درآمد ۵۰ درصد خانوارهای شهری کفاف هزینه‌هایشان را نمی‌دهد

 براساس آمارهای رسمی بیش از نیمی از خانوارهای شهری ایران درآمدی پایین‌تر از هزینه‌های خود دارند و کرونا ضربه‌ای مشابه با ضربه تحریم‌های ایالات متحده را به اقتصاد «به‌غایت شکننده» ایران وارد کرده است. معاون اقتصادی رئیس جمهوری، از خسارت ۱۵ درصدی تعطیلی کسب و کارها (ناشی از شیوع کووید ۱۹)، به تولید ناخالص ملی ایران خبر داده است.

فرشاد مومنی، استاد اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی سه‌شنبه ۱۲ فروردین در مصاحبه با خبرگزاری کار (ایلنا) اعلام کرد براساس آمارهای رسمی درآمد بیش از ۵۰ درصد خانوارهای شهری ایران کفاف هزینه‌هایشان را نمی‌دهد.

طبق گزارش‌های پیشین مرکز آمار ایران، در سال ۹۶ اختلاف درآمد و هزینه دو دهک اول خانوارهای شهری منفی بود اما درسال ۹۷ دهک سوم نیز به دهک اول و دوم اضافه شده است. اکنون کارشناسان و با توجه به گسترش فقر، اختلاف درآمد و هزینه در سال ۹۸ را دست کم برای چهار دهک که حداقل نیمی از خانوارهای شهری را شامل می‌شود، منفی برآورد کرده‌اند.

همزمان با رشد تورم، عدد مطلق درآمد خانوار پایین مانده و برخی از گزارش‌ها نشان می‌دهد حدود یک سوم خانوارهای ایرانی درآمد ماهانه کمتر از ۲ میلیون تومان دارند. مرکز آمار ایران هفته گذشته نرخ تورم کل کشور در اسفند ۹۸ را  برابر با ۳۴.۸ درصد اعلام کرد که به ادعای این مرکز در مقایسه با بهمن (۳۷ درصد) کاهش یافته است.

ضربه کرونا به مشاغل؛ ضربه‌ای معادل ضربه تحریم‌ها

به‌زعم کارشناسان نرخ واقعی تورم و فقر در ایران بیشتر از آمارهای رسمی ‌ست. در این میان نمای کنونی اقتصادی و گزارش‌ها نشان می‌دهند شیوع کرونا و شرایط ویژه ناشی از آن که تعطیلی کسب و کارها را دربر می‌گیرد، به تشدید فقر و کاهش قدرت اقتصادی خانوارها منجر خواهد شد.

به گفته فرشاد مومنی «بر اساس گزارش‌های منتشر شده از سوی دستگاه‌های مسئول، شوک ناشی از کرونا بیش از ۲ میلیون و ۶۰۰ هزار شغل را فقط در کادر واحدهای صنفی تحت تأثیر قرار داده و این قابل مقایسه با آثار برآورد شده شوک ناشی از بازگشت تحریم‌ها است که آثار مستقیم آن در واقع بر روی یک میلیون و ۱۰۰ هزار فرصت شغلی تاثیر گذاشته بود».

نقش نابرابری و تعهدات دولت در وضعیت کنونی

این استاد اقتصاد اما مسئله «زیربنایی و تعیین کننده» اقتصاد ایران را «نابرابری» و «روند سقوط تعهدات حاکمیتی دولت» خواند و گفت: «قبل از اینکه کرونا و بازگشت تحریم‌ها شرایط کشور را تحت تاثیر قرار بدهد از یک اقتصاد به غایت شکننده، جامعه‌ای با مناسبت به غایت نابرابر و محیط زیست به کلی ناپایدار برخوردار بودیم. شوک‌های برون‌زا اصل نیستند بلکه اصل استحکام خانه‌ای است که بنا کردیم و اگر قبل از این اتفاقات فرآیندهای تصمیم‌گیری و تخصیص منابع ملی در ایران، ما را شکننده و آسیب‌پذیر کرده باشد طبیعتاً شوک‌های برون‌زا آسیب‌های بسیاری به ما وارد می‌کند».

مومنی اضافه کرد: «بپرسیم که طی سه دهه گذشته چه انجام دادیم که نسبت هزینه‌های دولت به تولید ناخالص ملی به طرز وحشتناکی سقوط کرده و ما شاهد هستیم حتی در دوران نفت با قیمت بالای ۱۰۰ دلار هم این روند سقوط تعهدات حاکمیتی دولت در زمینه آموزش، سلامت، بهداشت، محیط زیست، تغذیه و مسکن مردم به این وضع شکنندگی آور تبدیل شده است».

 محمد نهاوندیان، معاون اقتصادی رئیس جمهوری ایران سه‌شنبه درباره تبعات اقتصادی بیماری کووید ۱۹ گفت: شیوع این بیماری ۱۵ درصد از اقتصاد ایران را تحت تأثیر قرار داده است. او اضافه کرد: «خسارت به تولید ناخالص ملی ۱۵ درصد اما تابع بازه زمانی است. اگر جلوی بیکاری این افراد گرفته شود آثار ثانویه آن بر اقتصاد کشور نیز کاهش می‌یابد.» رئیس اتاق بازرگانی تهران نیز پیشتر احتمال داده بود که در این صورت ۴۰ درصد از اقتصاد ایران تحت تاثیر قرار می‌گیرد. حسن روحانی، رئیس جمهوری اسلامی صبح سه‌شنبه ۱۲ «محدودیت‌های سختگیرانه» را تا ۲۰ فروردین تمدید کرد.

در همین زمینه: