دیدار اردوغان و سران اروپا: چشم‌انداز ارتقای توافق‌نامه دو طرف

در دیدار اردوغان با رهبران اتحادیه اروپا، توافق‌نامه دو طرف مورد بررسی قرار گرفت. سران اروپا این دیدار را سازنده خواندند. آنگلا مرکل از اصلاح توافق با ترکیه سخن گفت و اردوغان سخنان او را «بسیار مهم» خواند.

ضیافت شام رهبران اتحادیه اروپا و رجب طیب اردوغان، رئیس جمهوری ترکیه در شامگاه دوشنبه ۱۹ اسفند / ۹ مارس فقط دو ساعت به طول انجامید. اردوغان در ساعت ۱۸ در مراسم ظاهر و ساعت ۲۰ و ۱۵ دقیقه از آن خارج شد. میزبان او، شارل میشل رئیس شورای اتحادیه اروپا و اورزولا فن درلاین، رئیس کمیسیون اروپا بودند که پس از شام با مطبوعات به گفت‌وگو نشستند.

فن درلاین گفت توافق‌نامه اتحادیه اروپا و ترکیه که در مارس ۲۰۱۶ امضا شد همچنان معتبر است. شارل میشل افزود، جوزپ بورل، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا و مولود چاووش‌اوغلو، وزیر امور خارجه ترکیه باید در چند روز آینده به همراه تیمی از کارشناسان اختلافات دو طرف در مورد اجرای این توافق‌نامه را برطرف کنند. هر دو میزبان از گفت‌وگو با اردوغان حمایت کردند و فن درلاین آن را «سازنده» خواند.

از نظر شارل میشل، که روزها در مورد این دیدار کار کرده بود، دیدار اردوغان می‌تواند آغازی تازه در روابط اتحادیه اروپا و ترکیه باشد.

اردوغان در جریان مذاکرات روز دوشنبه خود با رهبران اتحادیه اروپا و ناتو می‌خواست پشتیبانی مالی، سیاسی و نظامی آن‌ها از ترکیه را به‌دست آورد اما اورزولا فن درلاین پیش از گفت‌وگو با اردوغان اعلام کرده بود که پیش شرط هرگونه توافقی درباره این مسائل، دور کردن مهاجران از مرزهای یونان توسط ترکیه است.

مقامات اصلی اتحادیه اروپا در روزهای گذشته بارها رئیس جمهوری ترکیه را به «باج‌خواهی» متهم کردند زیرا او ۱۰ روز پیش مرزهای ترکیه به یونان را باز کرد و ده‌ها هزار پناهجو را به مرز کشاند. اردوغان روز یکشنبه با کیریاکوس میتسوتاکیس، نخست وزیر یونان وارد یک مجادله لفظی شد.

میتسوتاکیس به سی‌ان‌ان گفت که توافق‌نامه اتحادیه اروپا و ترکیه در مورد پناهجویان در حال حاضر «مرده» است و اردوغان در استانبول در مخالفت با این سخنان خطاب به دولت یونان گفت: «این مردم به کشور شما نمی‌آیند که آن‌جا بمانند، آن‌ها به کشورهای دیگر در اروپا می‌روند. این موضوع چرا موجب رنجش شما شده است؟ چرا دروازه‌ها را باز نمی‌کنید؟»

تنها ۲۸ ساعت بعد، رئیس جمهوری ترکیه با رهبران اتحادیه اروپا در بروکسل دیدار کرد.

در همین حال روز گذشته (دوشنبه) آنگلا مرکل، صدراعظم آلمان در نشست اقتصادی این کشور و یونان از عدم مخالفت ترکیه با ورود پناهجویان به مرز اتحادیه اروپا انتقاد کرد و همزمان گفت: «تداوم همکاری با ترکیه در این زمینه از اهمیت برخوردار است.»

مرکل همچنین اعلام کرد که برای ارتقای توافق‌نامه اتحادیه اروپا و ترکیه به سطحی جدید هر نوع تلاشی خواهد کرد.

این جمله مرکل از نظر اردوغان «بسیار مهم» قلمداد شد و این بدان معناست که اتحادیه اروپا و ترکیه دیگر نمی‌خواهند تنها در تأمین امنیت مرزهای ترکیه و پشتیبانی میلیاردی بروکسل از آنکارا متمرکز شوند، بلکه همچنین به سایر نکات توافق‌نامه ۲۰۱۶ نیز خواهند پرداخت. اردوغان سال‌ها این خواسته را مطرح کرده و اکنون به نظر می‌رسد اوضاع در حال تغییر است.

مولود چاووش‌اوغلو، وزیر امور خارجه ترکیه نیز سه‌شنبه ۲۰ اسفند / ۱۰ مارس در گفت‌وگو با خبرگزاری آناتولی گفت: «امروز نیاز پناهجویان با سال ۲۰۱۶ متفاوت است. با اتحادیه اروپا درباره آن‌چه در زمینه شرایط جدید می‌توانیم انجام دهیم صحبت خواهیم کرد.»

این اظهارات چاووش‌اوغلو، سخنان مرکل و اعلام شارل میشل مبنی بر این که تیمی از کارشناسان اجرای توافق‌نامه را بررسی خواهند کرد شبیه نقشه راه جدید است. بدین ترتیب دستیابی به نتایجی در این زمینه می‌تواند از یک سو پیروزی برای اردوغان تلقی شود و از سوی دیگر دیپلمات‌های اتحادیه اروپا انتظار داشته باشند که به‌زودی مرزهای یونان و ترکیه بسته شود و دولت ترکیه به تدریج در روزهای آینده همه پناهجویان را از مرز بازگرداند.

به نظر می‌رسد هدف اردوغان اعمال کوتاه‌مدت فشار حداکثری بر اروپایی‌هاست. در محافل دیپلماتیک گفته می‌شود که از نظر اردوغان کمک‌های جدید اتحادیه اروپا به ترکیه در مورد پناهجویان امری ثانوی است و او چند هدف را دنبال می‌کند.

براین اساس، مهمترین مسئله برای اردوغان ورود بدون ویزا برای شهروندان ترکیه به اتحادیه اروپا است. گسترش اتحادیه گمرکی بین ترکیه و اتحادیه اروپا، ایجاد منطقه امن در سوریه در نزدیکی مرز ترکیه و برگزاری مجدد جلسات منظم بین ترکیه و اتحادیه اروپا در آینده، از جمله اهداف دیگر اردوغان است.

بیشتر بخوانید: