فرهاد مشکات و نفی لطافت و ظرافت در موسیقی

در سال‌های دهه ۱۳۴۰ تا ۱۳۵۰ با برآمدن موسیقیدانان پیشرو، نیازهای تازه‌ای هم در موسیقی ملی ایران پدید آمد. از یک‌سو می‌بایست ارکستر سمفونیک تهران ساختار مناسبی برای اجرای آفریده‌های نو پیدا می‌کرد و از سوی دیگر حضور رهبرانی آموزش‌دیده و تحصیلکرده ضروری می‌نمود.

یکی از این رهبران نواندیش فرهاد مشکات بود که خود در زمینه‌ آهنگسازی نیز کار می‌کرد.

فرهاد مشکات سال‌ها ارکستر سمفونیک تهران و ارکستر مجلسی رادیو تلویزیون ملی ایران را رهبری می‌کرد. در دوره سرپرستی او، ارکستر سمفونیک نوسازی شد و تعدادی نوازنده‌ ورزیده از خارج استخدام شدند. این‌کار اگرچه انتقاد خیلی‌ها را برانگیخت ولی کیفیت اجرایی ارکستر را افزایش داد تا آنجا که توانست آثار موسیقی پیشرو و معاصر را نیز در برنامه‌هایش بگنجاند.

فرهاد مشکات در سال ۱۳۱۶ در آلمان به‌‌دنیا آمده، ولی سال‌هایی چند از دوره‌ خردسالی‌اش را در تهران گذرانده است. او در هشت‌‌سالگی برای تحصیل به سوئیس رفت و نخست در کنسرواتوار موسیقی ژنو به فراگیری ویلون‌نوازی پرداخت. در نوزده‌سالگی رهسپار نیویورک شد و تصمیم گرفت اقتصاد بخواند و همزمان به فراگیری‌های موسیقایی خود نیز ادامه دهد.

هنری کاول، موسیقیدان معروف آمریکایی استاد او در قلمرو تئوری «کنتر پوئن» (counterpoint) و «هارمونی» بود و «ریچارد مکس ویل» راهنمای او در فراگرفتن موسیقی الکترونیک. فرهاد مشکات از سال ۱۳۳۹ دست به تجربه در کار آهنگسازی زد و قطعاتی به شیوه‌ی «دود کافونیک» (dodecaphonic) دوازده نتی نوشت و همزمان دوره‌ رهبری ارکستر را نیز، نزد «کارل بامبرگر» گذرانید.

با این فراگیری‌های چند جانبه، او توانست در سال ۱۳۴۱ نخستین کنسرتش را در نیویورک برگزار کند. سپس به شهر رم در ایتالیا رفت و در کنسرواتوار معروف «سانتا چیچیلیا» زیر نظر «فرانکو فِرارا» به مطالعاتش ادامه داد. مشکات، شش سال در ایتالیا ماند و برای چند فیلم مستند موسیقی نوشت و خودش هم آن‌ها را رهبری کرد.

همزمان دوره‌ عالی رهبری ارکستر را در آکادمی شهر «سی‌ینا» به پایان برد. او در سال ۱۳۴۶ موفق شد جایزه‌ اول مسابقه‌ بین‌المللی رهبری را در فلورانس به‌دست آورد. موفقیت دوم او که ربودن جایزه‌ اول مسابقه‌ بین‌المللی «دیمتری متروپولس» بود موفقیت اول او را تکمیل کرد.

فرهاد مشکات در سال ۱۳۴۸ به ایران بازگشت و به رهبری ثابت ارکستر رادیو و تلویزیون ملی ایران برگزیده شد. شرکت در جشن‌های هنر در شیراز توانایی‌های او در رهبری به‌ویژه رهبری موسیقی مدرن را آشکار ساخت.

او در سومین جشن هنر نیز نخستین جایزه را از آن خود کرد و در سال ۱۳۵۰ همراه با همین ارکستر مجلسی در فستیوال معتبر «روآیان» در فرانسه شرکت جست و از سوی ناقدان مورد تحسین قرار گرفت.

فرهاد مشکات از اوایل سال ۱۳۵۱ به رهبری ارکستر سمفونیک تهران برگزیده شد و کوشید در ساختار ارکستر تغییراتی به‌وجود آورد و بر وسعت رپرتوار (repertoire) آن بیفزاید. او جای زیادی را در برنامه‌ریزی‌های خود به موسیقی مدرن جهان و ایران اختصاص می‌داد.

در سال‌های اخیر از مشکات خبری در دست نیست. گفته می‌شود که در آمریکا زندگی می‌کند و موسیقی را‌‌ رها کرده است.