شاملو در سه تجربه

نظرها

• فرج سرکوهی

  ۲ مرداد ۱۳۹۹، ۱۲:۳۴

  دروغ بافی فقط بخش اول این متن را در باره شورای اصلاح رسم الخط خواندم و ادامه ندادم . آن چه در این بخش نوشته شده دروغ گوئی به قصد بزرگ جلوه دادن نویسنده متن و نقش او است . من از اعضای موسس این شورا و سردبیر مجله ادینه بودم. گزارش های این شورا در مجله ادینه منتشر شده است و این گزارش ها نیز سندی است بر دروغگوئی نویسنده این متن. این من بودم که از نویسنده این متن خواستم برای ثبت گزارش های شورا در نشست های ان شرکت کند .در آن زمان او هیچ تخصص و تالیفی(حتا در حد یک مقاله) در این عرصه نداشت . شاملو نیز کسی را برای حضور در این نشست ها دعوت نکرد و... داستان تشکیل این شورا را در مقاله ای نوشته ام که تا چند روز دیگر منتشر خواهد شد. علاقمندان می توانند به این مقاله بنگرند

• داود بهرنگ

  ۲ مرداد ۱۳۹۹، ۱۳:۴۷

  با سلام به آقای کردوانی عزیز من که "گیل گمش" یکی از منابع اساسی ام در بر رسی "زن ـ به منزلۀ ابژۀ جنسی" است و بنابراین نگاه مطالعاتی ام به این "حماسه" گسترده و عمیق است ترجمۀ شاملو از "گیل گمش" را از بسیاری جهات ناروا می دانم. بی آن که داخل موضوع شوم شما را به چگونگی کارم با این موضوع آشنا می کنم تا توجه تان را به این نکته جلب کنم که تنها ترجمه ای از گیل گمش را باید اساس کار قرار داد که ترجمه از خط میخی است. جز این تئوری ام را هم با شما در میان می گذارم و می گویم که: به دید و درک من پر و پا و لب و لوچه و سینۀ زن در تاریخ بشر ابژۀ جنسی نبوده است. آنچه امروز شاهد آنیم پدیداری نو و ساختگی است. پیشگفتار داستان "گیل گمش" مندرج در الواح گوناگون و در پیوند و پیوست با ادوار تاریخی گوناگون است. هیچ تکه ای از این داستان ـ که ما قبل پیدایش نثر و ازیرا ـ رج به رج ـ و به [یک معنی] به نظم است در هیچ لوحی ـ و به ویژه در الواح بابلی ـ بی افتادگی نیست. افزون بر این ـ هر رج از هر لوح ـ گاه چند کلمه ای در اول و گاه یک دو کلمه در وسط و آنگاه در آخر دارد. [نگاه کنید به ترجمۀ «Old Babylonian version » در منبع شماره 1] این است که دانشوران و محققانی که در پیدایش و نیز خوانش این الواح کوشا بوده اند در کار ترجمۀ آن ها ـ از برای پر کردن شکاف میان کلمات و از برای خوانا کردن هر رج در هر لوح ـ به ناگزیر ـ به گمانه زنی پرداخته اند و ـ جا به جا ـ با رعایت جوانب احتیاط و با وسواس تمام اقدام به کاشتن کلمات در ترجمۀ خود از این الواح کرده اند. ادامه در 2

• داود بهرنگ

  ۲ مرداد ۱۳۹۹، ۱۳:۴۹

  (2) کسانی هم بوده اند که با خواندن این ترجمه ها ـ و حتی بی خواندن پیشگفتار مترجمین ـ گستاخ و دلیر اقدام به اختراع متن خودشان ـ در قالب یک داستان یا افسانه یا اسطوره ـ به نام "گیل گمش" کرده اند. ما در زبان فارسی باز ترجمۀ "افسانۀ گیلگمش" نوشتۀ گئورک بورکهارت به زبان آلمانی را از این دست داریم که منتشر شده به سال 1919 میلادی است. این روایت به ویژه در ترجمۀ لوح اول و دوم و درک و فهم از آن به بیراه رفته و آکنده از کژ فهمی است. بزرگترین اشکال این ترجمه ـ به ویژه در زبان فارسی ـ این است که نزد خواننده ایجاد این توهم را می کند که او ترجمۀ دوازده لوح "گیلگمش" را خوانده است؛ حال آن که این چنین نیست. بورکهارت [شاعرانه] در ترجمۀ خود چند هزار سال تاریخ تحول روانی و اجتماعی بشر را نادیده گرفته است. گیلگمش او ـ به ویژه در روایت او از لوح اول و دوم ـ بیانگر [ضمیر] ناخودآگاه خود اوست. کوتاه سخن این که این جا ـ و در این مورد ـ "گیلگمش" سومری ـ بابلی ـ آسوری هیچ ربطی به گلیگمش بورکهارت ـ و دیگران از این دست ـ ندارد. ادامه در 3

