احمد پژمان و نئورمانتیسم در موسیقی ایران

احمد پژمان در سال ۱۳۱۴ در منطقه لار در استان فارس‌ زاده شد و در تهران تحصیلات اولیه خود را به پایان برد.

او هم‌زمان با تحصیل در دبیرستان و دانشگاه به‌طور خصوصی به فراگیری موسیقی پرداخت، ابتدا به سراغ ویلون رفت و چند سال بعد نزد حسین ناصحی، استاد برجسته آهنگسازی تئوری موسیقی و هارمونی را آموخت.

پژمان در سال ۱۳۴۳ با استفاده از یک بورس مطالعاتی وزارت فرهنگ و هنر رهسپار اتریش شده و در آکادمی موسیقی این شهر بر تجربه و دانش‌اش در زمینه‌ آهنگسازی افزود.

پژمان در‌‌ همان سال‌ها به سفارش وزارت فرهنگ و هنر برای افتتاح تالار رودکی «اپرای جشن دهقان» را آفرید که در سال ۱۳۴۶ در مراسم گشایش تالار رودکی با همکاری گروه اپرا و ارکستر سمفونیک تهران به اجرا درآمد. او در سال ۱۳۴۹ به ایران بازگشت و از آن پس به کار تدریس در هنرستان عالی موسیقی و دانشگاه تهران پرداخت و در همان حال کار آهنگسازی را نیز بی‌وقفه ادامه داد.

او از زمان بازگشت به ایران تا آغاز انقلاب ۵۷، به مطالعه ژرف‌تر موسیقی سنتی و بومی ایران روی آورد و کوشید با برخورداری از تکنیک‌های بین‌المللی به موسیقی‌اش رنگ و بویی بومی دهد.

احمد پژمان را باید به‌طور کلی یک آهنگساز رمانتیک مدرن یا نئورمانتیک به‌شمار آورد. رمانتیسم در آفریده‌های او در مراحل سه‌گانه‌ تکاملی‌اش از ملودی‌های ساده به ترکیبات پیچیده رسیده است.

احمد پژمان آفریده‌های گوناگونی دارد. از آثار صحنه‌ای حماسی تا قطعات ساده برای کودکان را می‌توان در مجموعه‌ی کارهای او یافت. مهم‌ترین آثار صحنه‌ای او عبارت است از «اپرای جشن دهقان» و «اپرای دلاور سهند» که زندگی بابک خرم‌ دین را تصویر می‌کند و همچنین «اپرای سمندر».

باله‌ای نیز در میان آثار پژمان به چشم می‌خورد که «روشنایی» نام گرفته است. این باله در سال ۱۳۵۲ با طراحی مجید کاشف از سوی سازمان باله‌ ملی ایران در تالار رودکی به روی صحنه رفت.

از میان آفریده‌های ارکستری احمد پژمان «راپسودی» آوازه‌ بیشتری یافته است. او «راپسودی» را که در واقع نخستین کار سمفونیک اوست، در سال ۱۳۴۵ هنگام تحصیل در وین آفرید و نخستین اجرای آن را ارکستر رادیو وین عرضه کرده است.

یکی از زمینه‌های کاری احمد پژمان موسیقی برای فیلم است. موسیقی برای فیلم معروف «شازده احتجاب» بر اساس داستان هوشنگ گلشیری از کارهای برجسته‌ اوست. فیلم‌های پس از انقلاب با موسیقی پژمان عبارت است از «خانه‌ای روی آب»، «بوی کافور، عطر یاس»، «باران»، «روسری آبی» و «سفر به فردا».