افشای اسناد محرمانه نفوذ ایران در عراق

نیویورک تایمز در یک گزارش تفصیلی از مجموعه اسنادی خبر داده است که میزان نفوذ گسترده جمهوری اسلامی ایران در دستگاه حکومتی عراق و جاسوسی مداوم آن علیه آمریکا را نشان می‌دهند.

این گزارش شامل ۷۰۰ صفحه سند فاش شده‌ای است از نیروهای اطلاعاتی ایران که به‌شکل ناشناس به اینترسپت، نشر آنلاینی خبری ـ تحقیقاتی و غیرانتفاعی ارسال شده است و اینترسپت آن‌ها را از فارسی به انگلیسی ترجمه کرده و در اختیار نیویورک تایمز قرار داده است. اینترسپت همان نهادی است که اسناد مربوط به افشاگری‌های ادوارد اسنودن، کارمند سابق سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا و پیمانکار سابق آژانس امنیت ملی این کشور را منتشر کرد.

این آرشیو از صدها گزارش تشکیل شده است که عمدتاً در سال‌های ۲۰۱۴ و ۲۰۱۵ توسط افسران وزارت اطلاعات و امنیت ایران که در این زمینه در عراق مشغول خدمت بودند، نوشته شده است.

این‌که چه کسی این اسناد را فاش کرده است، روشن نیست. در پیام‌های ناشناسی، منبع گفته است که آن‌ها می‌خواستند «به جهانیان اطلاع دهند که ایران در عراق چه فعالیت‌هایی انجام می‌دهد».

نیویورک تایمز نوشته است که برخی از گزارش‌ها حاوی اطلاعات خام هستند که صحت آن مورد تردید است، در حالی که به نظر می‌رسد برخی دیگر نظرات افسران و منابع اطلاعاتی هستند و موثق‌اند.

اسناد و مدارک ایرانی فاش‌شده، تصاویر دقیقی از نفوذ جمهوری اسلامی در امور عراق و نقش بی‌بدیل قاسم سلیمانی، فرمانده سپاه قدس را ارائه می‌دهند. اسناد موجود از آرشیو نهادهای اطلاعاتی مخفی ایران به‌دست آمده است.

افشای این اسناد در شرایطی صورت می‌گیرد که در روزهای اخیر عراق شاهد اعتراضات گسترده‌ای در بغداد و شهرهای جنوبی و شیعه‌نشین عراق علیه حاکمان سیاسی، فساد گسترده، بیکاری و عدم خدمات دولتی و همچنین نفوذ ایران در عراق بوده است. این اعتراضات همچنان ادامه دارد.

در جریان این اعتراضات چند بار نیز رویترز از نقش ایران و نیروهای حشد الشعبی نزدیک به سپاه پاسداران جمهوری اسلامی در سرکوب معترضان عراقی گزارش‌هایی منتشر کرد.

این خبرها از دیدار قاسم سلیمانی از بغداد در نیمه ماه اکتبر زمانی که پایتخت عراق ناآرام شده بود گفته بودند.

این نخستین باری نبود که قاسم سلیمانی به بغداد فرستاده شد. تلاش‌های تهران برای حمایت از عادل المهدی بخشی از کارزار طولانی این کشور برای حفظ عراق در کنار خود است.

در گزارش نیویورک تایمز صدها سند اطلاعاتی از جنگ جاسوسی ایران در عراق برای گسترش نفوذ منطقه‌ای جمهوری اسلامی نشان دارند.

این اسناد از چگونگی دخالت ایران در انتخاب رهبران سیاسی عراق، پرداخت رشوه به نمایندگان عراقی که با آمریکایی‌ها کار می‌کردند به‌منظور دستیابی به اطلاعات از فعالیت‌های آمریکا و همچنین نفوذ در هر جنبه‌ای از زندگی سیاسی، اقتصادی و مذهبی عراق خبر داده‌اند.

تماس‌های مقامات اطلاعاتی ایران با خبرچین‌های عراقی برای رد گم کردن از جمله در کوچه‌ها و خیابان‌ها و مراکز خرید یا زیر پوشش گشت و گذار و مهمانی برگزار می‌شود. خبرچین‌ها در فرودگاه بغداد در کمین هستند و پروازهای نظامی ائتلاف جهانی را زیر نظر دارند. مأموران، مسیرهای پر رفت و آمد را برای انتقال اطلاعات برمی‌گزینند. به این منابع اطلاعاتی هدایای پسته، ادکلن و زعفران، و یا در صورت لزوم رشوه داده می‌شود. این اسناد حتی حاوی گزارش‌های مربوط به هزینه‌های مأموران وزارت اطلاعات در عراق است، از جمله هزینه تهیه هدیه برای یک فرمانده کُرد.

بخش وسیعی از این اسناد به نفوذ ایران در دستگاه حکومتی عراق مربوط است. به گفته یکی از منابع اطلاعاتی ایران، عادل المهدی، نخست‌وزیر کنونی عراق در زمان حکومت صدام حسین که در تبعید به‌سر می‌برد با ایران همکاری می‌کرد و رابطه ویژه‌ای با جمهوری اسلامی ایران داشت. ماهیت دقیق این رابطه در اظهارات این منبع به تفصیل ذکر نشده است. یکی از مقامات ارشد سابق آمریکا گفته است که «رابطه ویژه می‌تواند به معنای بسیاری از موارد باشد و به معنای این نیست که او عامل دولت ایران است.» اما هیچ سیاستمدار عراقی نمی‌تواند بدون لطف ایران نخست‌وزیر شود و عادل المهدی نیز وقتی در سال ۲۰۱۸ نخست‌وزیر شد به‌عنوان کاندیدای توافقی بین ایران و آمریکا قلمداد شد.

این اسناد از جزئیات این‌که عراق از زمان حمله آمریکا در سال ۲۰۰۳ تحت تأثیر ایران قرار دارد و عراق به دروازه‌ای برای قدرت ایران تبدیل شده و جغرافیای تسلط جمهوری اسلامی را از سواحل خلیج فارس به دریای مدیترانه متصل کرده است، اطلاعاتی ارائه می‌دهند.

در این اسناد آمده است که عراق ، لبنان و سوریه برای ایران از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و سپاه پاسداران، به‌ویژه نیروی قدس به رهبری سلیمانی سیاست‌های ایران را در این کشورها تعیین می‌کند. بنا به گفته چندین مشاور در دولت‌های فعلی و گذشته ایران، سفیران ایران در این کشورها از رده‌های ارشد سپاه منصوب می‌شوند و نه وزارت امور خارجه. این منابع گفته‌اند كه مأموران وزارت اطلاعات و اطلاعات سپاه در عراق به موازات یكدیگر كار می‌كردند. آن‌ها یافته‌های خود را به ستاد مربوطه در تهران گزارش می‌دهند و این ستاد نیز به‌نوبه خود گزارش‌ها را به شورای عالی امنیت ملی ارسال می‌کنند.

پرورش مقامات عراقی بخش مهمی از کار این مأموران است. طبق این اسناد بسیاری از مقامات مهم سیاسی، نظامی و امنیتی عراق روابط پنهانی با تهران داشته‌اند. یکی از منابع اطلاعاتی در سال ۲۰۱۴ از «روابط ویژه» با عادل المهدی گفته است، همچنین شماری از اعضای اصلی کابینه حیدر العبادی، نخست‌وزیر پیشین روابط تنگاتنگی با ایران داشته‌اند.

براساس این گزارش‌ها، پس از خروج نیروهای آمریکایی در سال ۲۰۱۱، ایران یکی از همکاران عراقی سیا را با پرداخت حقوق، سکه‌های طلا و سایر هدایا به‌خدمت گرفت و اطلاعاتی درباره برنامه‌های دولت آمریکا در عراق، خواه در برخورد با گروه «دولت اسلامی» (داعش) یا هرگونه عملیات مخفی دیگر به‌دست آورد.

این فرد هر آن‌چه در مورد تجمع اطلاعاتی آمریکا در عراق می‌دانست، مکان‌ها، هتل‌ها و خانه‌های امن سیا، جزئیات آموزش نظامی و نظارت آن، نام سایر عراقی‌ها که به‌عنوان جاسوس آمریکایی‌ها کار می‌کنند را در اختیار ایران قرار داد.

هنگامی که نیروهای آمریکایی صدام حسین را سرنگون کردند، طبق گفته مشاوران دولت ایران و شخصی که وابسته به سپاه است، ایران به سرعت شماری از بهترین افسران خود را هم از وزارت اطلاعات و هم از سازمان اطلاعات سپاه پاسداران به عراق منتقل کرد. جرج بوش، رئیس جمهوری وقت آمریکا اعلام کرده بود ایران بخشی از «محور شرارت» است و رهبران ایران معتقد بودند که تهران بعد از کابل و بغداد در فهرست برنامه‌های واشنگتن برای تغییر رژیم قرار دارد.

نیویورک تایمز نوشته است که ظهور ایران به عنوان یک بازیگر قدرتمند در عراق از بسیاری جهات نتیجه مستقیم عدم وجود برنامه آمریکا پس از حمله به عراق بود. از جمله فاجعه‌بارترین سیاست های آمریکا تصمیماتی برای برچیدن نیروهای مسلح عراق و پاکسازی خدمات دولت یا نیروهای مسلح جدید از عراقی هایی که عضو حزب حاکم بعث بودند. این فرآیند، معروف به «بعث‌زدایی» بیشتر سنی‌ها را به حاشیه راند، بیكاری را گسترش داد و خشم آن‌ها را برانگیخت.

مقامات عراقی می‌گویند جاسوسان ایرانی در همه جای جنوب عراق وجود دارند و این منطقه از مدت‌ها پیش به عنوان منطقه جاسوسی ایران مشهور است. در اواخر سال ۲۰۱۴، در کربلا یک افسر اطلاعاتی ارتش عراق با یک مقام اطلاعاتی ایرانی ملاقات کرد و پیشنهاد جاسوسی به ایران داد و گفت در مورد فعالیت‌های آمریکایی‌ها در عراق اطلاعاتی به آن‌ها خواهد داد.

او به افسر اطلاعاتی ایران در مورد نرم‌افزار مخفی‌ای كه ایالات متحده برای عراقی‌ها تهیه كرده بود گفت و پیشنهاد داد كه آن را به ایرانیان تحویل دهد.

او همچنین در این اسناد از سیستم بسیار حساس استراق سمع در تلفن‌های همراه که آمریکا آن را در اختیار عراق قرار داده بود خبر داده است.

یک مقام سابق آمریکایی به نیویورک تایمز گفته است که ایالات متحده از روابط افسر اطلاعاتی ارتش عراق با ایران آگاه شده و دسترسی وی به اطلاعات حساس را محدود کرده است.

در این گزارش‌ها از رابطه نزدیک ابراهیم الجعفری، نخست‌وزیر پیشین عراق که تا اواخر سال ۲۰۱۴ وزیر امور خارجه بود نیز گفته شده و آمده است که الجعفری نیز مانند المهدی «رابطه ویژ» با ایران دارد. الجعفری این رابطه ویژه را منکر شده و گفته است که همیشه بر اساس منافع عراق با کشورهای خارجی برخورد کرده است.

در برخی گزارش‌ها حتی تک به تک وزیران کابینه عراق براساس نزدیکی‌شان با ایران دسته‌بندی شده‌اند.

در گزارش‌هایی مربوط به سال ۲۰۱۴ آمده است که وزیر وقت حمل و نقل عراق، قاسم سلیمانی را به دفتر خود پذیرفت و در این دیدار سلیمانی درخواست کرده بود که ایران برای کمک به سوریه نیاز به فضای هوایی عراق دارد و وزیر حمل و نقل عراق با گذاشتن دست خود به روی چشم‌اش به او پاسخ داده است: «به‌روی چشم‌ام» و سلیمانی پیشانی او را بوسیده است.

بسیاری از اسناد نشان می‌دهند که وقتی دیپلمات‌های برجسته آمریکایی در پشت درهای بسته با همتایان عراقی خود در بغداد ملاقات می‌کردند گفت‌وگوهای آن‌ها به طور معمول به ایرانی‌ها گزارش می‌شده است.

بعضی اوقات ایرانیان در اطلاعاتی که از منابع عراقی خود دریافت می‌کردند ارزش تجارتی می‌دیدند. یکی از گزارش‌ها نشان می‌دهد که آمریکا علاقمند به دستیابی به یک میدان غنی از گاز طبیعی در «عکاس»، منطقه نزدیک مرز عراق با سوریه است. منبع اطلاعاتی توضیح داده است که آمریکایی‌ها ممکن است از این میدان برای صادرات گاز به اروپا، یعنی بازار عمده گاز طبیعی روسیه استفاده کند. او توصیه کرد که این اطلاعات در اختیار روسیه و سوریه قرار گیرد و همین از عوامل دخالت روسیه در جنگ سوریه شد.

بخشی از گزارش‌ها نیز به نقش ایران در تجهیز شیعیان علیه سنی‌ها در جنوب عراق اشاره دارند که بعد موجب نزدیکی سنی‌ها به داعش شد.

این گزارش‌ها نشان می‌دهند که در حال حاضر ایران نگران شکاف بین شیعیان و سنی‌هاست و معتقد است اکنون هر گونه تقویت شیعیان و مقابله با سنی‌ها به‌پای ایران گذاشته می‌شود.

بیشتر بخوانید: