دو نوبل ادبی همزمان، به کدام نویسندگان می‌رسد؟

برای نخستین بار در تاریخ جوایز نوبل، ژیلا مساعد، شاعر و نویسنده ایرانی در تبعید مقیم سوئد به عنوان عضو تازه آکادمی نوبل در روند گزینش برنده نوبل ادبی نقش دارد. برای اولین بار هم در سال جاری به دو نویسنده به طور همزمان جایزه نوبل ادبیات تعلق می‌گیرد.

سرانجام بعد از یک سال وقفه، کمیته نوبل برندگان نوبل ادبی در سال ۲۰۱۸ و ۲۰۱۹ را به طور همزمان در روز پنجشنبه ۱۰ اکتبر/۱۸ مهر اعلام می‌کند.

کمیته ادبی نوبل از کمیته‌های مختلفی تشکیل شده است: تاریخ ادبیات، زبان‌شناسی، ادبیات مدرن و ادبیات کلاسیک. پنج‌ نفری که کمیته انتخاب نویسنده سال را تشکیل می‌دهند، همگی از استادان ادبیات و زبان، شاعر و یا نویسنده‌اند. در سال ۲۰۱۹ شورای نظارت نوبل پنج نویسنده و زبان‌شناس را هم از خارج کمیته نوبل به روند انتخاب برنده جایزه اضافه کرد، اما تصمیم نهایی همچنان با پنج عضو اصلی کمیته انتخاب است. آن‌ها نام نویسنده‌ای را که نامزد دریافت نوبل ادبی است به یک شورای ۱۸ نفره اعلام می‌کنند. شورا این نویسنده را به رأی می‌گذارد. ژیلا مساعد عضو این شوراست. تاکنون پیش نیامده است که نام یک نویسنده یا شاعر ایرانی در فهرست نامزدان نوبل ادبی قرار گیرد. مساعد در اسفند ۹۷ در گفت‌وگو با زمانه با اشاره به این موضوع گفته بود:

«اینطور نیست که نویسنده یا شاعر خوب ایرانی وجود نداشته. باید کتاب یا شعر به دو سه زبان زنده دنیا ترجمه شود و به آن زبان‌ها خواننده داشته باشد و سپس آن اثر به زبانی همچون فرانسه یا انگلیسی یا آلمانی به کمیته نوبل فرستاده شود تا داوران توانایی خواندن آن را داشته باشند.»

به سبب ضعف ترجمه آثار ادبی فارسی به زبان‌های اصلی در جهان که بی‌تردید با عدم پیوستن ایران به معاهده برن و پذیرش قانون کپی رایت مرتبط است، ادبیات ایران تاکنون از نوبل ادبی بی‌نصیب مانده است.

کمیته نوبل از پنجاه سال پیش تاکنون هرگز نام نامزدان نوبل ادبی و نوبل صلح را از قبل اعلام نکرده است. این دو جایزه هم در رسانه‌ها معمولاً بازتاب‌های گسترده‌تری از سایر جوایز نوبل دارند. سایت «نایسر اودس» که معمولاً برندگان جوایز نوبل ادبی را حدس می‌زند، از آن کارسون، شاعر کانادایی، ماریس کوند، شاعر فرانسوی‌زبان اهل گوادالوپ، مارگارت آتوود، نویسنده سرشناس کانادایی و کن شوئی، نویسنده چینی به عنوان بخت‌های نوبل ادبی در سال ۲۰۱۹ نام برده است.

«سرگذشت ندیمه» (۱۹۸۵) و «وصایا» که سال گذشته منتشر شد، از رمان‌های بسیار موفق مارگارت آتوود است. آتوود «سرگذشت ندیمه» را بر اساس تاریخ ظهور مسیحی‌های دست‌راستی در آمریکای دهه‌های ۱۹۷۰ و ۸۰، انقلاب ۵۷ در ایران، و تاریخ آمریکا در قرن هفدهم میلادی نوشته است. «آدمکش کور»، «چشم گربه» و «عرئس فریبکار» از دیگر آثار این نویسنده کانادایی است که خوانندگان ایرانی با آن آشنایی دارند.

بیشتر بخوانید: