کرونا: ابهام در پرداخت بیمه بیکاری به بهانه «شرایط خاص»

در پی همه‌گیری ویروس جدید کرونا در ایران تعداد پرشماری از کارگران شغل خود را از دست داده‌اند. مهلت ثبت‌نام در سامانه بیمه بیکاری برای مشمولان قانون کار که بر اثر بحران کرونا بیکار شده اند، ۳۱ فروردین به پایان رسید. اما هنوز زمان، میزان و چگونگی پرداخت حق بیکاری که قرار بود برای مدت سه ماه (اسفند ۹۸ تا اردیبهشت ۹۹) به آنها پرداخت شود، مشخص نیست. مدیرکل وزارت کار می‌گوید این ابهامات ناشی از «شرایط خاص کشور» است و ممکن است تغییراتی در پرداخت بیمه بیکاری صورت بگیرد.

مسعود بابایی مدیر کل حمایت از مشاغل و بیمه بیکاری وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی در یک گفتگوی مجازی پنج‌شنبه چهارم اردیبهشت به خبرگزاری دولتی کار ایران (ایلنا) گفت:

«وزارت کار بیکاری بر اثر کرونا را ذیل حوادث غیرمترقبه بررسی کرده است، اما به‌ دلیل‌ شرایط خاص کشور ممکن است تغییراتی در نحوه، شرایط و مبلغ مستمری بیکاری لحاظ شود که متعاقبا اعلام خواهد شد.»

به گفته‌ی مدیرکل وزارت کار، این وزارتخانه تنها وظیفه ثبت‌نام و پالایش بیکارشدگان را انجام می‌دهد و تصمیم‌گیرنده درباره چگونگی پرداخت بیمه بیکاری و رفع ابهام از آن ستاد ملی مقابله با کروناست.

دولت روحانی در پی همه‌گیری کرونا اعلام کرد تسهیلاتی به آسیب‌دیدگان از کرونا اختصاص خواهد داد. از جمله، کسانی که شغل خود را از دست داده‌اند می‌توانند تقاضای بیمه بیکاری پرداخت می‌کند. حسن روحانی روز ۱۲ فروردین اعتبار درنظر گرفته شده برای بیمه بیکاری را برای سه ماه (اسفند ۹۸ تا اردیبهشت ۹۹) پنج هزار میلیارد تومان اعلام کرد و افزود امیدور است که شرایط کرونایی تا پایان اردیبهشت عادی شود.

متعاقبا از متقاضیان خواسته شد در سامانه بیمه بیکاری ثبت نام کنند.

بیمه بیکاری ناشی از شرایط اضطراری؛ حذف‌شدگان

بیمه بیکاری مطابق قانون به کسانی پرداخته می‌شود که سابقه پرداخت حق بیمه داشته باشند. میزان حق بیکاری ۵۵ درصد میانگین ۹۰ روز آخر کار بیمه شده است که به ازای تعداد افراد تحت تکفل مبالغی به آن افزوده می‌شود. یک فرد بیکار شده مجرد در صورتی که دو سال سابقه پرداخت بیمه داشته باشد، شش ماه و فرد متاهل ۱۲ ماه مقرری می‌گیرد.

اما مبنای بیمه بیکاری که دولت به بیکارشدگان ناشی از کرونا وعده کرده، قانون بیمه بیکاری ناشی از وقوع حوادث غیرقابل پیش‌بینی است که خارج از اراده دو طرف (کارگر و کرفرما) روی داده؛ مانند سیل، زلزله و آتش‌سوزی. کارگران در صورتی مشمول دریافت این حق بیکاری می‌شوند که به صورت غیر ارادی از کار بی‌کار، بازنشسته یا مستمری‌بگیر نباشند و حداقل شش ماه سابقه پرداخت حق بیمه داشته باشند. مدت پرداخت آن هم شش ماه است.

حاتم شاکرمی معاون وزارت کار در اوایل فروردین، درباره نحوه پرداخت بیمه بیکاری سه ماهه تاکید کرد: «صرفا بیکاران غیرارادی مشمول قانون کار که بیمه‌شده تامین اجتماعی و مشمول قانون بیمه بیکاری هستند می‌توانند از مزایای بیمه بیکاری بهره‌مند شوند.»

به این ترتیب کارگران روزمزد بدون بیمه، صدها هزار کارگر ساختمانی معلمان شرکتی، شاغلان کارگاه‌های کوچک، شاغلان بسیاری از رشته‌های خدماتی مانند راهنمایان گردشگری، خویش‌فرمایان و غیره از شمول دریافت بیمه بیکاری خارج شدند.

به این‌ها باید تعداد بیشماری از صاحبان مشاغل غیررسمی مانند دستفروشان، کارگران خانگی و غیره را افزود که بیکار و بدون درآمد مانده‌اند. تسهیلاتی مانند وام یک میلیون تومانی نیز که به این دسته از بیکارشدگان وعده داده شده بود، هنوز پرداخت نشده است.

طبق برآوردها دستکم دو میلیون تن از بیکارشدگان شامل هیچیک از کمک‌های وعده شده دولت شامل حق بیکاری، وام یک میلیون تومانی و کمک ۲۰۰ تا ۶۰۰ هزار تومانی موردی نمی‌شوند.

روزنامه فرهیختگان در نیمه اول فروردین در باره این دسته از بیکارشدگان نوشت:

«در مشاغل غیررسمی حدود چهار میلیون نفر مشغول فعالیتند که حداقل دو میلیون نفر از آنان فاقد بیمه و کمترین حقوق شغلی و معیشتی حداقلی هستند. اما نکته نگران‌کننده اینکه، این افراد مشمول هیچ کدام از تسهیلات و بسته‌های حمایتی دولت نمی‌شوند. گرچه این فعالیت‌ها طیف مختلفی از فعالیت‌ها همچون تراکت‌پخش‌کن‌ها، دستفروشان لباس، کفش، پیراهن، شلوار، جوراب، گل، فال حافظ، خوراکی، مواد آشامیدنی در مترو و کنار خیابان، مشاغل اینترنتی، شغل در منزل و‌... می‌شود، اما در گزارش حاضر به جهت نبود اطلاعات آماری، از عنوان کلی مشاغل غیررسمی استفاده شده است.»

بیمه شدگان هم سرگردانند

چنان که از اظهارات رئیس‌جمهور و مقامات وزارت کار پیداست، در واقع دولت قصد داشته است قانون بیمه بیکاری ناشی از حوادث غیرمترقبه را با کاهش مدت پرداخت آن از شش ماه به سه ماه به شکل سر و دم بریده‌ای به اجرا بگذارد. اما حالا که همین مساله نیز با مشکل مواجه شده در پرداخت بیمه بیکاری به بیکارشدگان دست به دست می‌کند.

بنا بر آمار اعلام شده توسط مسئولان وزارت کار، تا پایان فروردین ۶۳۰ هزار تن واجد شرایط برای دریافت بیمه بیکاری ثبت‌نام کرده‌اند.

اینان کارگرانی هستند که به هنگام اخراج در بسیاری موارد ماه‌ها حقوق عقب‌افتاده داشتند. با تعطیلی کارخانه‌ها امکان پرداخت مطالبات آن‌ها ضعیفتر می‌شود. و از اسفند تا کنون نیز درآمدی نداشته‌اند.

در همین زمینه: