فرسودگی پرستاران همزمان با ورود ایران به موج سوم کرونا

موج سوم کرونا از راه رسید. فرمانده عملیات مدیریت بیماری کرونا در کلانشهر تهران می‌گوید «پاییز امسال سخت‌ترین پاییز معاصر خواهد بود». معاون وزارت بهداشت از«انفجار کرونایی» می‌گوید و کارشناسان هشدار می‌دهند اگر اقدام موثر صورت نگیرد ممکن است سیستم درمانی فروبپاشد. آیا پرستاران این موج را تاب می‌آورند؟

یکی از حلقه‌های موثر نظام درمان، کادر درمانی و به ویژه پرستارانند که ۷ ماه کار فشرده، سنگین و پراسترس را پشت سر گذاشته‌، فرسوده و درگیر مشکلات معیشتی‌اند. دبیرکل خانه پرستار هشدار می‌دهد:

نسبت پرستار به جمعیت در ایران نصف حداقل استانداردهای جهانی و یک و نیم به ازای هر هزار نفر است. در صورتی که تعداد پرستاران دو برابر شود، به کف استانداردهای جهانی می‌رسد.

وزارت بهداشت وعده به کارگیری هفت هزار پرستار جدید را داده است که در مرحله اول سه هزار تن از آنان، در زمانی که مشخص نیست، به کادر موجود پرستاری خواهند پیوست. پرستاران نگران تکرار سناریوی قراردادهای ۸۹ روزه هستند. در ابتدای شیوع کرونا وزارت بهداشت سه هزار پرستار را با قراردادهای ۸۹ روزه به کار گرفت و پس از سه ماه آن‌ها را بیکار کرد. فراتر از این، وزیر بهداشت از عدم تخصیص بودجه شکوه کرده که «از یک میلیارد دلاری که رهبری از صندوق توسعه موافقت کردند ماه‌هاست به جز سهم کوچکی نگرفته‌ام.» و افزوده: «نمی‌دانم برای کدام کار مهم‌تر گذاشته‌اند»؟

پرستاران حدود هفت ماه است که تحت فشار روانی و استرس ساعت‌های متمادی کار با حداقل و گاه فاقد امکانات کار کرده‌اند. حدود یک سوم آن‌ها با قراردادهای موقت کار می‌کنند و با مشکلاتی چون عدم امنیت شغلی، کمی دستمزد، نداشتن بیمه و تاخیر در پرداخت دستمزدها درگیرند.

در همین روزها که «تمام کشور در شرایط و وضعیت قرمز و هشدار» است و مسئولان از انفجار کرونایی و سخت‌ترین پائیز معاصر می‌گویند، پرستاران ناگزیرند برای دریافت حقوق ماهانه و تعیین وضعیت شغلی‌شان اعتراض و اعتصاب کنند و در مواردی اخراج و زندان را نیز تجربه کنند.

پنجشنبه ۲ مهر پرستاران و کادر درمانی بیمارستانی در شیراز در اعتراض به عدم دریافت حقوق مقابل دانشگاه علوم پزشکی این شهر تجمع کردند و روز اول مهر گروهی از پرسنل شرکتی و پیمانکاری چهار بیمارستان اهواز با انتشار یک نامه اعتراضی خواستار پرداخت حقوق و امضای قرارداد کار شدند. آن‌ها سه ماه است مشغول کار شده‌اند اما نه قرارداد کار دارند و نه حقوق گرفته‌اند. معترضان نوشته‌اند برای کسب درآمد و تامین هزینه‌های معیشت به ناگزیر پس از شیفت کاری مجبورند مسافرکشی کنند یا شغل دوم داشته باشند.

اسفند ۹۸ یک پرستار در بیمارستان امام رضا مشهد به علت اعتراض صنفی اخراج شد. روز ۲۳ مرداد که گروهی از پرستاران در اعتراض به وضعیت شغلی‌شان در دانشگاه علوم پزشکی مشهد تجمع کرده و قصد داشتند برای رساندن صدایشان و برای تجمع مقابل دادگستری مشهد اقدام کنند ۱۰ تن از آنان توسط نیروهای امنیتی و انتظامی بارداشت شدند.

وضعیت پرستاران از اوایل دهه ۹۰ و با آغاز سیاست برون‌سپاری خدمات درمانی رو به وخاومت بیش گذاشته است. وزارت بهداشت به جای استخدام پرستار، جذب پرستار را به شرکت‌های پیمانی تامین نیروی انسانی واگذار کرد. شرکت «آوای سلامت» زیر مجموعه وزارت بهداشت تشکیل و پرستاران استخدامی را به مرور با پرستاران شرکتی جایگزین کرد. این شرکت اکنون بزرگترین پیمانکار تامین پرستار و کادر درمانی برای مراکز درمانی است.

به تدریج از تعداد پرستاران استخدامی کم شد. اکنون حدود ۳۰ درصد پرستاران با قرارداهای موقت ۸۹ روزه تا یک ساله تحت عناوینی چون شرکتی، قراردادی، و پیمانی طرف قرارداد با دانشگاه‌ها و مراکز درمانی کار می‌کنند.

ابتلای ۱۸ هزار پرستار به کرونا

در سطح جهانی، آمار ابتلای کادر درمانی و خانواده‌های آن‌ها به کرونا بیشتر از میانگین است. سازمان بهداشت جهانی از داده‌های آماری رسمی کشورها نتیجه گرفته است در حالی که کارکنان سلامت بطور میانگین حدود ۳ درصد و در کشورهای فقیر کمتر از ۲ درصد جمعیت را تشکیل می‌دهند، حدود ۱۴ درصد موارد گزارش شده ابتلا به کووید ۱۹ مربوط به کادر درمان است.

در ایران، پنهانکاری و عدم انتشار آمار درست، دست‌یابی به میزان قربانیان و سهم کادر درمانی در آن را دشوار کرده است. اما به گفته‌ی دست‌اندرکاران و کارشناسان نظام سلامت، سیاست‌های نادرست در قبال پاندمی، و کمبود کادر درمان فشار مضاعفی را بر این گروه تحمیل کرده است.

حسین کرمانپور، مدیر روابط عمومی سازمان نظام پزشکی می‌گوید:

روزنامه پزشکی «سپید»، ۳۱ شهریور۹۹ از ابتلای ۱۸ هزار پرستار به کرونا خبر داد. این رروزنامه نوشت:

محمد شریفی مقدم، دبیرکل خانه پرستار در انتقاد به سیاست دولت در قبال پرستاران می‌گوید:

حال پرسش این است که آیا مسئولان از توان و انگیزه‌ی لازم برای بهبود وضعیت پرستاران برخوردارند تا از فشار غیرقابل تحمل و نگرانی خانواده‌های آنان بکاهند؟

یک پرستار تبریزی معتقد است کرونا برای همه عادی شده و کادر درمانی از یاد رفته‌اند.

هفت ماه با کرونا
روایتی از مهدی ظلی، پرستار و فعال صنفی پرستاران تبربز

دوم اسفند بود که خبر فوت دو نفر در اثر ابتلا به کرونا در قم، در خبرهای رسمی پخش شد و به شایعات (ظاهرا نزدیک به واقعیت) وجود کرونا از چند هفته قبل در کشور پایان داد.
دو هفته اول و تقریبا تا اواخر اسفند کتمان بود و انکار و ساده انگاری کرونا از جانب مسئولان.
ماسک که می‌زدیم توبیخ می‌کردند که باعث ایجاد رعب و وحشت می‌شوید. آمار بستری‌ها و مرگ کرونایی‌ها را جایی درز ندهید که مبادا مردم بترسند.
…
اما همکاران ما در حال پرپر شدن بودند و (البته همچنان پرپر می‌شوند). آن‌ها که از میان ما رفتند را شهید سلامت نامیدند و تکریم از مدافعان سلامت شروع شد.
مدافعان سلامت!!؟؟ چه واژه پر طمطراقی
چیزی شبیهِ فرشتگانِ سپیدبالِ شب زنده دارِ قدیس که یک شب بیداریشان را با هفتاد سال عبادتشان معاوضه میکردند
واژه هایی برای دل خوشی و شاید بهره کشی بیشتر 😔
…
هفت ماه گذشته است. دیگر کسی گویا به یاد مدافعان سلامت نیست. مسئولان که فقط وعده می‌دهند و مردم هم که در مسافرت و خرید و جشن و عزاداری‌های خودشان برقرار.
هشتک #ماکروناراشکستمیدهیم برایمان به طنزی تلخ تبدیل شده و راستش را بخواهید به مساوی هم راضی شده‌ایم.
و در چنین شرایط دشواری، فشار کار ناشی از مرخصی‌های اجباری استعلاجی همکاران مبتلا به کرونا را نیز تحمل می‌کنیم- که تقریبا دامنگیر همه ما شده است.
خبری از عملی شدن وعده‌های مسئولین نیست و از این روست که رو به مردم می‌کنیم و می‌گوئیم:
هموطنان عزیز، شرایط بسیار سخت‌تر از آن است که تصور می‌کنید.

در همین زمینه:

ضرب شست نیروی انتظامی به پرستاران خسته و معترض مشهد

اخراج پرستاران در میانه بحران کرونا: کسی پاسخگو نیست