کاسه صبر لبریز شده معترضان لبنانی

دور تازه اعتراضات خیابانی، دولت حسان دیاب، نخست‌وزیر لبنان را با چالش جدیدی مواجه کرده است. سقوط ارزش لیره لبنان، تبعات اقتصادی ناشی از شیوع ویروس کرونا و بدهی‌های سنگین دولت مهمترین عوامل بحران اقتصادی کنونی لبنان‌اند که مردم و فعالان سیاسی را به خیابان‌ها بازگردانده‌ است. نخست‌وزیر لبنان اما اعتراض مردم را ناشی از تحریک مخالفان سیاسی خود دانسته و آن‌ها را به به دامن‌زدن به بحران مالی لبنان و تضعیف دولت با کشاندن مردم به خیابان متهم کرده است.

به دنبال سقوط چشمگیر ارزش لیره لبنان در برابر دلار، موج تازه‌ای از اعتراضات ضددولتی در لبنان شکل گرفته است. اعتراض به ناکارآمدی اقتصادی و عملکرد ضعیف دولت حسان دیاب، نخست وزیر لبنان در برخورد با بحران مالی این کشور، روز شنبه ۱۳ ژوئن/۲۴ خرداد وارد سومین روز خود شد.

در دور پیشین اعتراضات خیابانی علیه سیاستمداران حاکم، فساد، فرقه‌گرایی و مشکلات اقتصادی در لبنان، که هفته‌ها به طول انجامید، معترضان موفق به تغییر دولت شدند. سعد حریری نخست‌وزیر پیشین در ۷ آبان/۲۹ اکتبر از سمت خود کناره‌گیری کرد تا راه را برای تحقق خواسته‌های مردم معترض همراه کند. خواسته‌هایی که به‌نظر می‌رسد با توجه به دور جدید اعتراضات خیابانی، هنوز محقق نشده‌اند. معترضان این‌بار نیز خواستار استعفای نخست‌وزیرند.

براساس گزارش خبرگزاری رویترز دولت کنونی لبنان اما قصد کناره‌گیری ندارد. حسان دیاب از مردم خواست صبور باشند. او در سخنرانی خود مخالفانش را به دامن‌زدن به بحران ارزی لبنان و بحران سوخت متهم کرد و بدون اشاره به این‌که منظور او از مخالفانش چه کسانی‌ست، مدعی‌شد آن‌ها قصد دارند دولت او و عزم دولت برای مبارزه با فساد را تضعیف کنند و به همین‌خاطر با «توسل به دروغ و شایعه‌پراکنی» وضعیت را بحرانی کرده و مردم را به خیابان‌ها کشانده‌اند.  

حسان دیاب در ژانویه به سمت نخست‌وزیری انتخاب شد. او که از حمایت حزب‌الله لبنان برخوردار است، بر سر کار آمد تا لبنان را از بحران اقتصادی و مالی خارج کند. اما کمی پس از تصدی این مقام با مسئله شیوع کرونا و تبعات ناشی از قرنطینه و تعطیلی مشاغل روبه‌رو شد. حزب‌الله لبنان نیز در شرایط کنونی و به‌دنبال تحریم‌های ایالات متحده آمریکا علیه جمهوری اسلامی و گروه‌های وابسته به سپاه قدس، با چالش‌های تامین مالی روبه‌روست. در همین رابطه وبسایت النشره روز یکشنبه ۱۴ ژوئن/۲۵ خرداد به نقل از حسن فضل‌الله، یکی از نمایندگان شیعه حزب‌الله در پارلمان لبنان ایالات متحده را «مسئول عملی تحریک ناآرامی‌ها» خوانده و «نسبت به تلاش برای دور زدن مقاومت و نقش آن در لبنان و منطقه» هشدار داده است.

دولت لبنان از سوی دیگر به طرز سنگینی مقروض است و این مسئله بحران مالی، گرانی، تورم و بیکاری را تشدید کرده است. شرایطی که در آن مردم به مصرف پس‌اندازهایشان وادار شده‌اند. همزمان میان دولت این کشور و صندوق جهانی پول مذاکراتی درجریان است. مقام‌های لبنانی در حال مذاکره با صندوق بین‌المللی پول برای دریافت کمک‌های مالی هستند اما این کمک مشروط به تصویب اصلاحاتی است که مدت‌ها از سوی مقام‌ها نادیده گرفته شده است. سرنوشت این مذاکرات اما مشخص نیست.

لبنان هم‌اکنون با رشد اقتصاد منفی و نرخ بیکاری ۳۵ درصدی مواجه است. به نوشته رویترز لیره لبنان از اکتبر ۲۰۱۹ تاکنون نزدیک به ۷۰درصد ارزش خود را در برابر دلار از دست داده است. سقوط ناگهانی لیره اما از روز پنج‌شنبه آتش دور تازه اعتراض را شعله‌ور کرد. روز جمعه نرخ خرید دلار آمریکا در بازار ارز لبنان دست‌کم ۳۸۹۰ لیره و نرخ فروش آن ۳۹۴۰ لیره بود در حالی‌که در بازار سیاه، هر دلار آمریکا ۵۶۰۰ لیره معامله شد.

دولت بلافاصله تشکیل جلسه داد و اعلام کرد با تشکیل کمیته ویژه نظارت بر امور مالی، روند کاهش ارزش لیره لبنان را متوقف خواهد کرد. همچنین قرار بر این شد بانک مرکزی لبنان از روز دوشنبه به بازار دلار تزریق کند تا قیمت یک دلار به زیر ۴۰۰۰ لیره برسد.  

این اقدامات اما نتوانست معترضان را به خانه برگرداند. تجمعات سه‌روز گذشته لبنان بیش از پیش با خشم و نارضایتی شدید و در برخی موارد تخریب ساختمان بانک‌های خصوصی و مغازه‌ها همراه بوده است.

 معترضان خشمگین شنبه شب در بیروت لاستیک‌ها را آتش زده، راه‌ها را بستند و با نیروهای امنیتی درگیر شدند. طبق گزارش صلیب سرخ، دست کم ۱۱ نفر از آن‌ها در درگیری با پلیس زخمی شدند. علاوه بر بیروت، طرابلس و سیدون نیز شاهد ادامه تجمعات خیابانی‌ برای استعفای دیاب بودند.

در این اعتراضات بسیاری از گروه‌های سیاسی لبنان نیز حضور دارند. معترضان می‌گویند باید دولتی جایگزین شود که «مردم لبنان بتوانند بدون گدایی زندگی کنند و مجبور به مهاجرت نباشند». معترضان در بیروت پرچمی را حمل می‌کردند که نوشته بود: «جایگزینی هست».

در همین زمینه: