طرح اقلیمی «شرم‌آور» ژاپن و نگرانی‌ها از نادیده‌گرفتن تعهدات زیست‌محیطی به بهانه کرونا

ژاپن برنامه خود را برای کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای بر اساس معاهده اقلیمی پاریس اعلام کرد. این نخستین اقتصاد بزرگ جهان است که برنامه اقلیمی‌اش را اعلام می‌کند، اما فعالان محیط زیست آن را «شرم‌آور» خوانده اند. نگرانی‌ها از دستاویز قراردادن شیوع ویروس جدید کرونا برای غفلت از تعهدات اقلیمی افزایش یافته است.

ژاپن در برنامه اقلیمی‌اش اعلام کرده است که سطح انتشار گازهای گلخانه‌ای‌اش را تا ۲۰۳۰، ۲۶ درصد نسبت به سطوح مربوط به ۲۰۱۳ کاهش خواهد داد. این برنامه برای ارائه در اجلاس اقلیمی آتی سازمان ملل در بریتانیا طراحی شده است.

به زبان سازمان ملل، هر کشوری باید بر اساس توافق پاریس یک «میزان مشارکت تعیین‌شده در سطح ملی» برای انتشار گازهای گلخانه‌ای تهیه کند.

تعهدات ژاپن تفاوتی با آنچه توکیو در توافق ۲۰۱۵ وعده داده بود، نکرده اند، اما همان‌طور که فعالان زیست‌محیطی پیش از این اشاره کرده بودند، این تعهدات «بسیار نابسنده» است.

بر اساس گزارش سالانه سازمان ملل درباره انتشار گازهای گلخانه‌ای در ۲۰۱۹ که ۲۶ نوامبر سال گذشته منتشر شد، انتشار این گازهای عامل گرمایش زمین باید تا ۲۰۳۰، دست‌کم ۵۵ درصد کاهش یابد. و کشورها باید برنامه‌های رادیکال‌تری نسبت به آنچه در توافق پاریس معین شده بود، در پیش بگیرند.

۲۰ کشور صنعتی جهان مسئول ۷۸ درصد از کل انتشار گازهای گلخانه‌ای هستند اما بر اساس گزارش ۲۰۱۹ سازمان ملل، قدرت‌های صنعتی کار چندانی برای مقابله با گرمایش زمین انجام نداده اند.

ژاپن سومین اقتصاد بزرگ دنیا و پنجمین آلاینده بزرگ دنیا است. این کشور که زمانی از پیشگامان مبارزه با تغییرات اقلیمی و میزبان نشست امضاکردن پرتوکول کیوتو در ۱۹۹۷ بود، با دولت راست‌گرای ملی‌گرای شینزو آبه (در ژاپن: آبه شینزو) و به ویژه پس از حادثه نیروگاه هسته‌ای فوکوشیما از مقابله جدی با تغییرات اقلیمی دست برداشته است.

توافق پاریس از دولت‌ها خواسته است که افزایش دما را «تا حد خوبی زیر ۲ درجه سلسیوس» نگه دارند، اگرچه تعهد اصلی مبتنی بر نگه داشتن افزایش دما در مرز ۲ درجه است.

کارشناسان و فعالان محیط زیست و متخصصان پنل اقلیمی سازمان ملل نسبت به نابسنده‌بودن توافق پاریس هشدار داده‌اند و می‌گویند که افزایش دمایی معادل ۱,۵ درجه تمام تأثیرات ویرانگر تغییرات اقلیمی را به همراه خواهد آورد.

این نیم درجه اختلاف برای کشورهایی که ارتفاع اندکی نسبت به سطح دریاهای آزاد دارند، مسأله مرگ و زندگی است. ۲ درجه افزایش دما نسبت به دمای دوران پیش از انقلاب صنعتی می‌تواند مالدیو و بنگلادش را به زیر آب ببرد.

جدول زیر بر اساس تعهدات اعلام‌شده کشورها به سازمان ملل برای مقابله با تغییرات اقلیمی ساخته شده است. اما شاخص‌های مربوط به کفایت این تعهدات اکنون با تعمیق بحران تفاوت کرده اند و آنچه در مورد ژاپن «نسبتاً کافی»‌ بوده، اکنون به گفته وب‌سایت «اقدام‌سنج اقلیمی»، «بسیار نابسنده» است.

به دلیل شیوع ویروس جدید کرونا، هنوز مشخص نیست اجلاس اقلیمی آینده در گلاسکوِ اسکاتلند در بریتانیا برگزار خواهد شد یا نه. بسیاری از چهره‌های مهم اقلیمی سازمان ملل به بوریس جانسون، نخست‌وزیر بریتانیا گفته اند که در برابر فشارها برای لغو آن مقاومت ‌کند زیرا جهان در مواجهه با بحران اقلیمی «فرصت چندانی ندارد».

بریتانیا، اتحادیه اروپا و بیش از ۷۰ کشور کوچک‌تر جهان گفته اند که تا ۲۰۵۰ انتشار کربن را به صفر خواهند رساند.

کووید‌ـ‌۱۹ و تعهدات اقلیمی

فعالان محیط زیست نگران‌اند که با تأثیرهای اقتصادی ناشی از شیوع ویروس جدید کرونا، دولت‌ها از زیر بار مسئولیت‌های اقلیمی‌شان شانه خالی کنند.

کت کریمر، رهبر بخش اقلیمی سازمان «کریسچن اید» درباره طرح ژاپن به روزنامه بریتانیایی «گاردین» گفته است:

«این واقعیت که آنها [ژاپنی‌ها] در حال ارائه این طرح حین بحران پندمی کووید‌ـ‌۱۹ هستند تا از بررسی دقیق آن فرار کنند، شرم‌آور است.»

لورنس توبیانا، مدیر اجرایی بنیاد اقلیمی اروپایی و معمار فرانسوی قرارداد پاریس نیز حرکت ژاپن را نومیدکننده خواند و آن را با برنامه‌ی رقیبان ژاپن ــ اتحادیه اروپا، بریتانیا، چین و کره جنوبی ــ مقایسه کرد که به گفته او در حال حرکت به سمت اقتصاد کم‌ـ‌کربن هستند.

حمله به مقررات زیست‌محیطی و تعهدات اقلیمی را به بهانه شیوع بیماری کووید‌ـ‌۱۹ در جهان آغاز شده است. دولت راست‌گرای دونالد ترامپ مقرراتی کلیدی همچون استانداردهای بهسوزی خودروها را لغو کرده است. صنایع خودروسازی اروپایی نیز هفته گذشته در نامه‌ای به کمیسیون اروپایی خواهان تسهیل در مقررات مربوط به انتشار کربن خودروها شده اند.

در همین زمینه: