میدان انقلاب تهران: قلبی که هنوز می‌تپد

نظرها

• هوشنگ

  ۴ مرداد ۱۳۹۹، ۱۹:۱۹

  جمع بندی این مقاله نکات در خور تامل بسیاری را دارد. از مثلث دانشگاه، خیابان و کارخانه, تا نقش خیابان در حیات بخشیدن به ظرفیت های انقلابی و تحول برانگیز در جامعه. خیابان مسلما آن فضای اجتماعی است که در فرهنگ و ادبیات سیاسی ایران همواره نقشی عظیم و وزنه ای سنگین برای تحولات اجتماعی بوده است. که چنین جایگاه و نقشی مسلما محدودیت های خاص خویش را نیز به دنبال داشته است. در این میان نقش کارخانه در مقایسه با دانشگاه و خیابان همواره کم رنگتر, خاموشتر و به نوعی غایب تر بوده است. هر چند که در زندگی روزمره و بازتولید روابط اجتماعی و حیات مادی کشور نقش کارخانه و تولیدات بسیار کلیدی تر و مهم تر از خیابان و دانشگاه می باشد. شاید حتی بتوان گفت که تاکید یک جانبه بر خیابان بمثابه فضای اجتماعی برتر و اولویت دادن به مبارزه در این میدان تبدیل به نوعی فتیش در میان برخین نیروهای سیاسی مترقی در ایران گشته است. در دوران جنبش سبز یک نشریهء مخفی زیرزمینی به نام "خیابان" منتشر میشد. امروزه بیش از یک کانال تلگرامی یا نشریه به نام "خیابان" به فعالیت های خویش ادامه می دهند. لوفور در اثر برجستهء خویش "نقد زندگی روزمره" در حقیقت بدنبال طرح گسترده ای نقدی از خودبیگانگی و شئیت گرایی (Reification) بود. نقش یک جانبهء خیابان در فرهنگ و ادبیات سیاسی ایران نقد خاص خویش را نیز می طلبد. از تمامی این نکات مهمتر شاید درس گیری از خیزش های انقلابی اخیر در کشور باشد و تامل در نکاتی که آنها به ما می آموزند. چند نکته در رابطه با مبارزات اخیر شایان توجه است, منجمله: حفظ روحیه مردم، حفظ وحدت نیروهائی که به میدان این مبارزه قدم نهاده اند، تا پایان هر نبرد، یک امر حیاتی است. در این راستا همانگونه که در میدان یک جنگ کلاسیک، سه تاکتیک: تعرض به موقع برای پیشروی ، دفاع به موقع برای تحکیم موقعیت کسب شده، عقب نشینی به موقع به منظور آماده سازی برای خیز بزرگتر، هر سه در ارتباط با هم می توانند، امر پیروزی را بر دشمن ممکن کنند، در نبرد سیاسی و اجتماعی مورد بحث ما با جمهوری اسلامی نیز همین سه عنصر را میتوان خلاقانه برای حفظ روحیه، حفظ وحدت مردم مبارز، تا پایان هر نبرد، در هر دوره ای بکار گرفت. به جرات می توان گفت غفلت از همین تجربه اولیه موجب ناکامی های بسیار در جنبش کارگری و جنبشهای پیشرو اجتماعی دیگر در دوره 40 ساله حاکمیت رژیم اسلامی بوده است. و از تمامی این نکات مهمتر و اساسی تر نقش مبارزات کارگری, اعتصاب های کارگری و به طور کلی اعتصاب ها در مبارزه با رژیم است. اعتصاب سیاسی عمومی. در حالیکه جمهوری اسلامی دارای نیروی سازمان یافته تا دندان مسلحی است که در کشتار مردم تردیدی به خود راه نمی دهد، اعتراضات و خیزشهای پی در پی شهری، جنگ و گریزهای خیابانی با همه اهمیتی که در مقاطع معینی دارند، اما به تنهائی قادر نیستند، این رژیم را به زانو درآورند. تجربه انقلاب ۱۳۵۷ ایران نشان داد، آنچه که کمر رژیم شاه را شکست، اعتصابات عمومی و پی در پی سیاسی و سرتاسری بود. اما اعتصاب شکل مشخص و جاافتاده و سنتی جنبش کارگری است. کارگران پیشرو می توانند این شکل طبیعی ابراز وجود مبارزاتی خود را به دیگر بخشهای جامعه تسری دهند. عمق نارضایتی اقتصادی اکثریت مردم این جامعه شرایطی را بوجود آورده است که زحمتکشان و تهیدستان، معلمان، پرستاران ،دانشجویان دانشگاه‌ها، هنرمندان و روشنفکران، به سهولت به این اعتصابها خواهند پیوست. در عین حال در مقابله با چنین اعتصابی قدرت مانور رژیم برای سرکوب و شکست آن بسیار محدود است. به این ترتیب یک نیروی دهها میلیونی فعال می شوند و از حرکت جمعی و هماهنگ خود جرات و امید می گیرند. سرنگونی جمهوری اسلامی بدون بسیج حداکثر مردم معترض این جامعه بر علیه وضع موجود ممکن نیست و اعتصاب عمومی که بطور طبیعی سیاسی خواهد بود، امکان این بسیج عمومی را فراهم می سازد. بعلاوه خواست این اعتصاب عمومی هر چه باشد، به طور طبیعی حق طلبانه است ، اما اهمیت آن در این است که به سرعت توازن قوا را به نفع جبهه مردم عوض خواهد کرد. از درون اعتصاب عمومی کمیته های اعتصاب زاده می شوند، که اشکال اولیه سازماندهی کارگری هستند. از درون اعتصاب عمومی کمیته های محلات و اشکال دیگر سازماندهی توده ای شکل می گیرند. ----------------------------- پ.ن. مقالهء ذیل ترجمه ای از یکی مقالات بسیار عالی در بارهء مقولهء نقد زندگی روزمره است : مارکسیسم و زندگی روزمره / کانیشکا گونِواردنا / ترجمه آیدین ترکمه توسط نقد اقتصاد سیاسی • 21/11/2014 / درباره‌ی هانری لوفور، گی دوبور و برخی دیگر / Berlin, Karl-Marx-Allee, Milchbar, Terrasse مارکسیسم و زندگی روزمره. در عصر یادزدوده‌ی پسامدرنیسم بعید به نظر می‌رسد که این دو مفهوم همبسته باشند، فقط اندکی از رابطه‌ی نزدیک و انقلابی‌شان در دهه‌های اول سده‌ی گذشته در حال افشاشدن است. امر روزمره بنابر حساسیت‌های از لحاظ سیاسی بجای اخیر، بسیار ارزشمند و والا است، ابژه‌ای که باید در پیوند با دغدغه‌های دکترینی قرار گیرد که به کلی به ذات‌گرایی (طبقاتی)، فروکاست‌گرایی (اقتصادی)، و دترمینیسم (تاریخی) محکوم شده است. گویی بهتر است تا این ابژه را به حوزه‌ای پلورالیستی و پسامارکسیستی همچون مطالعات فرهنگی بسپاریم. با این همه باید به یاد داشته باشیم که کمتر از یک سده‌ی پیش، هدف انقلاب سوسیالیستی به‌سان بازسازی رادیکال زندگی روزمره نگریسته می‌شد. و حتی ــ یا به‌ویژه ــ پس از آنکه کوشش‌ها برای تغییر جهان به نتیجه نرسید، ‌پیوند بین سطح به شدت مجادله‌برانگیز واقعیت اجتماعی و مبارزه برای سوسیالیسم در اندیشمندان انگشت‌شماری که با عنوان مارکسیست‌های غربی شناخته می‌شوند از بین نرفت. هانری لوفور در میان آن‌ها برجسته‌تر بود هنگامی که گفت: «مارکسیسم در معنای کلی، در واقع دانش انتقادی زندگی روزمره است». گی دوبور و موقعیت‌سازان/گرایان این را پذیرفتند هنگامی که در نشریه‌ی مصور گفت: «بله، اندیشه‌ی مارکس در واقع نقد زندگی روزمره است!». (Goonewardena, 2008: 117) ***

• "شاهد طرد حاکمیت از جانب جامعه هستیم"

  ۴ مرداد ۱۳۹۹، ۱۹:۲۶

  این را اپوزیسیون نمی گوید؛ روزنامه اعتماد می گوید ▪️روزنامه اعتماد می نویسد: «بحث اعدام و مجازات در ایران موجب نفرت است»، «آنچه در روزهای پایانی تیرماه در فضای مجازی و با مطالبه «اعدام نکنید» رخ داد، به نحوی واکنش جامعه به چند رویداد معاصر بود که تبدیل به نوعی خشم فرو خفته شده بود. ▪️خشم فرو خفته دیگری که به نحوی تا به امروز هم ادامه یافته، ناشی از همه‌گیری بیماری کرونا در کشور بود، افکار عمومی به این باور رسید مسئولان به دلیل مسأله انتخابات حاضر به اعلام به موقع نشدند. خشم فرو خفته دیگر ناشی از همان بحث گرانی روزافزون است. این مسأله منجر به ایجاد خشمی عظیم در جامعه شده که شاید اگر شرایط عادی و غیرکرونایی حاکم بود، این خشم موجب تظاهرات، اعتراضات و حتی خشونت‌های خیابانی می‌شد. ▪️جامعه به این باور رسیده که دولت -به‌معنای قدرت سیاسی و مجموعه حاکمیت- حتی حاضر نیست آمار رسمی فوتی‌های کرونا را به اطلاع جامعه برساند. اگر کمی عقب برویم به ماجرای انهدام هواپیمای اوکراینی و هم‌چنین گرانی بنزین و اعتراضات آبان‌ماه ۹۸ می‌رسیم. ▪️آسیب و زخم ناشی از ماجرای گرانی بنزین و اعتراضاتی که آبان‌ماه ۹۸، پیرو این تصمیم، سراسر کشور را درگیر خود کرد، هنوز ترمیم نشده است». این روزنامه در ادامه افزوده است: «شاهد طرد حاکمیت از جانب جامعه هستیم». @ordoyekar

• اکبر معصوم‌بیگی

  ۴ مرداد ۱۳۹۹، ۱۹:۳۲

  بازی جدی شد؟ امروز صبح لازم شد تا برای تحویل کتابی به یکی از ناشران از خانه بیرون بزنم. مقصدم حوالی میدان انقلاب، مرکز ناشران و کتاب‌فروشان، بود. شال و کلاه کردم و در سلیح کامل(ماسک، دستکش، ژل مخصوص ضد عفونی کردن دست‌ها) بیرون رفتم. اتوبوسی که عازم خیابان وصال و از آنجا میدان بهارستان بود، بیش از سه نفر سرنشین نداشت، و همه مسلح به ماسک. در ایستگاه انقلاب- وصال که پیاده شدم در کمال حیرت دیدم بیشتر مردم ماسک زده اند. هرچه جلوتر رفتم بر شمار ماسک زنندگان افزوده شد. به جرئت می‌توانم بگویم که ۹۷ درصد از مردم ماسک زده بودند. سخن از میدان و خیابان انقلاب است نه محلات مخصوص "ازما بهتران"، قیطریه، کامرانیه، اقدسیه، کوچه باغ‌های پرجلال تجریش( یا تتمه‌‌ی آنچه از این کوچه باغ‌ها مانده). در میان این مردم، در صف نخست، زنان و دختران جوان، به‌خصوص دختران جوان بودند، پیشگامان در هر حرکت اجتماعی و متمدنانه که در آن نفع جمع بر همه چیز مقدم است(حتی یک نفر را ندیدم که ماسک بر صورت نداشته باشد). در دفتر نشر هم، در همان دمِ در تابلویی نصب شده بود که هشدار می‌داد "حتماً با ماسک وارد شوید!" همه‌ی ابواب‌‌جمعی نشر هم به این الزام گردن گذاشته بودند. از دفتر نشر که بیرون آمدم تا به میدان انقلاب برسم و رو به بالا، به‌طرف خیابان کارگر(امیرآباد) بروم همه، جز تک و توکی، ماسک به صورت داشتند. ملتی که هم به امر و نهی‌های حکومتی بی‌اعتناست و بدان به دیده‌ی نفرت می‌نگرد و هم در این صدسال اخیر، و به‌خصوص در این چهل سال کابوس‌ناک، از هرگونه آموزش منظم و مستمر و روزمره و انضباط اجتماعی کارآمد برای روزهای اضطرار و قلق محروم بوده است، این میزان از خویشکاری و وظیفه‌شناسی و روح همکاری و معاضدت به راستی که ستودنی است. در اتوبوس بازگشت به خانه، شمردم، پانزده نفر در عین گرمای کلافه کننده‌ی تیرماه تهران، به عکس یک ماه پیش در همین خطوط، همه رعایت موارد بهداشتی را کرده بودند و ماسک بر چهره داشتند. هنوز روزهای باشکوه انقلاب را تا شکست قطعی و فاجعه‌بار آن از یاد نبرده‌ایم. روح همبستگی و دیگر دوستی را در این مردم دیده‌ایم. اگر لازم باشد، اگر این مردم مجال یابند، اگر نیروهای شرّ و تباهی بگذارند که فارغ از چماق و تفنگ و گاز اشک‌آور و گلوله‌های آتشین این مردم خود امور خود را بگردانند، شک نکنید که باز معجزه خواهند کرد. روزهای انقلاب را از یاد نبرده‌ایم!

• مکتب "سیتواسیونیست" Situationist (موقعیت گرایی)

  ۴ مرداد ۱۳۹۹، ۱۹:۴۳

  گی دوبور، تصاحب ناپذیر انتشار نزدیک به دو هزار صفحه از آثار «گی دوبور» فرصتی به دست می دهد تا از اسطوره مکتب «سیتواسیونیست» Situationist (موقعیت گرایی) فراتر رویم و انسجام حیرت آور تفکری را دریابیم که بهترین کلید فهم دوران را به ما عرضه می کند؛ زیرا این بینش، هرگز، بعد انقلابی خود را نفی نمی کند. موقعیتی که «گی دوبور» در فضای روشنفکری فرانسه دارد بسیار متناقض است؛ از سویی همه، حتی دلالان نمایش، (که او در زمان حیاتش رقیب آنها بود) از او نقل قول می کنند و مدام به او ارجاع می دهند، اما از سوی دیگر، مطبوعات در برابر انتشار آثار کامل او بی اعتنایی حیرت آوری نشان داده اند که موجب تعجب است . با این وجود، علاوه بر آثاری که قبلا منتشر شده، انتشار یک چنین مجموعه با ارزشی از نامه ها، دستورالعملها، اظهار نظرها، مقاله های چاپ شده در مجلات ویادداشت های منتشر نشده، قطعا واقعه مهمی است؛ زیرا موجب می شود تا روند تکوین فکر او را ، سال به سال، دنبال کنیم و همچنین انسجام فوق العاده اثرش را دریابیم. در اوایل سال های ۱۹۵۰ میلادی، «دوبور» در مرکز جمع جوانی قرار داشت که خط و مشی بعضی از گروه های آوانگارد اوایل قرن را دنبال می کرد؛ آنها معتقد بودند هنر به عنوان عنصر «جداگانه» مرده است و از این پس، شعر، می بایستی در زندگی وارد شود. به زعم آنها، «دادا»یسم، هنر را بدون تحقق بخشیدن به آن، حذف می کرد وهدف «سورئالیسم» ، تحقق بخشیدن هنر، بدون حذف آن بود و بنابراین، دقیقا، می بایستی این تعارض و تضاد پشت سر گذاشته شود. زندگی را باید خلق کرد و نه متحمل شد. شهر (در اینجا پاریس) مرکز «انحرافات»، وماجراجویی ها است ( به عنوان مثال آبرو ریزی ای که علیه کوربوزیه ترتیب داده شد؛ زیرا آنها او را متهم به داشتن بینشی از شهر سازی می کردند که هدفش «ویران کردن کوچه » بود). هدف، « خلق و ایجاد موقعیت های مختلف» است؛ لازمه این امر، نگاهی صریحا تحقیرآمیز به هر نوع هنر موجود و به طورعام تر، به هر نوع فرهنگ بیگانه از خودی است که از تجربه مستقیم بریده شده باشد، و دست بالا، می شود « اضمحلال » این فرهنگ را رسما اعلام کرد و تکنیک هایی را متصور شد (بعد از «لورامونت») که بتوان آن را از مسیر خود منحرف ساخت . ***

• طاهره

  ۵ مرداد ۱۳۹۹، ۱۸:۲۲

  جنبش دختران خیابان انقلاب هر چند کوتاه بود, اما خوش درخشید و یکبار دیگر نقش استراتژیک آزادی زنان و جایگاه کلیدی لغو حجاب اجباری در ج.ا. را یاد آوری کرد. آیا انتخاب خیابان انقلاب (در مجاورت میدان انقلاب) تصادفی بود؟