پایداری، راه تداوم دادخواهی برای جان‌باختگان تابستان ۶۷
گفتوگو با میهن روستا
۱۰۴ نفر از روشن‌فکران، هنرمندان و فعالان مدنی با انتشار یک فراخوان، «وجدان‌های بیدار» را به «همدلی» برای ادامه دادخواهی درباره کشتار مخالفان سیاسی در تابستان ۱۳۶۷ به دست مسئولان قضایی و امنیتی جمهوری اسلامی، فراخوانده‌اند. زمانه درباره اهداف انتشار این فراخوان با میهن روستا، فعال مدنی ساکن برلین که همسرش رضا عصمتی را در جریان این اعدام‌ها از دست داده، گفتوگو کرده است.
جواد عباسی توللی
به تازگی ۱۰۴ نفر از روشن‌فکران، هنرمندان و فعالان مدنی با انتشار یک فراخوان «وجدان‌های بیدار» را به «همدلی» برای ادامه دادخواهی درباره کشتار مخالفان سیاسی در تابستان ۱۳۶۷ به دست مسئولان قضایی و امنیتی جمهوری اسلامی، فراخوانده‌اند.
میهن روستا، فعال مدنی ساکن برلین که همسرش رضا عصمتی را در جریان اعدامهای دسته‌جمعی زندانیان سیاسی در تابستان ۶۷ از دست داده، هدف از انتشار این فراخوان را پایداری در ادامه دادخواهی بازماندگان و خانواده‌های این جنایت تاریخی و همچنین جلب توجه دادخواهان و ایرانیان در تبعید برای پیگیری پرونده حمید نوری (عباسی)، دادیار سابق قوه قضاییه در دهه ۶۰ می‌داند که هم‌اکنون در سوئد در بازداشت موقت است.
اعدامهای جمعی هزاران نفر از زندانیان عقیدتی-سیاسی مخالف جمهوری اسلامی در دهه ۱۳۶۰ اتفاق افتاد. نوشته‌‌ها و فعالیت‌های بازماندگان آن دوره نشان میدهد در طول دهه ۶۰ و به ویژه در تابستان سال ۶۷ ده‌ها هزار زندانی سیاسی وابسته به سازمان مجاهدین خلق، سازمان فدائیان خلق، حزب توده، سازمان پیکار و چند گروه و سازمان سیاسی دیگر، بدون محاکمه به جوخه‌‌های اعدام سپرده شده و در گورهای بی‌نشان دفن شدند.
بازماندگان و خانواده‌های قربانیان این کشتار دسته جمعی اما در طول دهه‌های گذشته همواره با دادخواهی در مجامع بین‌المللی، خواستار محاکمه عاملان و آمران این کشتارها شده‌اند.
در فراخوان منتشر شده از سوی ۱۰۴ روشنفکر، هنرمند و فعال مدنی با تأکید بر ادامه راه دادخواهی برای برقراری عدالت آمده است:
«در همان حال که حبس و شکنجه و اعدام و بی‌حقوقی زندانیان در جمهوری اسلامی ادامه دارد، بیش از پیش روشن شده که سکوت درباره جنایات سیاسی دهه ۶۰، تنها و تنها در خدمت تداوم سرکوب سیاسی و اجتماعی و فرهنگی است.»
نویسندگان و امضا کنندگان این بیانیه همچنین با اشاره به اهمیت پرونده حمید نوری، بر محاکمه او به عنوان یکی از مسئولان هیأت مرگ در زندان گوهردشت (زندان رجایی شهر) کرج، تأکید کرده‌اند:
«به همت کوشندگان، خاصه ایرج مصداقی که خود در زمره شاهدان کشتار زندانیان سیاسی در تابستان ۶۷ است و نیز همیاری شماری دیگر از این شاهدان، برای نخستین بار یک سیستم قضایی بی‌طرف و دمکراتیک به پرونده یکی از عاملان و دست‌اندرکاران این جنایت بزرگ رسیدگی می‌کند.»
میهن روستا اما در گفتوگو با زمانه، محاکمه حمید نوری در سوئد را نقطه عطفی برای ایرانیانی می‌داند که از نقض حقوق انسان‌ها در ایران دچار اندوه شده‌اند.
او در رابطه با اهداف انتشار این فراخوان می‌گوید:
«هدف این فراخوان این است که اهمیت این موضوع را به گوش ایرانیانی که قلبشان برای دادخواهی می‌تپد و از نقض حقوق انسان‌ها در ایران دچار اندوه هستند و برای توقف این روند تلاش می‌کنند، برساند.»
این فعال مدنی می‌گوید:
«امضاهایی که در پای این فراخوان درج شده نشان میدهد دادخواهی برای جان‌باختگان دهه ۶۰ تنها قشر خاصی را در بر نمی‌گیرد بلکه شامل هنرمندان، محققان، نویسندگان و کنشگران از گروه‌ها و سازمان‌های مختلف است و این نشان‌دهنده خود دادخواهی است که امری فرا تشکیلاتی، فرا عقیدتی و فرا گروهی است.»
میهن روستا در ادامه دستگیری حمید نوری در سوئد را اتفاقی بی‌سابقه و با اهمیت توصیف می‌کند و در همین رابطه می‌گوید:
«این اتفاق آن‌قدر دارای اهمیت است که فعالان برجسته حقوق بشری مثل اگنس کالامار، گزارشگر ویژه اعدامهای فراقانونی در سازمان ملل گفته این اولین گام مهم به سوی عدالت درباره اعدامهای ۱۳۶۷ است. کومی نایدو، دبیر کل سازمان عفو بین‌الملل هم در واکنش به این خبر گفته بازداشت یک مرد ایرانی در سوئد به ظن جرائم علیه بشریت یک تحول تاریخی علیه مصونیت از مجازات در خصوص زندانیان ۶۷ است.»
حمید نوری، یک دادیار قضایی سابق جمهوری اسلامی و از عاملان قتل عام زندانیان سیاسی در تابستان ۶۷، در تاریخ ۹ نوامبر ۲۰۱۹/ ششم آبان ۹۸ به محض ورود به خاک سوئد در فرودگاه آرلاندای استکهلم بازداشت شد.
روز چهارم تیر ماه/ ۲۴ ژوئن، دادگاه سوئد، حکم بازداشت حمید نوری را برای نوبت نهم تا به مدت چهار هفته تمدید کرد.
بر اساس آنچه دادستانی سوئد اعلام کرده، اتهام حمید نوری «نقض قوانین بین‌المللی از طریق جنایت علیه بشریت و قتل» به دلیل شرکت در کشتار زندانیان سیاسی در سال ۶۷ در ایران است.
دادستانی سوئد همچنین در روزهای پس از بازداشت حمید نوری اعلام کرده بود پرونده این متهم از سوی «واحد مبارزه با جرایم بین‌المللی و سازمان یافته» این دادستانی در حال رسیدگی است.
فعالان حقوق بشر و بازماندگان کشتار زندانیان سیاسی در دهه ۶۰ اما خبر از برگزاری دادگاه محاکمه حمید نوری در آینده نزدیک می‌دهند.
میهن روستا در این رابطه می‌گوید:
«چنین اقامه دعوی‌ای از طرف دادگاه سوئد نیازمند بررسی شواهد است و محاکمه زمانی برگزار می‌شود که دادگاه توانسته باشد جمع‌آوری و بررسی مدارک را به پایان برساند.»
او با تشبیه فعالیت‌های دادخواهانه خانواده‌ها و بازماندگان قتل عام زندانیان سیاسی در دهه ۶۰ به دادخواهی بازماندگان اردوگاه‌های کار اجباری در آلمان نازی می‌گوید:
«کسانی که در دوران آلمان نازی از اردوگاه‌های کار اجباری و کشتار جان سالم به در بردند، در سال‌های بعد نقش مهمی در فعالیت‌های دادخواهانه برای به محاکمه کشیدن سران فاشیسم داشتند.»
روستا در ادامه می‌گوید:
«دادخواهی درباره جنایات فاشیست‌ها در آلمان نازی توسط بازماندگان میلیون‌ها انسانی انجام شد که در این اردوگاه‌ها کشته شدند، همچنانکه هم اکنون امر دادخواهی به دست تمام زندانیان دهه ۶۰ اجرا نمی‌شود بلکه عده‌ای هستند که با نوشتن کتاب‌ها و حضور فعال در عرصه دادخواهی، این کار را انجام می‌دهند.»
این فعال مدنی در ادامه با معرفی برخی از کتاب‌ها و مستند‌نگاری‌های انجام شده توسط دادخواهان و فعالان حقوق بشر در خصوص کشتار دهه ۶۰ در ایران می‌گوید:
«در این زمینه کتاب‌های زیادی از جمله کتاب حقیقت ساده خانم منیره برادران، کتاب چهار جلدی نه زیستن نه مردن از ایرج مصداقی، کتاب زندان اثر ناصر مهاجر، کتاب آخرین فرصت گل اثر مهدی اصلانی و کتاب یادهای زندان از فریبا ثابت نوشته و منتشر شده است.»
او مستند‌نگاری‌ها و انتشار این کتاب‌ها را از جمله عواملی می‌داند که دادخواهی برای جان‌باختگان دهه ۶۰ را به «امری عمومی و وجدان جمعی» تبدیل کرده است.
نظرها
سیروس کسرائیان
با تشکر و موفق باشید. سیروس کسرائیان