انتخابات مجلس رفراندومی برای سنجش مشروعیت‌ نظام است ــ گفت‌وگو با محمدرضا سرداری

انتخابات یازدهمین دوره مجلس شورای اسلامی در آستانه برگزاری است. تبلیغات رسمی کاندیداهای تأیید صلاحیت‌شده توسط شورای نگهبان از پنج‌­شنبه ۲۴ بهمن آغاز شده است. با این‌­که شگردهای مختلفی ــ از کلیپ‌­های تبلیغاتی شاد و وعده­‌های غیرمعمول گرفته تا غذا دادن به مردم ــ برای داغ کردن فضای انتخابات به کار بسته شده اند، اما از هفته‌ها قبل فضای انتخابات سرد و بی‌­رمق به نظر می‌­رسید. و حالا هم که افکار عمومی هنوز از کشتار معترضان در آبان‌­ماه و ساقط کردن هواپیمای اوکراینی زخم خورده است، بر شدت این بی‌رمقی و سردی افزوده است. محمدرضا سرداری، روزنامه‌­نگار ساکن هلند در گفت‌­وگو با زمانه معتقد است انتخابات مجلس یازدهم می‌تواند به مثابه یک رفراندوم برای مشروعیت‌سنجی نظام جمهوری اسلامی تلقی شود.

گفت­‌وگوی زمانه با محمدرضا سرداری را بشنوید:

با این که فضای عمومی چنین بی­‌میل و بی‌­اعتنا نسبت به انتخابات است و بحث تحریم فعال انتخابات بیش از هر زمان دیگری به چشم می­‌خورد، انتظار می‌­رفت حاکمیت با باز گذاشتن فضا اندکی شرایط را تلطیف کند، اما بر خلاف تصورها، کمر به تنگ­تر کردن فضای انتخابات و یک‌­دست کردن قدرت در ارکان مختلف نظام، از جمله مجلس بسته است. بیشترین اثر این تصمیم به یک­‌دست کردن قدرت نیز اصلاح‌­طلبان را در بر گرفت و شورای نگهبان مجددا همانند مجالس هفتم و نهم، به صورت گسترده بسیاری از کاندیداهای این جناح را رد صلاحیت کرد.

محمدرضا سرداری می‌­گوید برخلاف تصور موجود و آن‌چه از عملکرد و بیانیه‌­های اصلاح­‌طلبان استنباط می‌­شود، آنها هیچ‌­گاه انتخابات را تحریم نکرده و نمی­‌کنند، بلکه با انتخابات قهر می‌­کنند.

محمدرضا سرداری علت تحریم نکردن آشکار انتخابات از جانب اصلاح‌طلبان را عدم ‌سویی آنها را اپوزیسیون می‌داند:

«اصلاح‌طلبان تا این تاریخ هیچ‌گاه انتخابات را تحریم نکرده‌اند، آنچه که اصلاح‌طلبان در برخی از دوره‌های انتخابات انجام داده‌اند، قهر کردن با انتخابات بوده. ما نمونه‌های این را از انتخابات مجلس چهارم، انتخابات مجلس هفتم، مجلس نهم و این انتخابات داریم می‌بینیم. یعنی می‌توان گفت از دوره رهبری آیت‌الله خامنه‌ای اصلاح‌طلب‌ها چهار دوره با انتخابات قهر کرده‌اند. بنابراین آنچه که امروز اسمش را عدم شرکت در انتخابات می‌گذارند، نمی‌توانیم تحریم بنامیم، دلیل این است که تحریم انتخابات همیشه از سوی اپوزیسیون خارج از کشور صورت گرفته و اصلاح‌طلب‌ها هیچ‌گاه نخواستند که با اپوزسیون در یک موضع در زمینه انتخابات قرار بگیرند.»

به گفته محمدرضا سرداری، اگرچه اصلاح‌طلبان از هم‌سویی با اپوزسیون در تحریم انتخابات حذر می‌کنند، اما رویکرد و برخورد حال حاضر آنها به «تحریم انتخابات» شباهت‌ دارد، البته تحریم به این معنا که می‌خواهند سیگنالی برای حاکمیت ارسال کنند مبنی بر این که اگر میزان مشارکت مردم در انتخابات پایان بود، پس پیروزی با آنها است که انتخابات را تحریم کرده‌اند.

محمدرضا سرداری علت رد صلاحیت‌های گسترده اصلاح‌طلبان را شانس پایین آنها برای پیروزی در انتخابات می‌داند:

«در هر دوره‌ای که اصلاح‌طلبان به لحاظ شرایط سیاسی آن دوره شانسی در انتخابات نداشتند، اتفاقا رد صلاحیت آنها بیشتر بوده. ما اگر از انتخابات مجلس چهارم به انتخابات نگاه کنیم، اصلاح‌طلبان چه در دوره چهارم، چه دوره هفتم، چه در دوره نهم و چه در این دوره هچ شانس و بختی برای پیروزی در انتخابات نداشتند. علتش این بوده آن بخشی که همیشه با اصلاح‌طلبان همراه بوده، هیچ‌وقت در این مقطع از جریان اطلاح‌طلبی حمایت نکرده است و پایگاه اجتماعی آنها در آن دوره ضعیف می‌شود.»

محمدرضا سرداری در ادامه توضیح می‌دهد که هنگامی که اصلاح‌طلبان حمایت نیروهای طرفدار خود را از دست می‌دهند و این موضوع از مدت‌ها قبل قابل پیش‌بینی است، شورای نگهبان نیز بر این اساس راحت‌تر اقدام به رد صلاحیت آنها می‌کند.

به گفته آقای سرداری، یکی دیگر از علت‌های رد صلاحیت‌های گسترده اصلاح‌طلبان این است که حاکمیت دیگر قصد ایجاد رقابت را ندارد و نیازی به آن احساس را نیز نمی‌کندو در حقیقت حاکمیت تصمیم گرفته به سمت انحصاری‌تر کردن قدرت بیش از پیش حرکت کند.

در ماه‌های منتهی به انتخابات یازدهمین دوره مجلس شورای اسلامی، فضای سیاسی ایران فراز و فرودهای فراوانی را تجربه کرد. حوادثی مانند کشتار خونین معترضان در جریان اعتراض‌های آبان‌ماه و ساقط کردن هواپیمای مسافربری اوکراینی توسط پدافند هوایی سپاه پاسدران، بر افزایش موج نارضایتی‌های عمومی نسبت به حاکمیت انجامید. از این‌رو محمدرضا سرداری معتقد است انتخابات مجلس یازدهم، می‌تواند به مثابه یک رفراندوم برای مشورعیت‌سنجی نظام جمهوری اسلامی تلقی شود.

به گفته محمدرضا سرداری، بعد از اعتراض‌های دی‌ ۹۶ و آبان‌ ۹۸ که بسیاری از شهروندان معترض کشته، زخمی و یا بازداشت شدند، هیچ انتخاباتی در ایران وجود نداشته است که بتوان بر اساس آن شرایط و فضای عمومی کشور را سنجید. او با اشاره به این‌که در انتخابات سال ۹۶ میزان مشارکت بیش از ۷۰ درصد بود و حاکمیت بیشترین بهره تبلیغاتی را از آن برد، این انتخابات را یک آزمون بزرگ برای مشروعیت‌سنجی جمهوری اسلامی می‌داند، خصوصا که در شرایط حال حاضر حاکمیت به برگزاری یک رفراندوم برای سنجش میزان مشروعیتش تن نمی‌دهد.

محمدرضا سرداری معتقد است بیش از مسئله «تحریم انتخابات»، جامعه ایران در حال حاضر به آموزش و فرهنگ‌سازی در این زمینه نیاز دارد.

انتخابات یازدهمین دوره مجلس شورای اسلامی دوم اسفندماه سال جاری برگزار خواهد شد. ۱۶۴ فعال سیاسی و مدنی خارج از ایران هفته گذشته با امضای بیانیه‌ای با عنوان «اسفند بدون رأی» تحریم انتخابات را فرصت مناسبی برای تداوم اعتراضات و ایجاد «یک جنبش اجتماعی توانمند و فراگیر» دانستند. بر مبنای آخرین نظرسنجی زمانه از مخاطبانش شمار «تحریم‌کنندگان فعال» انتخابات مجلس رو به افزایش است.

در همین زمینه: