد که کشور با کمبود ۱۰۰ هزار معلم روبه‌روست. زاهدی با اشاره به آمار معلمان بازنشسته در آستانه سال تحصیلی گفت بیش از ۶۰ هزار نفر از نیروهای آموزش و پرورش در سال تحصیلی ۹۹-۹۸ بازنشسته می‌شوند. به گفته زاهدی هم‌اکنون وزارت آموزش و پرورش با کمبود ۴۰ هزار معلم مواجه است و با در نظر گرفتن شمار بازنشستگان در سال تحصیلی آینده، این کمبود به ۱۰۰ هزار معلم می‌رسد.
غلامرضا مالکی، رئیس سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان سیستان و بلوچستان، اواخر خرداد ماه از کمبود ۴۰ هزار معلم تنها در استان سیستان و بلوچستان خبر داده و گفته بود به دلیل کمبود معلم و کمبود مدارس در سیستان و بلوچستان، بیش از ۱۰۰ هزار کودک در این استان از تحصیل بازمانده‌اند.
بیشتر بخوانید:
نظرها
نظری وجود ندارد.