«شرکت در انتخابات مجلس، خیانت به کشته‌شدگان رخدادهای اخیر است»
نسیم روشنایی - در خواندن نامه‌ها و بیانیه‌ها، «تحریم انتخابات به مثابه یکی از شیوه‌های کنشگری» را دومین رشته پیوند زنان زندانی یافتم. نرگس محمدی، گلرخ ابراهیمی و ۱۲ زندانی سیاسی زن در روزهای اخیر انتخابات مجلس را تحریم کردهاند.
نسیم روشنایی
شرکت کردن در انتخابات مجلس، آیا مساله مردم این است؟
به زودی انتخابات مجلس یازدهم فرا می‌رسد. در غیاب احزاب سیاسی متفاوت، در غیاب حق آزادی بیان، حسن روحانی از زنان و مردان می‌خواهد به کاندیداهایی رأی دهند که از غربال شورای نگهبان و رهبر گذشته‌اند و «در صحنه» باشند. اما وقتی بیانیه‌ها و نامه‌های زنان زندانی را می‌خوانم برخی شجاعانه انتخابات را تحریم کرده و شرکت در آن را خیانت به کشته‌شدگان اعتراضات آبان ماه دانسته‌اند.
در خواندن نامه‌ها و بیانیه‌ها «تحریم انتخابات را به مثابه یکی از شیوه‌های کنشگری» دومین رشته پیوند میان این زنان شجاع یافتم. آنها نه تنها انتخابات اسفند ماه سال جاری را تحریم کرده، بلکه انتخابات سال‌های قبل را نیز تحریم کردهاند. برای نمونه، نرگس محمدی، گلرخ ابراهیمی ایرایی و چند زندانی سیاسی زن دیگر، فعالانه در تحریم انتخابات مجلس نوشته‌اند.
نرگس محمدی
از زمانی که نرگس محمدی را به بند کشیده‌اند تا به سکوت وادار شود، جسورانه ده‌ها نامه و بیانیه نوشته است، افشاگر و دادخواهانه، شخصی و عمومی، از دلتنگی و رنج و خشم تا عشق و ایمان به حقوق بشر. برای نمونه او دو سال پیش، در زندان به حسن روحانی نامه نوشته و گفته بود:
«حکومتگران باید بپذیرند که شعاع مشارکت مردم، به حضور در پای صندوق رأی حد نمی‌خورد. حق و حد ما فراتر است. ما حق داریم نهاد داشته باشیم، رسانه داشته باشیم، تجمعات قانونی داشته باشیم و وارد عرصه مشارکت فعالانه، مستقل و غیر وابسته به حکومت شویم بی آنکه متهم به اجتماع و تبانی علیه امنیت ملی شویم، می‌خواهیم درهای به ناحق پلمپ شده نهادهای مدنی با هر گرایش فکری- سیاسی به روی فعالان مدنی باز شود».
زمانی که درحال نوشتن این مقاله هستم، دو سال از نوشتن نامه او به حسن روحانی گذشته است و آخرین بیانیه او را که درباره تحریم انتخابات مجلس یازدهم نوشته می‌خوانم. نرگس محمدی در این بیانیه می‌نویسد:
«ملتی هستیم صلح‌طلب و پایبند به آرمان عدالت و آزادی. در پویش تاریخ پرافتخارمان از مشروطه تاکنون، نسل به نسل و نفس به نفس، آزادی و عدالت جسته و سر خم نکردیم. طی ۴۰ سال گذشته با مدنی‌ترین و مسالمت‌آمیزترین شیوه‌ها؛ استقلال، آزادی و جمهوری طلبیدیم. اما استبداد سر برافراشت.
ملتی پا به صحنه گذاشت و با خیزشی پای صندوق‌های رأی اصلاحات طلبید. اما حکومت با بحران و سرکوب در مقابل ملت ایستاد.
ملت، حکومت را به اعتدال فراخواند، لیکن افراط و کشتار خیابانی پاسخ بی رحمانه حکومت بود. در اعتراض به تضعیع حقوق اساسی ملت و سیاست های سرکوبگرانه ی حکومت و بی توجهی به رای و خواسته ملت و در شرایطی که حکومت هیچ یک از راه های قانونی و مسالمت آمیز مشارکت و اعتراضات مردمی از جمله تجمعات، راهپیمایی‌ها و تحصن‌ها و شکل‌گیری نهادهای مردمی و مدنی را برنمی‌تابد و با شیوه‌های خشونت‌آمیز زندان، شکنجه، سرکوب و کشتار آبان با مردمی بی پناه و ستم دیده مقابله میکند.
شایسته است که با مدنی‌ترین شیوه اعتراض به‌پا خیزیم و با راه اندازی کارزار قدرتمند "تحریم انتخابات" پاسخ سیاست‌های تنگ‌نظرانه و سرکوبگرانه حکومت را داده و به حرمت خون کشته‌شدگان مظلوم در پای صندوق‌های رأی حضور نیابیم.»
نرگس محمدی، متولد سال ۱۳۵۱، روزنامه‌نگار، فعال حقوق بشر و نایب رئیس کانون مدافعان حقوق بشر، عضو شورای عالی سیاستگذاری ادوار تحکیم وحدت، نایب رئیس و سخنگوی کانون مدافعان حقوق بشر و رئیس هیئت اجرایی شورای صلح ایران است.
او برای اولین بار به دلیل فعالیت در کانون مدافعان حقوق بشر، آبان ماه سال ۱۳۸۸ از محل کار خود (شرکت بازرسی مهندسی ایران) اخراج شد و در اردیبهشت سال ۱۳۸۹ به اتهام عضویت در کانون مدافعان حقوق بشر به شعبه ۴ دادگاه انقلاب اسلامی احضار و پس از چند جلسه دفاع برای او قرار ۵۰ میلیون تومان صادر شد. اما تنها چند روز بعد، توسط مأموران امنیتی، شبانه و در منزل خود بازداشت شد و در تیرماه سال ۱۳۹۰ در شعبه ۲۶ دادگاه انقلاب اسلامی محاکمه شد.
نرگس محمدی به استناد ماده ۶۱۰ قانون مجازات اسلامی ایران (اجتماع و تبانی علیه امنیت کشور) به تحمل ۵ سال حبس تعزیری، به استناد ماده ۴۹۹ قانون مجازات اسلامی (عضویت در کانون مدافعان حقوق بشر) به تحمل ۵ سال حبس تعزیری و به استناد ماده ۵۰۰ قانون مجازات اسلامی (در خصوص فعالیت تبلیغی علیه نظام جمهوری اسلامی ایران) به تحمل یک سال حبس تعزیری و در مجموع به تحمل ۱۱ سال حبس تعزیری محکوم شد. این رأی در شعبه ۵۴ دادگاه تجدیدنظر به ۶ سال حبس کاهش یافت. این حکم از اردیبهشت ۱۳۹۱ اجرا شد.
نرگس محمدی که در دوران بازجویی به بیماری اعصاب و روان و فلج عضلانی مبتلا شده بود، در زندان نیز بیماری‌اش تشدید و در تیر ۱۳۹۱ به بیمارستان منتقل شد و مدتی بعد بر اساس رأی پزشکان، حکم عدم تحمل کیفر برای او صادر و آزاد شد.
او را برای دومین بار ۱۵ اردیبهشت سال ۱۳۹۴ در خانه‌اش در تهران دستگیر کردند. درنهایت این زندانی سیاسی محبوس در زندان اوین، در اردیبهشت ۱۳۹۵ توسط دادگاه انقلاب تهران به ۱۶ سال زندان محکوم شد که ۱۰ سال از آن به دلیل فعالیت او در کمپین گام به گام تا لغو مجازات اعدام (لگام) بوده است. دادگاه همکاری او با این کمپین مسالمت‌آمیز را مصداق اتهام «تشکیل جمعیت با هدف برهم زدن امنیت کشور» اعلام کرد.
شعبه ۳۶ دادگاه تجدیدنظر استان تهران، حکم ۱۶ سال زندان نرگس محمدی را در مهرماه ۱۳۹۵ تأیید کرد. درخواست اعاده دادرسی او در اردیبهشت ماه ۱۳۹۶ توسط دیوان عالی کشور رد شد. او با وجود بیماری در زندان نگهداری می‌شود و مسوولان زندان اوین بارها مانع تماس تلفنی او با دو فرزندش شده‌اند.
نرگس محمدی در سال ۲۰۰۹ برنده جایزه بین‌المللی بنیاد الکساندر لانگر شد. او جوایز دیگری را نیز دریافت کرده است. آخرین بار در سال ۲۰۱۸ جایزه ساخاروف انجمن فیزیک آمریکا به نرگس محمدی اعطا شد. این جایزه هر سال به کسانی تعلق می‌گیرد که برای پیشبرد حقوق بشر فعالیت میکنند.
گلرخ ایرایی
گلرخ ابراهیمی ایرایی که در سال ۱۳۵۹ در تهران به دنیا آمده یکی دیگر از زنان زندان و کوشندگان حقوق بشر است و مانند نرگس محمدی از اعضای کارزار لغو گام به گام اعدام است.
گلرخ ابراهیمی ایرایی و همسرش آرش صادقی ۱۵ شهریور ۱۳۹۳ از سوی قرارگاه ثارالله اطلاعات سپاه بازداشت شدند. در پنجم مهر او با وثیقه ۱۰۰ میلیون تومانی از اوین آزاد شد. پس از آن گلرخ ایرایی سوم آبان ماه ۱۳۹۵ به همراه همسرش آرش صادقی در منزل خود بازداشت و بدون دریافت احضاریه کتبی جهت اجرای حکم شش سال حبس تعزیری به زندان اوین منتقل شد.
ایرایی را به اتهام «تبلیغ علیه نظام» به یک سال حبس و پنج سال حبس برای نوشتن داستان منتشر نشده‌ای در دفترچه شخصی‌اش به «توهین به مقدسات» متهم کردند. در این داستان زنی پس از دیدن فیلم «سنگسار ثریا م.» درباره سنگسار یک زن در ایران، از شدت عصبانیت نسبت به احکام مذهبی، اقدام به سوزاندن قرآن میکند، با وجود انکارهای ایرایی، بازجویان اصرار داشته‌اند که این یک داستان نیست و خاطرات شخصی گلرخ ایرایی است.
اتهام‌هایی که قاضی در محکومیت در مجموع شش ساله گلرخ ایرایی به آن استناد کرده و بخشی از فعالیت‌هایی که در حکم دادگاه به عنوان مصداق اتهامات و «فعالیت‌های ضد امنیتی» گلرخ ایرایی ذکر شده‌است را بخوانید:
عضویت در گروه لگام (کارزار لغو گام به گام اعدام)، کشف حجاب و ترویج بی‌حجابی از طریق گذاشتن عکس‌های بدون روسری در کنار همسرش در صفحه شخصی فیس‌بوک، مخالفت با حکم قصاص، امضای بیانیه‌هایی در مخالفت با مجازات اعدام، نگهداری عکس اعدام شدگان دهه ۶۰، شرکت در تجمعات مختلف مقابل زندان اوین از جمله تجمع حمایت از نرگس محمدی، ارسال گزارش موارد نقض حقوق بشر برای سازمان ملل متحد، همکاری با رسانه‌های فارسی‌زبان خارج از ایران، دیدار با زندانیان سیاسی و خانواده‌های زندانیان و کشته‌شدگان سال ۸۸ و دهه ۶۰ .
او در زندان به کنشگری سیاسی و مدنی ادامه داد و با نوشتن نامه‌ها و بیانیه‌ها و همبستگی با زندانیان دیگر به دادخواهی پرداخت. در اسفند ماه ۹۶، زمانی که با آتنا دائمی دوران حبس خود را در زندان قرچک می‌گذراند از حقیقت‌گویی دست نَشُست و در نامه‌ای شرایط غیربهداشتی و نامناسب زندان را شرح داد و از مقامات دولتی آزادیشان را مطالبه کرد. در پی آن برخی سازمان‌های حقوق بشری جهان از او حمایت کردند. پس از آن پرونده جدیدی در زندان علیه او و آتنا دائمی باز کردند.
برای این پرونده جدید یک جلسه دادگاه در تاریخ ۲۸ خرداد ۹۸ در شعبه ۲۶ دادگاه انقلاب برای آنها برگزار شد. مستندات اتهام «تبلیغ علیه نظام» برای آنها «نوشتن نامه‌ها و بیانیه‌های از داخل زندان» و «ارتباط با رسانه‌های خارج از کشور» بوده و مستندات اتهام «توهین به رهبری»، «سرود خوانی آنها یک روز پس از اعدام زانیار مرادی، لقمان مرادی و رامین حسین پناهی» در سالن ملاقات زندان بوده است. آنها ترانه «ای شهید» را خوانده بودند که در رسانه‌های داخلی این سرود بارها پخش شده است.
گلرخ ایرایی در این پرونده جدید مشترک با آتنا دائمی به سه سال و هفت ماه حبس و دو سال محرومیت از عضویت در گروه‌های اجتماعی به طور قطعی محکوم شد.
امجد حسین پناهی، برادر رامین حسین پناهی که ۱۷ شهریور ماه ۹۷ اعدام شد در توییتر شخصی‌اش نوشته بود که «پرونده آتنا و گلرخ از روز اعتراض ایشان به اعدام رامین حسین پناهی و زانیار و لقمان مرادی باز شد. آنها در آن زمان در زندان اوین بودند و ضمن اعتراض، در سالن ملاقات به یاد این سه فعال کرد اعدام شده سرود خواندند.»
گلرخ ایرایی که از فروردین ۹۸ با تودیع قرار وثیقه به صورت موقت آزاد شده بود دوباره در ۱۸ آبان ۹۸ توسط ۱۰ مامور لباس شخصی در خانه خود بازداشت و به زندان قرچک ورامین منتقل شد.
او هم مثل نرگس محمدی در زندان کتک خورده، با اعتصاب غذا به شرایط غیرانسانی اعتراض کرده و همواره با نوشتن نامه و بیانیه‌هایش از دل زندان دادخواهی و افشاگری کرده، صدای بی‌صدایان بوده و به کنشگری خود ادامه داده است. گلرخ ایرایی دو سال پیش در نامه‌ای سرگشاده انتخابات ریاست جمهوری را تحریم کرد. او به تازگی نامه‌ای درباره تحریم انتخابات مجلس یازدهم نیز نوشته است. بخش‌هایی از نامه او را که در بهمن ماه ۹۸ در زندان قرچک ورامین نوشته است، می‌خوانیم:
«نه در چهار دهه‌ی اخیر، بلکه در یکصد سال گذشته علیه ظلم شوریدیم و هر بار سخت‌تر از قبل سرکوب شدیم. عوامل بیرونی شکست‌هایمان را به کرات بررسی کردیم. در تحلیل‌هایمان از علت ضعف و کوتاهی‌هایمان غافل ماندیم و دلیل متوقف شدنمان را هر بار به عوامل بیرونی و دیگرانی نسبت دادیم که بی‌تقصیر نبودند اما از ضعف‌های خودمان جان گرفتند...
وعده‌های محقق نشده‌ی پیشین ناسزای بزرگی است برای جامعه‌ای که بارها با خوش‌باوری خود را محک آزمون و خطای تاریخی کرده و هنوز از استبداد و فقر رنج می‌برد. این رنج تا زمانی خواهد بود که باور کنیم که حق‌مان این نیست هر بار از میان غربال‌هایشان افرادی را انتخاب کنیم. انتخابات آن است که حضور احزاب و گروه‌های مختلف آزاد باشد؛ احزابی با تشکیلات مشخص و منسجم. دارای بیوگرافی و مرام‌نامه و برآمده از تفکرات گوناگون.
انتخابات در نظام‌های تک‌حزبی که تحت لوای یک شخص اداره می‌شوند، بی‌معناست و نمایش آن اهانت به شعور جمعی است. اکنون نه‌تنها در نمایش اهانت‌آمیز حکومتی که دستان زمامدارانش به خون فرزادها، زانیارها، لقمان‌ها و رامین‌هایمان آلوده است، شرکت نمی‌کنیم؛ نه‌تنها ملعبه دست حکومتیان و ملیجک‌های درباری‌شان نمی‌شویم؛ نه‌تنها فریب اپوزیسیون‌سازی درون حکومتی‌شان را نمی‌خوریم؛ بلکه مراقب فرصت‌طلبان در پوشش و با ادبیاتی متفاوت از آن سوی مرزها نیز هستیم؛ و از مسیر مبارزه و آزادی‌خواهی منحرف نخواهیم شد.
تا زمانی که به حداقل‌ها دل خوش کنیم و ساده‌لوحانه، خلسه و خماری امروز را جزیره ثبات و آسایش بدانیم، لایق همین جایگاه خواهیم بود. تا رهایی از چنگ استبدادی که بیش از یک قرن است در مسیر آزادی‌خواهی‌مان سایه افکنده است، ایستاده‌ایم؛ حتی اگر مسیر ناهموار و تنها سلاح جانمان باشد.»
بیانیه ۱۲ نفری زنان زندانی
در اختناقی که بر ایران سایه افکنده و هزاران زندانی سیاسی در زندان هستند و بسیاری از مردم سوگوار و خشمگین از هزاران کشته اعتراضات آبان و سقوط هواپیمای اکراینی هستند، ۱۲ زندانی سیاسی زن دیگر نیز با انتشار بیانیه مشترکی، با تاکید بر «تحریم و نفی انتخابات» مجلس شورای اسلامی، نوشتند: «هر کسی که پای صندوق‌های رأی می‌رود اثر انگشتش بر روی ماشه اسلحه‌ای که به سمت جوانان انقلابی شلیک می‌شود ثبت خواهد شد و نشان تاییدی بر نظام حاکم و جنایاتش است». فرازهایی از نامه را بخوانیم:
« ۴۱ سال است که با تکرار کلمه "انتخابات" سعی دارند حکومت سراسر استبدادی‌شان را دموکراتیک نشان دهند. حال آنکه از همان روزهای نخست، آزادی مردم و درپی‌اش آرای آنها به یغما رفت...
این نظام و انتخابات‌هایش تنها بر خون میلیونها جوان بی گناه استوار گشته: فروردین ۵۸، تابستان ۵۸، خرداد ۶۰ و قتل عام دهه ۶۰ بویژه کشتار تابستان ۶۷، قتل‌های زنجیره‌ای دهه۷۰، به خاک و خون کشیدن خاتون و آباد و اسلامشهر و.. کشتار معترضین ۸۸، فجایع کهریزک و اعدام گسترده هموطنان کرد به اسم تروریست در زندان‌های ایران، کشتار معترضان ۹۶ و نهایتا کشتار وحشیانه‌ی مردم در آبان ماه ۹۸ و…
برماست که انتخاباتشان را برای خودشان بگذاریم و در میدان واقعی انتخابات مردمی باقی بمانیم. هرکسی که پای صندوق‌های رأی می‌رود اثر انگشتش بر روی ماشه‌ی اسلحه‌ای که به سمت جوانان انقلابی شلیک می‌شود ثبت خواهد شد و نشان تاییدی بر نظام حاکم و جنایاتش می‌باشد. تحریم و نفی انتخابات پیمان مردم ایران با شهدا به ویژه شهدای قیام اخیر است.»
امضا کنندگان این نامه یاسمین آریانی، ندا آشتیانی، راحله احمدی، مریم اکبری منفرد، لیلا حسین زاده، سهیلا حجاب، آتنا دائمی، سپیده فرهان، منیره عرب شاهی، صبا کرد افشاری، ندا ناجی و سمانه نوروز مرادی هستند.
از پروین اردلان، نویسنده و فعال زنان پرسیدیم که به نظر او چرا زندانیان سیاسی زن مانند نرگس محمدی و گلرخ ایرایی و دیگران در حال تحریم انتخابات مجلس هستند؟
او به زمانه می‌گوید: «این تحریم‌ها روندی اعتراضی است و در ادامه اعتراضات آبان ماه و نشان می‌دهد که فاصله مردم و فعالان مدنی و سیاسی هرچه کمتر می‌شود.»
درحالی که مردم در خیابان‌ها اعتراض میکنند زنان کنشگر زندانی با تحریم فعال انتخابات از درون زندان صدای اعتراض خود را به گوش جهانیان می‌رسانند.
گفتوگو با پروین اردلان را در لینک زیر بشنوید:
در نوشته قبلی در بیانیه‌های زنان زندانی «همبستگی» و خواهری را اولین رشته پیوند میان زنان و دیگران یافتم. در این مقاله از بیداری و شجاعت بی‌مثال زنان زندانی در «تحریم انتخابات» نوشتم. این زنان با وقوف بر شقاوت رژیم و بربریت نظام قضایی انتقامجوی جمهوری اسلامی، حتی از پشت میله‌های زندان از کنشگری دست نکشیده‌اند. به احترام این زنان شجاع و آگاه از جا بلند می‌شوم.
در همین زمینه بخوانید:
نظرها
ماشین سانسوری که میشل باشله را هم برای پوتین اسد ملاها سانسور میکند
ماشین تبلیغات رژیم در خارج کشور و هذیان گویی بی مصرف. ماشین سانسوری که میشل باشله را هم برای پوتین اسد ملاها سانسور میکند وقتی رسانه داخلی ازادتر است . هر کامنتی را چاپ میکنند علیه رژیم دیدگاه برای «فرمانده نیروی زمینی سپاه: عربستان سلاح و تجهیزات به جیش‌العدل داده است» https://negaam.news all Farsi Media censored Michelle Bachelet اسفند ۱, ۱۳۹۸ در t ۴:۳۷ ق٫ظ Permalink All Farsi media censored Michelle Bachelet when she said Russia and Assad hit civilians deliberately in Syria. She is Pro-Russian Marxists darling. Do you know you are Putin , Assad, and Mullahs murderer accessories رسانه های مزدور روسیه و اسد و ملاها میشل باشله را هم سانسور میکنند ————————————————————————— مصطفی هاشمی‌طبا، معاون رییس‌جمهوری در دولت هاشمی رفسنجانی، در گفتوگو با آرمان ملی، دلیل سردی فضای انتخابات را ناهماهنگی نیروهای سیاسی کشور می‌داند؛ یعنی در حالی‌که همه می‌گویند در انتخابات شرکت کنید، به یکدیگر اتهام‌های زیادی می‌زنند، به‌خصوص جریان مخالف دولت که خیلی بیشتر از ضدانقلاب علیه دولت کارشکنی و تبلیغ میکند. از نگاه هاشمی‌طبا، هیچ‌یک از کشورهای خارجی یا رسانه‌های خارجی آن‌قدر که در داخل علیه دولت تبلیغ می‌شود اقدامی نمی‌کنند. ———————————————————————————- این مردک شکایت دارد که چرا روزنامه های داخلی بیشتر از رسانه های خارجی و کشورهای خارجی به دولت حمله میکنند ! مردک احمق همه نیروهای امنیتی و هواداران مارکسیست روسی و ملی مذهبی روسی را فرستادید خارج ! که مثلا غرب را فریب بدهند و مهاجرین ایرانی در غرب را . خوب معلوم است که حالا مثل کشوری که نیروهای نظامیش را می فرستد بیرون ، بعد از داخل اگر کسی حمله کند به اسانی نظام دیکتاتوری ابله را سرنگون میکند . مردم الان دشمن شما هستند ، ان اندک توده ای ، فدایی ، ملی مذهبی که در داخل مانده اند هم نمی توانند همه رسانه های جمعی را کنترل کنند. امروز توئیتر ، فیس بوک ، اینستا گرام ، سلفون ، ماهواره ، …. دشمن رژیم های استبدادی هستند . راهکار های ۱۹۱۷ دیگر کار نمی کند . انحصار رسانه ای و سانسور بنی صدر ، مجاهدین ، ملیون ، سلطنت طلبان ، نمی تواند این مردم را از شاهنشاه امریکایی خواستن د ور کند . انها وارد کانال سلطنت و غرب پیشرفته شده اند . شما مزدور روسیه و شریک جنایات اسد و روسیه و دخالت های تروریستی بی جا در کشورهای منطقه شدید . هر روزی که از معامله با پرزیدنت باهوش امریکا پرهیز کنید یک سال زودتر به سرنگونی شبیه قذافی و صدام نزدیکتر می شوید . خواب ببینید که حتی به سیه روزی جنایت کارانه اسد و روسیه بیفتید ، که حالا میشل باشله (عشق مارکسیست های روسی) هم می گوید که روسیه و اسد غیر نظامیان را “عمدا ” هدف قرار می دهند ! امروز دنیا می داند که روسیه و اسد و شما کودک می کشید ، نه داعش . هرگز علیه داعش نبوده اید . چند صباح باقیمانده که غرب بفهمد چه گونه فریب روسیه وا سد را خورده و نفهمیده که روسیه و اسد داعش را ساختند تا جنایاتشان را زیر سرپوش ان پنهان کنند . ✍️ دیدگاه شما
مهد
شما اونقدر بی مصرف هستید که خون میلیونها ایرانی رو نادیده ه گرفتید و حال جسبیدید به یک خطای انسانی در هواپیمایی که مشابه اون رو نه غیر عمد بلکه به عمد در خلیج فارس رو نادیده گرفتید اون هم توسط دولت آمریکا اگه خون ایرانی در رگتان بود لاأقل اگر رأی نمی دادید سکوت می کردید
فرشاد
خیلی بیچاره و بدبختید.حتی از سگ کمترید که اینقدر از کشورتون بد میگین .ول کنین این مردم رو بذارین هر کی کار خودشو بکنه