تداوم فشارها بر دانشجویان در ایران با وجود بحران کرونا

در میانه سال تحصیلی جاری و در پی افزایش خطر شیوع ویروس کرونا در ایران، در حالی که دانشگاه‌ها در سراسر کشور به حالت تعطیل درآمده‌اند، سرکوب فعالان دانشجویی ادامه دارد. به نظر می‌رسد نهادهای امنیتی به دنبال اعلام تعطیلی دانشگاه‌ها، قصد دارند با استفاده از فرصت پیش آمده، فشارها بر جنبش دانشجویی را بیشتر کنند.

تنها چند روز پس از اعلام تعطیلی دانشگاه‌های کشور، دست‌کم سه فعال دانشجویی از سوی نیروهای امنیتی بازداشت شدند.

امیرحسین علی‌بخشی، از فعالان دانشجویی دانشگاه امیرکبیر تهران در تاریخ چهارم اسفند از سوی نیروهای امنیتی بازداشت شد. او عضو سابق شورای احیای انجمن‌های دانشجویی و انجمن اسلامی دانشجویان ترقی‌خواه دانشگاه امیرکبیر است.

علی‌بخشی پس از اتمام مراحل بازجویی و تکمیل پرونده، روز سه‌شنبه ۱۳ اسفند ماه با تودیع وثیقه سنگین به مبلغ ۵۰۰ میلیون تومان از زندان اوین آزاد شد.

علی حقیقت جوان، یکی دیگر از فعالان دانشجویی دانشگاه علم و صنعت است که درست پس از اعلام تعطیلی دانشگاه‌ها به دلیل شیوع ویروس کرونا از سوی نیروهای امنیتی بازداشت و ۹ روز بعد یعنی ۱۳ اسفند ماه، با صدور وثیقه نیم میلیارد تومانی آزاد شد.

همزمان با بازداشت این دو فعال دانشجویی، ضیاء نبوی، دانشجوی کارشناسی ارشد دانشگاه علامه طباطبایی و فعال با سابقه دانشجویی هم از سوی نیروهای امنیتی بازداشت شد.

پس از بازداشت این فعال دانشجویی، اخباری مبنی بر وخامت حال جسمی او منتشر شد که حاکی از تحت مراقبت قرار گرفتنش در بهداری زندان به دلیل احتمال ابتلا به ویروس کرونا بود.

این فعال سیاسی اما در تماس‌های بعدی که با خانواده خود، از بهبود حال و منفی بودن تست کرونایش خبر داد.

او روز ۱۲ اسفند آزاد شد.

پیش از این دانشجویان در بازداشت، بهاره هدایت، فعال دانشجویی، با تودیع وثیقه ۲۰۰ میلیون تومانی موقتا از زندان قرچک ورامین آزاد شد.

هدایت، روز دوشنبه ۲۱ بهمن‌، در پی تماس تلفنی حراست دانشگاه تهران و مراجعه به ساختمان حراست، به دست ماموران لباس شخصی مورد ضرب و شتم قرار گرفته و بازداشت شده بود.

یک هفته بعد، وضعیت جسمی او که اعتصاب غذا کرده بود، وخیم گزارش شد.

هدایت پیش از این و در دهه ۸۰ و زمانی که عضو شورای مرکزی دفتر تحکیم وحدت بود، بارها بازداشت و احضار شده بود. او در جریان اعتراض‌ها به نتیجه انتخابات جنجال برانگیز ریاست‌جمهوری سال ۱۳۸۸ نیز دستگیر و با حکم دادگاه انقلاب تهران به مدت شش سال و نیم زندانی بود.

این فعال سیاسی سه سال پیش و پس از تجمیع برخی حکم‌های صادر شده از سوی دادگاه انقلاب در تاریخ ۱۴ شهریور ۱۳۹۵ آزاد شد.

علاوه بر بهاره هدایت اما دو دانشجوی دیگر دانشگاه تهران به نام‌های امیرمحمد شریفی و معین زارعیان هم از مقابل خوابگاه دانشجویی بازداشت شدند و برایشان در دادسرای اوین پرونده باز شد.

اتهام این دانشجویان شرکت در تجمع‌های آبان‌ ماه در دانشگاه و «طرح شعارهای تند و ساختارشکنانه» اعلام شد.

در خبری دیگر و در سایه‌ بحران شیوع کرونا که منجر به تعطیلی دانشگاه‌ها شده است، روز هفتم اسفند ماه، ملیکا قراگوزلو، دانشجوی روزنامه‌نگاری دانشگاه علامه طباطبایی و دبیر انجمن اسلامی دانشکده ارتباطات این دانشگاه که در جریان اعتراضات آبان ۹۸ به همراه یک دانشجوی دیگر دانشگاه علامه دستگیر و روز ۱۰ آذر با تودیع قرار وثیقه و تا پایان مراحل دادرسی از زندان اوین آزاد شده بود، بر اساس رأی دادگاه به تحمل شش ماه حبس تعزیری محکوم شد.

از سوی دیگر لیلا حسین زاده، دبیر شورای صنفی دانشجویان دانشگاه تهران که هم اکنون در حال سپری کردن دوران محکومیت ۳۰ ماهه خود در بند زنان زندان اوین است، همچنان از اعزام به مرخصی محروم مانده است.

این در حالی‌ست که غلامحسین اسماعیلی، سخنگوی قوه قضاییه روز سه‌شنبه ۱۳ اسفند در مورد وضعیت سلامتی برخی زندانیان سیاسی اعلام کرد که در تامین بهداشت و سلامت زندانیان، اقدامات بسیار خوبی با همکاری وزارت بهداشت انجام شده است.

همچنین ابراهیم رئیسی، رئیس قوه قضاییه روز ۱۰ اسفند در پی شیوع کرونا در ایران و نگرانی‌ها در مورد جان زندانیان، در بخشنامه‌ای به تمامی قضات و دادسراها و دادگاه‌ها دستور داد بر اساس «مفاد ارفاقی مندرج در قانون» به محکومان زیر پنج سال، مرخصی یا عفو مشروط داده شود.

با وجود این و با توجه به گزارش‌های رسیده مبنی بر شیوع ویروس کرونا در زندان‌ها، گرچه در بخشنامه رئیس قوه قضاییه به «کاهش ورود افراد به زندان‌ها» هم اشاره شده، اما ادامه بازداشت‌ها و تحت پیگرد قرار دادن فعالان دانشجویی نشان می‌دهد دستگاه قضایی و نهادهای امنیتی در پی فرصت ایجاد شده پس از تعطیلی دانشگاه‌ها، سرکوب هرچه بیشتر فعالان دانشجویی را در دستور کار خود قرار داده‌اند.

افزایش فشارها بر فعالان دانشجویی در حالی است که بر اساس ماده ۲۰ اعلامیه جهانی حقوق بشر، برگزاری و شرکت در تجمعات اعتراضی نه تنها جرم محسوب نمی‌شود بلکه این مهم به‌ عنوان یکی از حقوق اساسی شهروندان به شمار می‌آید.

همچنین طبق ماده ۱۹ میثاق بین‌المللی حقوق مدنی و سیاسی، تمامی شهروندان از جمله دانشجویان از حق آزادی اندیشه و بیان برخوردار هستند.

اتهامات منتسب بر فعالان دانشجویی در روزهای اخیر اما در مغایرت با مفاد اسناد حقوق بشر قرار دارد.

در ماه‌های اخیر و به‌ویژه پس از اعتراضات آبان ماه و همچنین ماجرای ساقط شدن هواپیمای مسافربری اوکراینی توسط پدافند موشکی سپاه پاسداران در روز ۱۸ دی ‌ماه، موج جدیدی از اعتراضات در دانشگاه‌های سراسر ایران آغاز شد که به دنبال آن چندین فعال دانشجویی از جمله محمدامین حسینی، دبیر سابق شورای صنفی دانشگاه نوشیروانی بابل، محمد اسماعیلی، دانشجوی رشته عکاسی دانشگاه تهران، صلاح غریبی، دانشجوی رشته دامپزشکی دانشگاه رازی کرمانشاه و نبی تردست، دانشجوی رشته جامعه‌شناسی دانشگاه رازی کرمانشاه، بازداشت و تحت پیگرد قرار گرفتند.