• داود بهرنگ

  ۲ مرداد ۱۳۹۹، ۱۳:۵۰

  (3) معرفی منابع گیلگمش 1/ معرفی بر اساس منبع شماره 1 در بخش «Brief introduction: Epic of Gilgamesh » در پیشگفتار منبع شمارۀ 1 گفته می شود که «اساس حماسۀ گیل گمش چند شعر سومری مندرج در نخستین الواح پیدا شده ـ اینجا و آنجا ـ است. اشعاری که در بر دارندۀ حکایاتی در بارۀ "بیل گمش" و "شاهان اُوروک" در 2100 سال پیش از میلاد است. تعداد این الواح کم است و قدمت آن ها به 1800 سال پیش از میلاد می رسد. این را حماسۀ گیل گمش «The Old Babylonian version» می گویند. مجموعه اشعاری هم هست که به آن «The Standard version» می گویند. این دومی قدمتش به 1000 تا 1300 سال پیش از میلاد می رسد و در بر دارندۀ یک حکایت بهم پیوسته است که در 12 لوح فراهم آمده و در آن از کسی به اسم «Sha naqba īmuru» [هم] سخن به میان است که معلوم نیست کیست. این «Standard version » مجموعه ای است که در کتابخانۀ آشور بانی پال پیدا شده که تاریخ پادشاهی اش سدۀ 7 پیش از میلاد است. در 6 لوح اول این مجموعه سخن از گیل گمش و هماوردش و آنگاه دوستش اینکیدو به میان است. در 6 لوح دوم سخن از گیل گمشی به میان است که اندوهناک مرگ اینکیدو و جویای جان جاودان است. 12 لوح مجموعۀ "Standard version" هر یک افتادگی هایی دارند. این افتادگی ها را تنها بر اساس داده های مندرج در مجموعۀ "بابلی" می توان بازسازی و به سامان کرد. این الواح را ـ که به زبان اکدی و خط میخی اکدی اند ـ نخست هرمز رسام در سال 1853 میلادی پیدا کرد. این جا [هنوز] اسمی از گیل گمش به میان نیست. جایش "ایز دو بار" است. گیل گمش را محققین بعدها [30 سال بعد] که بهتر توانستند خط میخی به لحن و زبان دیگر اقوام را بخوانند کشف کردند. ادامه در 4

• داود بهرنگ

  ۲ مرداد ۱۳۹۹، ۱۳:۵۱

  (4) جورج اسمیت [کارشناس موزۀ ملی انگلیس] نخستین کسی است که در دهۀ 7 قرن 19 میلادی اقدام به ترجمۀ الواح بابلی کرد. وی بعدها در سال 1880 میلادی بر این اساس کتاب «داستان پیدایش به روایت اکدیان» را منتشر کرد. مراد او اشاره به خاستگاه کتاب اول تورات به اسم "داستان پیدایش" بود. آنگاه دیگر محققین به بررسی مفاد این الواح پرداختند و کسانی اکنون حتی رد و اثر این الواح را در اشعار هومر یونانی [800 تا 2000 سال پیش از میلاد] نیز یافته اند و از آن سخن به میان آورده اند.» 2/ معرفی بر اساس منبع شماره 3 منبع شماره 3 باز نشر ترجمۀ «William Muss Arnolt» به سال 1901 میلادی است. در عنوان کامل نوشتۀ آرنولت نام "نمرود" هم به میان آمده است. داستان گیل گمش یعنی «The Gilgamesh narrative» به نوشتۀ آرنولت نزد دانشوران این رشته "حماسۀ نمرود" خوانده می شود. او در این باره می نویسد: «Usually called the Babylonian Nimrod Epic.» نشانی نشر نخستین ترجمۀ آرنولت در قسمت «Sources» در منبع شماه 3 آمده است. ناشر کنونی آن یعنی «Jason Colavito» می نویسد: «من در [باز نشر] این ترجمه مفاد دو لوح « Pennsylvania» و «Yale» را هم لحاظ کرده ام. این دو لوح بابلی اند و اولی ترجمۀ «Morris Jastrow» و دومی ترجمۀ « Albert T. Clay» و تاریخ انتشار هر دو 1920 میلادی است.» کلاویتو در ادامه می نویسد: «بهر اصلی آنچه را که نزد دانشوران این رشته به داستان نمرود معروف است هرمز رسام در سال 1854 میلادی در ویرانه های نینوا ـ آن جا که [اکنون گمان می رود] کتابخانۀ آَشور بانی پال بوده است ـ کشف کرد. این کتابخانه قدمتش به 626 تا 668 قبل از میلاد می رسد. هنوز تکه پاره هایی از الواح این کتابخانه به دست نیامده است. ادامه در 5

• داود بهرنگ

  ۲ مرداد ۱۳۹۹، ۱۳:۵۲

  (5) جورج اسمیت [کارشناس موزۀ ملی انگلیس] در سال 1876 میلادی نخستین کسی بود که اقدام به ترجمۀ الواحی که خود یافته بود [به زبان انگلیسی] کرد. او بخشی از یافته اش را پیشتر در سال 1872 میلادی با عنوان «داستان پیدایش ـ به روایت کلدانیان» معرفی کرده بود. چند نفری هم بعد از اسمیت اقدام به ترجمۀ این الواح کرده اند. بهترین آن ها در میان روایاتی که «Standard version» به شمار می رود [به گمانم] ترجمۀ آلفرد جرمیاس [به زبان آلمانی] است. پرفسور ینسن هم ترجمۀ دیگری به زبان آلمانی کرده که [آنهم نیکوست و] عنوان «اسطورۀ آسوری ـ بابلی» را بر خود دارد. [بگویم که عموماً] لوح شماره 11 را به داستان "طوفان نوح" [که در تورات آمده] ربط می دهند.» و «اسطورۀ گیل گمش» اسمش از آغاز این نبود. گیل گمش را در آغاز "ایز دو بار" خواندند [که خوانشی کلدانی است.] سخن از "گیل گمش" از سال 1894 میلادی بر سر زبان ها افتاد. این را اول بار «Theophilus G. Pinches» به زبان آورد. شرح سایر جزئیات در این باره در دیگر منابع آمده است.» 3/ معرفی بر اساس منبع شماره 4 منبع شماره 4 ترجمۀ «R. Campbell Thompson» به سال 1927 میلادی است. وی در پیشگفتار خود می نویسد: «اسطورۀ گیل گمش به خط میخی آسوری و بابلی بر الواح گلی نوشته شده و ـ نظر به روایت [طوفان و] طغیان رودی که دربر دارد ـ قدمتش [گاه و در برخی موارد] به هزارۀ چهارم پیش از میلاد و حتی پیش از آن می رسد. قدمت سه لوح از آن که به خط میخی اکدی است النهایه 2000 سال پیش از میلاد است. الواحی از آن به خط میخی هیتیان و به قدمت 1500 سال پیش از میلاد است. بقیۀ این اسطوره در الواحی فراهم آمده که در کتابخانۀ آشور بانی پال پیدا شده و قدمتشان به سدۀ 7 پیش از میلاد می رسد. خرده پاره هایی از آن هم ـ که بعدها نوشته شده ـ این جا و آنجا پیدا شده است.» ادامه در 6

• داود بهرنگ

  ۲ مرداد ۱۳۹۹، ۱۳:۵۴

  (6) تامپسون در ادامه می نویسد: «دانستۀ روشن ما در بارۀ اسطورۀ گیل گمش بر اساس 12 لوح پیدا شده در کتابخانه آشور بانی پال است. اسطورۀ گیلگمش ـ که مفادش یک پارچه نیست ـ بنا به احتمال در نتیجۀ تلفیق چندین اسطوره ـ در دوره های تاریخی مختلف ـ به شکل کنونی در آمده است.» و تامپسون آنگاه می نویسد: «گیل گمش نوشتاری زیباست. این که می گویم زیباست نظر به سادگی خط [و زبان] میخی [و محدودیت هایی که این خط و زبان دارد] شگفت انگیز است. چهارچوب معنایی این خط بسان خط عبری منجمد است و [ظرفیت و] ظرافت زبانی سایر زبان ها ـ برای مثال زبان یونانی ـ را ندارد. این که بتوان حالات و عواطف بشری را در این قالب بیان کرد جای [شگفتی و] تحسین [بسیار] دارد. و گفتنی است که این نوشته شعر در معنای متعارف نیست. من سخت کوشیده ام که در ترجمه این اثر جنبۀ ادبی آن از بین نرود.» و تامپسون در پایان می نویسد: «ترجمۀ من بر اساس همه الواحی است که تا کنون در موزۀ ملی انگلیس ـ در این باره ـ گرد آمده است. من البته نگاهی نقاد به [ربط و ضبط] این مجموعه داشته ام و در ترجمه ام دیده می شود که من گاه تکه پاره هایی از الواح را جا به کرده ام.» منابع: 1/ DELPHI CLASSICS POETS SERIES – Epic of Gilgamesh, Old Babylonian and Standard versions By Delphi Classics 2017; United Kingdom 2/ Babylonian Story of the Deluge and the Epic of Gilgamesh 1920 – British Museum 3/ THE EPIC OF GILGAMESH Translated by William Muss-Arnolt 1901 © 2014 Jason Colavito. All rights reserved. Sources: William Muss Arnolt, "The Gilgamesh Narrative, Usually Called the Babylonian Nimrod Epic," in Assyrian and Babylonian Literature: Selected Translations, ed. Robert Francis Harper (New York: D. Appleton and Co., 1901), 324-368. Morris Jastrow, Jr. and Albert T. Clay, An Old Babylonian Version of the Gilgamesh Epic on the Basis of Recently Discovered Texts, Yale Oriental Series, Researches IV, no. 3 (New Haven: Yale University Press, 1920). 4/ The Epic of Gilgamesh by R. Campbell Thompson 1928 5/ The Epic of Gilgamesh Translated by Maureen Gallery Kovacs Electronic Edition by Wolf Carnahan, I998 منبع شماره 1 در بردارندۀ حجمی از منابع مربوط به حماسۀ گیلگمش است. با احترام ـ داود بهرنگ

• داود بهرنگ

  ۲ مرداد ۱۳۹۹، ۱۴:۲۰

  (7) با سلام دوباره من درست تر می دانم که خوانشی فارسی را هم در میان بگذارم: خوانش اسطورۀ گیل گمش ترجمۀ قسمت اول از لوح اول آرنولت در بارۀ لوح اول می نویسد: «چیدمان درست لوح اول ـ که بیشتر آن از بین رفته و تکه پاره هایی از آن باقی مانده ـ کار «Professor Haupt» است.» (منبع شماره 3) اگر چنانچه لوح اول را در ترجمۀ آرنولت دو قسمت کنیم وی در ترجمۀ قسمت اول می نویسد: «آن که [همه هر چه دربارۀ] گیلگمش را [خوانده و شنیده و] دریافته است؛ آن که همه سرگذشت او را می داند؛ آن که بی خبر از دانش روزگار خود نیست؛ و با خبر از رمزها و رازهاست؛ و تاریخ روزگاران گذشته و داستان زندگی بشر در ازمنۀ پیش از [طوفان و] طغیان رودها را می داند؛ و بسیار سفر کرده و بسیار هم با تجربه است؛ و همه هر چه بر نبشته بر الواح شهر اُوروک را خوانده است ؛ ادامۀ متن آرنولت از این جا به بعد آشفته است. مضامین مندرج در قسمت اول ترجمۀ آرنولت کمابیش در ترجمۀ تامپسون نیز آمده است. (منبع شماره 4) آشفتگی متن تامپسون قدری بیشتر است. ادامه در 8

• داود بهرنگ

  ۲ مرداد ۱۳۹۹، ۱۴:۲۱

  (8) توضیحات در نگاه به ترجمه های مختلف دیده می شود که گیل گمش گاه و در برخی ترجمه ها و از جمله در منبع شماره 2 [در 12 خط اول از لوح اول] دانا مرد روزگار خود ـ همه چی دان ـ و سفر کرده به هر جا و بسیار با تجربه ـ معرفی می شود. یک چنین معنایی چنین گویا و روشن در لوح اول نیست. بسا که این حرف ها در معرفی [حکیمی باشد که] گوینده و نویسندۀ این داستان است. ترجمۀ قسمت دوم از لوح اول آرنولت در قسمت دوم از ترجمۀ خود چندین سطر ناتمام ـ در بیان این معنا ـ دارد که شهر اُوروک نخست مورد تاخت و تاز قرار گرفت و همه برج ها و باروهایش منهدم شد. مردمانش گرفتار آمدند و رنج بسیار بردند. سپس آنان [گریان و نالان] از خدایان ـ خواستار یاری گشتند. و گیل گمش را خدایان آنگاه در پاسخ به آه و نالۀ آنان و از برای رهایی شان ـ از ستم و از رنج ـ روانۀ شهر اُوروک کردند. هیچ اشاره ای به این قسمت در دیگر ترجمه ها نیست. در نوشتۀ آرنولت در این باره گفته می شود: ادامه در 9

• داود بهرنگ

  ۲ مرداد ۱۳۹۹، ۱۴:۲۳

  (9) «و گاوان وحشی به هراس افتادند و رمیدند. و مردم نیز؛ بسان کبوتران. و دخترکان مویه آغاز کردند وآه کشیدند. و خیابان ها پر از وز وز مگس ها شد. و خدایانِ حمایتگر ـ چه زود؛ [تند و هراسناک] چون موش ها ـ به سوراخ هاشان گریختند و شهر ـ با دیوار محکمش ـ این چنین به دست دشمن افتاد؛ و دروازۀ شهر سه سال بسته ماند. حتی از دست الهۀ ایشتر کاری برنیامد ... [و آنگاه؛ شاه مُرد و بلوا برخاست. و گیل گمش را خدایان فرستادند. [از برای رهایی و رستگاری مردم.] ادامه در 10

• داود بهرنگ

  ۲ مرداد ۱۳۹۹، ۱۴:۲۴

  (10) ترجمۀ قسمت سوم از لوح اول [لوح دوم در ترجمۀ آرنولت] ترجمۀ آرنولت از لوح اول با ترجمۀ او از قسمت دوم به پایان می رسد. لوح اول در ترجمۀ تامپسون اما با شرح ستمگری گیلگمش ادامه می یابد. این را آرنولت در ترجمۀ قسمت اول از لوح دوم خود آورده است. این لوح به نوشتۀ آرنولت یکپارچه است و می توان گفت که چندان هم آسیب ندیده است. او در این باره می نویسد: «With the exception of Column I the text of this tablet is preserved almost completely. » این جا ـ در این قسمت ـ سخن از جور و ستم گیل گمش به میان است. گفته می شود؛ [دست تعرض گیل گمش به هر چه و هر کس دراز بود.] [نه مادر نه پدر و نه هیچ کس دیگر؛ هیچ کس از دست تعرض او در امان نبود.] پسران را او ـ اسیر خواسته های خود ـ از پدران ـ می خواست؛ دختران را او ـ اسیر تمایلات خود ـ از مادران ـ می خواست. زنان را او ـ به همخوابگی ـ از همسران ـ می خواست. داد مردم [از جُورش] به آسمان بلند بود. خدایان پس؛ آه و نالۀ مردم را شنیدند و آن گاه؛ از "آرورو" خواستند تا گیل گمش را هماوردی بیافریند. [گیلگمش را نیز ـ پیشتر ـ او آفریده بود.] ادامه در 11

• داود بهرنگ

  ۲ مرداد ۱۳۹۹، ۱۴:۲۵

  (11) در ترجمۀ آرنولت [از قسمت اول از لوح دوم] در این باره گفته می شود که: "آرورو" نخست این هماورد را در "قلب" خود آفرید؛ «Upon hearing this Aruru created in her heart a man after the likeness of Anu.» «سپس دست هایش را شست و آنگاه تکه گِلی برداشت و با آن اینکیدو را [شبیه به یکی از خدایان] آفرید.» در منبع شماره 2 در این باره گفته می شود: «The goddess Aruru having planned in her mind what manner of being she intended to make …» در این باره در ص 3 از منبع شماره 5 گفته می شود که: «Aruru created within herself» در منبع شماره 2 در ادامه گفته می شود که «آرورو دست هایش را شست و تکه گلی برداشت و یک کمی هم به آن تف زد و اینکیدو را از آن [شبیه به یکی از خدایان] آفرید.» (ص 41) تامپسون در ترجمۀ خود در این باره می نویسد: «Aruru, in her mind imagined» سپس دست هایش را شست و آنگاه تکه گِلی برداشت و با آن اینکیدو را [شبیه به یکی از خدایان] آفرید. توضیح: ترجمۀ تامپسون ـ بسان بسیاری از ترجمه ها ـ افزوده زیاد دارد. تامپسون اما ـ به عکس دیگران ـ شرح می دهد که کدام گزاره را از کجا آورده است. برای نمونه می نویسد: من این گزاره را که «دو سوم گیل گمش از جنس خدایان و یک سومش از جنس آدمیان بود» از لوح نهم به این جا منتقل کرده ام. در ترجمۀ آرنولت این گزاره نیست. مترجم ـ در منبع شماره 2 ـ اگر چه که این گزاره را در لوح اول گنجانده اما نگفته که آن را از کجا آورده است. ادامه در 12

• داود بهرنگ

  ۲ مرداد ۱۳۹۹، ۱۴:۲۶

  (12) ترجمۀ قسمت چهارم از لوح اول [لوح دوم در ترجمۀ آرنولت] "آرورو"به نوشتۀ آرنولت آنگاه اینکیدو را ـ هماورد گیل گمش آفرید. وی گُنده بود و بدنی پشمالو داشت. موی سرش چون موی زنان بلند بود. «مثل دیگران لخت نبود و چیزی [زمخت] به تن داشت.» آرنولت می نویسد: « Contrary to [?] the custom of the people and of the land, he was clothed with garments » تامپسون در ترجمۀ خود می نویسد: اینکیدو «نه کسی را و نه جایی را می شناخت. و چیزی نیز تنش بود.» بنا به نوشتۀ او: «Nor knew he people nor land; he was clad in a garb» در منبع شماره 2 گفته می شود: «او به هر لحاظ با دیگران فرق داشت. لباسش از برگ و گیاه بود.» (ص 42) «He wore clothing like that of Gira … he appeared to be clothed with leaves. He was different in every way from the people of the country.» در ادامه گفته می شود: «اینکیدو قاطی غزال ها با آن ها می چرید. همراه گاوان وحشی و دیگر چرندگان [از کوهستان] به آبشخور می آمد و آب می خورد و با آبزیان بازی می کرد.» ترجمۀ قسمت پنجم از لوح اول [لوح دوم در ترجمۀ آرنولت] در منبع شماره 2 گفته می شود: [صیادی که آنجا دام در نزدیکی آبشخور می نهاد و گودال می کند و تور می نهاد چند روز ـ و هر روز ـ هر چه دام بنهاده بود را بشکسته، هر چه تور گسترده بود را بدریده و هر چه گودال کنده بود را آکنده یافت.] (ص 42) در ادامه در ترجمۀ آرنولت گفته می شود: «باری که صیاد چشمش به اینکیدو افتاد [از ترس] نفسش بند آمد. بی درنگ راه خانه را در پیش گرفت. به خانه که رسید [فکر و ذهنش پریشان و] غمی بود. به نفس نفس افتاده بود. رنگ از رخش پریده بود و فغانش بلند بود.» در ترجمۀ تامپسون گفته می شود که صیاد اکنون «های های می گریست.» (ص 7) ادامه در 13

• داود بهرنگ

  ۲ مرداد ۱۳۹۹، ۱۴:۲۷

  (13) صیاد به نوشتۀ آرنولت گفت: «ای پدر! در آبشخور [ما] این جا ـ در همین نزدیکی ـ آدم گنده و پُر زوری ـ مثل یکی از خدایان ـ چراکنان به همراه چهارپایان از کوهستان آمده و من اکنون می ترسم که به آنجا روم. هر دام که می نهم می گسلد. هر تور که می گسترم می دِرد و هر گودال که می کَنم می آکند.» در ترجمۀ تامپسون گفته می شود که او [به پدرش] گفت: این یارو [غول بیابانی] از خدای "أنو" هم گنده تر است. دو برابر اوست.» (ص 7) پدرش به او گفت: برو به شهر اُوروک. به نزد گیل گمش. و مرادش [بنا به درک من] این بود که او برود و زنی "وقفی" [و یعنی شامهات افسونگر] را ـ از برای آن که اینکیدو را افسونِ جنسیت خود و آنگاه إنسی و خودی کند ـ با خود به همراه بَرَد. صیاد ـ به نوشتۀ آرنولت ـ پیرو اندرز پدرش به شهر اُوروک و به نزد گیل گمش رفت و آنچه را که با پدرش در میان نهاده بود با او نیز در میان نهاد. گیل گمش در پاسخ به او گفت: «آری! شامهاتی افسونگر را برگیر و با او به آبشخور رو. بگویش که چون چشمش به وحوش و اینکیدو افتاد قبایش را بگشاید و برهنگی اش را بنماید. اینکیدو که این بیند آنگاه پیشش آید. او همین که این کُنَد آن وحوش از او دل کَنَند و به راه خود روند.» ترجمۀ قسمت ششم از لوح اول [لوح دوم در ترجمۀ آرنولت] گفته می شود؛ صیاد آن کرد که او را گیل گمش گفت. تا او به همراه شامهات به آبشخور برسد سه روز در راه بود. دو روز هم منتظر ماند تا اینکیدو همراه وحوش از راه رسید. چون او را دید داد زد و به شامهات گفت: اوناهاش! ببین! خودشه! قباتو در آر! بذار ببینه؛ خوشش بیاد. خجالتی نباش! همین که ببینه می آد! بذار بغلت کنه. اینارو که خودت بلدی. ادامه در 14

• داود بهرنگ

  ۲ مرداد ۱۳۹۹، ۱۴:۲۸

  (14) و شامهات آن کرد که او را صیاد گفت. و اینکیدو به نزدش آمد و با او آن کرد که از او انتظار می رفت و آنان آنگاه هفته ای با هم بودند تا آن که اینکیدو از این إنسیّت خسته آمد و بی قرار گشت. برخاست و سوی غزالان و گاوان وحشی شد. غزالان که لمیده بودند و نیز گاوان وحشی ـ اینک ـ همه برخاستند و از او دور شدند و رفتند. گفته می شود؛ اینکیدو آنگاه خود را دگرگون یافت. چنین دریافت که او دیگر آن نیست که بود. چیزی از او اکنون ـ از جسم و جانش ـ کم شده بود. سوی شامهات [افسونگر] بازگشت و به او زل زد؛ و او باری چه هوسناک بود. به اینکیدو گفت: تو که چون خدا زورمندی چرا با جانوران به سر می بری؟ بیا! با من بیا! بیا تا تو را به شهر اُوروک برم. شهری که دیوارهایش سخت محکم است. شهر کاخ ها و معابد خدایانِ أنو و إیشتر. و آن کوشکی که گیل گمش آنجا دارد. آن که زورمند است و بی رقیب و بی همتاست. اینکیدو که گوش به شامهات سپرده بود ناگهان خود را ـ سخت ـ تنها و بی کس یافت. به شامهات [افسونگر] گفت: آری! مرا بِبَر. مرا با خود به آنجا بر! توضیح مترجمین عموماً "شامهات" را "زن روسپی" [از روسپیان معابد] لحاظ کرده اند. آرنولت یک مورد او را «harlot» لحاظ کرده است. تعبیر «harlot» در منبع شماره 2 نیز آمده است. تامپسون او را «courtesan-girl, a hetaera» لحاظ کرده است. من او را "زن وقفی" نوشته ام. ادامه در 15

• داود بهرنگ

  ۲ مرداد ۱۳۹۹، ۱۴:۳۱

  (15) تامپسون در معرفی خود از اسطورۀ گیل گمش می نویسد: «دانستۀ روشن ما در بارۀ اسطورۀ گیل گمش بر اساس 12 لوح پیدا شده در کتابخانه آشور بانی پال است. اسطورۀ گیلگمش ـ که مفادش یک پارچه نیست ـ بنا به احتمال در نتیجۀ تلفیق چندین اسطوره ـ در دوران های تاریخی مختلف ـ به شکل کنونی در آمده است.» این گفتۀ تامپسون به باور برخی از محققین شامل کتاب مقدس و به ویژه کتاب اول آن نیز می شود. به این معنی که "داستان آفرینش" در تورات برگرفته از داستان ها و اسطوره های پیشینیان است. این گروه از محققین همچنین بر این باورند که داستان آدم و حوا برگرفته [یا ملهم] از داستان "شامهات و اینکیدو" در اسطورۀ گیل گمش است. من به گمانم داستان اینکیدو و شامهات از رسومِ انسان های نخستین است. آنچه پدر صیاد و گیل گمش نیز در این باره به او گفتند رسمی است که در برخی جوامع تا امروز حتی ادامه دارد. آدمیان در جوامع قومی ـ پیرو این رسم ـ از برای إنسیّت و "خویشی" با یکدیگر دختر یا دخترانی از قوم خودشان را [به زنی] به قومی که خویش آنان نیست می دهند. اندرز پدر صیاد و نیز گیل گمش به او در بردارندۀ این معناست. او را گفتند: زنی وقفی را با خود ببر و بگذار او اینکیدو را ـ به افسون جنسیت ـ به خویشی در آرد [تا خویش ما گردد.] در معنای تاریخی؛ آنچه ما آدمیان را خویشاوند ـ با هم کرده ـ جز این نیست! ما ـ در درازنای تاریخ ـ به اعتبار مبادلۀ زنان وقفی مان است که خویشاوند هم گشته ایم. زنی را که وقف قوم، پدر و یا خانوادۀ پدری اش بوده گاه وقف خودی و گاه وقف غیر خودی یعنی وقف مردی بیگانه از قومی بیگانه کرده ایم تا با او "قوم و خویش" و خویشاوند گردیم. این دومی روایت شامهات و اینکیدو در داستان گیل گمیش است. داود بهرنگ

• فرج سرکوهی

  ۲ مرداد ۱۳۹۹، ۲۰:۳۴

  سلام شما در این متن دروغ هائی در باره من و در باره شورا منتشر کرده اید . من کامنتی فرستادم که منتشر نکردید . بر اساس کدهای رسانه ای و معیارهای اخلاق انسانی موظف به انتشار ان هستید با احترام

• کاظم‌کردوانی

  ۳ مرداد ۱۳۹۹، ۱۷:۴۶

  در پاسخ به این کامنت آقای فرج سرکوهی توضیحی نوشته‌ام که آن را در سایت تریبون زمانه زیر عنوان "در ناشایستگیِ دروغ" بخوانید. کاظم کردوانی

• کاظم‌کردوانی

  ۳ مرداد ۱۳۹۹، ۱۸:۱۲

  سلام آقای بهرنگ گرامی. درخصوص ترجمه‌ی شاملو از «حماسه‌ی گیل گمش» با شما موافق هستم. چون، همان‌طور که در نوشته‌ام بیان کرده‌ام، خود شاملو هم موافق انتشار بیرونیِ آن نبود و از آن ترجمه رضایت نداشت و به‌همین علت آن را به من سپُرد. از این مورد که بگذریم باید بگویم که از شما برای صحبت‌تان و آوردن تکه‌هایی از ترجمه‌ی متن سپاسگزارم. نمی‌دانم شما در فیس بوک حضور دارید یا خیر اما، من در فیس‌بوک هستم (با این نام: Kazem Kardavani ). چنانچه تمایل داشتید تماس بگیرید تا بتوانیم رابطه‌ای ایمیلی با یکدیگر داشته باشیم. خوشحال خواهم شد. موفق باشید.

• داود بهرنگ

  ۳ مرداد ۱۳۹۹، ۲۳:۳۵

  آقای کردوانی عزیز! از نظر اعتنایتان به آنچه در بارۀ "گیل گمش" در میان نهاده ام شاد و خرسند و سپاسگزارم. شاملو البته از بزرگان ما [و آبروی] ماست و ما در بزرگداشتش کوتاهی نمی کنیم. پرداخت شاملو به "حماسۀ گیل گمش" از جنبۀ شاعرانه واز رویدادهای روزگار جوانی اوست. پرداخت من تحقیقی و [امیدوارانه] از جنبۀ تقویت دیدگاه های فمنیستی است. ما تا زمانی که بنیادهای نگرش تاریخی مان و آنگاه بنیادهای نگرش روانشناختی مان در میدان نظرات فمنیستی نیرومند نگردد و حجم نوشته هایمان در این باره انبوه نگردد در مبارزۀ فمنیستی دیرترو سخت تر به نتیجه خواهیم رسید. موفقیت مبارزاتی [و شرافتمندانه ما] در این عرصه در گرو تحقیقات دقیق علمی و دانشگاهی ماست. ما بالاخره باید بدانیم چه مرگمان است. اگر چنانچه طرح موضوع گیل گمیش ما را متوجه این نکته کرده باشد که "اسطورۀ گیل گمش" از منابع مهم مطالعاتی در باره چگونگی نگرش انسان به مقولۀ جنسیت ـ در 4 تا 10 هزار سال پیش از میلاد ـ است جای خوشوقتی و خشنودی دارد. باید توجه داشت که نگرش جنسی نزد آدمی در پیوستۀ با فیزیولوژی مغز است و درست و نادرست آن طی هزاران سال تکوین یافته است. در شناسایی هر چه بیشتر این پروسه و در شناسایی دقیق خاستگاه های آن باید کوشید و روشنگری کرد. ما باید بدانیم چرا چنینیم؟ این قابلیت های ـ سازنده و تخریبی که داریم ـ خاستگاهش کجاست؟ چرا فلان پدیدار[فلان بیماری (آخوند)] در میان میلیون ها انسان ـ درچندین قارۀ کرۀ زمین ـ صاف آمد و یخۀ ما را چسبید؟ مگر ما چه مرگمان است؟ آقای کردوانی عزیز! من البته خواهم کوشید تا آدرس تماس مناسبی از برای گفتگوهای بیشتر فراهم کنم. با احترام داود بهرنگ

• شاملو همچنان ممنوع!

  ۴ مرداد ۱۳۹۹، ۲:۴۷

  گزارش شاملو همچنان ممنوع! روز گذشته دوم مرداد مصادف با بیستمین سالروز درگذشت احمد شاملو بود. چند تن از اعضای هیئت دبیران کانون نویسندگان ایران که قصد حضور بر مزار احمد شاملو داشتند با درهای بسته‌ی گورستان امامزاده طاهر و «دور شو، دور شو» ماموران انتظامی و امنیتی روبرو شدند. پس از دوم مرداد سال ۱۳۷۹ کانون نویسندگان ایران و دوستداران احمد شاملو در هر سالگشت بر مزار او گرد می‌آمدند و یادش را گرامی میداشتند. گرچه مراسم یادبود در همه‌ی این سال‌ها با ممانعت‌ها و فشارهای ماموران انتظامی و امنیتی مواجه بود، باری به هر مشقتی مراسم برگزار می‌شد. از ۶ سال پیش همین اندازه نیز تحمل نشد و روز دوم مرداد هر سال ماموران به‌کل درهای ورودی گورستان را می‌بستند با این همه اعضای کانون نویسندگان ایران و دوستداران شاملو بیرون گورستان و پشت درهای بسته گرد می‌آمدند و اگر مجالی می‌یافتند شعر می‌خواندند و بیانیه‌ی کانون را. امسال به سبب شیوع بیماری کرونا هیئت دبیران کانون در بیانیه‌ به مناسبت بیستمین سال درگذشت شاملو اعلام کرد که بر مزار او مراسمی برگزار نخواهد کرد. چند تن از دبیران کانون؛ علی کاکاوند، حافظ موسوی، علیرضا جباری و آتفه چهارمحالیان برای حضوری نمادین عصر دوم مرداد به گورستان امامزاده طاهر کرج رفتند؛ اما صحنه‌ی چند سال اخیر را پیش چشم دیدند: درهای بسته و ماموران حی و حاضر سلاح بربسته! با همان حرف‌های تهدیدآمیز همیشگی: جمع نشوید. بروید، بروید فردا بیایید! فرصت همین‌قدر بود که بیرون نرده‌های گورستان عکسی بگیرند؛ شاهدی بر استواری کانون بر عهد خود با جریان ادبیات و روشنفکری معترض به سانسور و اختناق که احمد شاملو یکی از چهره‌های شاخص آن است.

• علی کاکاوند

  ۴ مرداد ۱۳۹۹، ۲:۵۱

  او نه خداست نه شیطان و نه بتی که می‌پرستند آنچه شاملو را شاملو کرد شعرها، نظریات ادبی و سیاسی و درکش از زمانه‌ی خویش بود. مجموع آثار و سخنانش الگویی شد برای تعدادی از شاعران. فعالیت‌های پژوهشی او خالی از اشکال نبود، به عنوان نمونه: سعی داشت از حافظ یک روشنفکر امروزی بسازد که البته شدنی نیست. با شاهنامه چون متنی تاریخی برخورد کرد که اشتباه ست. جدا از ادبیات، کارهایی از جنس شو و نمایش داشت شاید به دلیل غم نان: به دکلمه روی آورد، ترانه ساخت، فیلمنامه‌ی عامه پسند نوشت وگویا در فیلمی نیز بازی کرد. جدی تر از همه‌ی مشغله‌هایش، شعر سرودن را زندگی کرد و به دفتر فرهنگ و ادبیات ما برگی زرین و وزین افزود. در نهایت با سعی و خطا، خواندن، نوشتن، جستن، یافتن و اختیار کردن، به اول راه خودش رسید که شعری بود از جنس زندگی. مجموعه‌ی اینها یعنی یک انسان زمینی و زمانی، فرزند زمانه‌‌ی خویش بودن. نمی‌شود از شاملو دیکتاتور ساخت، نمی شود از او رهبر و فرمانده ساخت؛ این با آزادی خواهی شاملو، همین طور با زمینی بودن او در تضاد است. شاملو با همه‌ی سعی‌ها و خطاها، با همه ی شعرها و کردارش شاملوست. بت ساختن و پتک ساختن از او فقط از کسانی بر می‌آید که مدام می‌خواهند سیستم ارباب-رعیتی را بازتولید کنند و غیر از این، سیستم دیگری را نمی‌شناسند، همین طور آنان که سعی در شکستن شاملو دارند به اشتباه او را بت دیده‌اند. از زندگی حرفه‌ای او تقلید هم می‌شود، شاعرانی که امروزه سعی می‌کنند شعرهای خودشان را دکلمه کنند، در فیلم بازی کنند و به هر قیمتی در عرصه‌ی فرهنگ حضور داشته باشند. اما آیا توانسته‌اند مثل او مسئولیت نظریات و اعمال خود را بر عهده گیرند؟ پس چرا تعداد زیادی از آنها با ساده لوحی طبق برنامه‌های سیاسی وضد فرهنگی حاکمیت عمل می‌کنند و از معلومات، شعرها، نقدها و کردار شاملو فقط لایه‌ای سطحی را گرفته و به کار بسته‌اند؟ کسانی که نه زمانه‌ی خود را می‌شناسند نه مردم را؛ نه می‌توانند احساسات درون آنها را کشف کنند و نه رفتارهای بیرون آنها را پیش بینی کنند. به نظرم شاعر امروزی نمی تواند ساده لوح باشد وگرنه شاعر امرزی نیست. ببینید چه تعداد شاعر داریم که از همکاری با "صدا و سیما" که دستگاه اعتراف گیری و ابزار شکنجه ست تا شرکت در مسابقات ادبی دولتی (و دعوا در مسابقات غیر دولتی)، شرکت در جشنواره‌های حکومتی در قبال پول و دستمزد، انتشار کتابشان در نشرهای بدنام حکومتی، تا تبدیل کردن دهانشان به تریبونی برای نامزدهای انتخابات و انتصابات قدرت حاکم، از رفاقت‌های هدفمند برای حذف و سانسور تا زیر پا گذاشتن حقیقت به نفع باند خودی، هیچ فرصتی را برای حضور بی معنا و بی‌فایده ی خویش از دست نمی‌دهند. اینان قرار است شاعران مدرن و معاصر باشند؟ آنگونه که شاملو بود؟ آزادی خواهی شعاری ساده است که بسیاری از نویسندگان و شاعران عمق معنای آن را درک نکرده‌اند. فقط سواد و اطلاع از ادبیات کهن و مدرن ایران و جهان کافی نیست، مراقبت در استقلال و عدم وابستگی به قدرتها، واقع بینی اجتماعی، بازی نخوردن در دستگاه‌های سیاسی داخل و خارج، در یک کلام: آزادگی، می‌تواند شاعری را به اندازه‌ی شاملو در جایگاه او بنشاند. او شاعر بزرگ و اندیشمند نمونه‌ی زمانه‌ی ماست. اعتبار فرهنگ معاصر ما به شاعران، نویسندگان و اندیشمندانی از جنس شاملوست، از جنس گوشت و خون و اندیشه و احساس یک انسان حساس در این زمین، در این زمان. یادش گرامی. علی کاکاوند دوم مرداد۱۳۹۹

• رحمان

  ۱۳ مرداد ۱۳۹۹، ۱۴:۲۸

  یکی از ویژگی‌هایِ جامعه و فرهنگِ گفتاری این است که گوینده به تناقضاتِ گفتارِ خود واقف نیست و روایتی که از گذشته ارائه می‌دهد، بیش از همه مطابقِ زمانِ حال است و نه گزارشِ درستِ واقعیت. این ویژگی به دلایلی که ذکرش در این مختصر نمی‌گنجد، در فرهنگِ نیمه‌نوشتاری ما کم‌وبیش حفظ شده است. نمونه‌اش را در همین کامنتِ کوتاهِ آقایِ فرجِ سرکوهی می‌توان دید. ایشان می‌نویسند: «آن چه در این بخش نوشته شده دروغ گوئی به قصد بزرگ جلوه دادن نویسنده متن و نقش او است . من از اعضای موسس این شورا و سردبیر مجله ادینه بودم. گزارش های این شورا در مجله ادینه منتشر شده است و این گزارش ها نیز سندی است بر دروغگوئی نویسنده این متن. این من بودم که از نویسنده این متن خواستم برای ثبت گزارش های شورا در نشست های ان شرکت کند .در آن زمان او هیچ تخصص و تالیفی(حتا در حد یک مقاله) در این عرصه نداشت .» نخستین پرسش این است که اگر نویسنده‌‌یِ متن، یعنی آقای کاظمِ کردوانی، «هیچ تخصص و تالیفی(حتا در حد یک مقاله) در این عرصه نداشت» چرا و به چه دلیل آقایِ سرکوهی که «سردبیرِ مجله‌یِ آدینه» بود، از او خواست «برای ثبت گزارش های شورا در نشست های ان شرکت کند»؟ چرا سایرِ اعضایِ شورا، یعنی آقایان کریمِ امامی، محمدرضا باطنی، علی‌محمدِ حق‌شناس، احمدِ شاملو، محمدِ صنعتی، مصطفی عاصی، ایرجِ کابلی و هوشنگِ گلشیری چنین کسی را به عضویت در شورا پذیرفتند؟ چرا این اعضا و حتی خودِ شما، که مدعی هستید «از اعضای موسس این شورا» بودید، او را – به شهادتِ آنچه در مجله‌یِ آدینه منتشر کرده‌اید – به سمتِ دبیری شورا برگزیدند؟ و مهم‌تر از همه کدام بخش یا بخش‌هایِ نوشته‌یِ آقایِ کردوانی «دروغ» است؟ چرا آقایِ سرکوهی دو سه مصداقِ این «دروغ‌گویی» را در نوشته‌یِ خود نیاورده است تا خواننده احتمالاً آن را صرفاً یک «اتهام» تلقی نکند و ذهنش ناخواسته به سمتی نرود که نویسنده آن را به دیگری نسبت داده است، یعنی «بزرگ جلوه دادن […] نقش» خود؟