ترسیم نقشه کانون‌های بحران کارگری در ایران (بخش سوم)

اخبار مربوط به اعتراضات وتجمعات کارگران واحدهای تولیدی وصنعتی به سرتیتر خبرهای کارگری در فاصله سالهای ۹۲ تا ۹۹ تبدیل شده است. تقریبا کمتر نقطه‌ای در کشور وجود دارد که درگیر مشکلات واحدهای صنعتی نشده باشد. این روزها صدها کارگر در واحدهای صنعتی شمال، مرکز، شرق، غرب و جنوب کشور درگیر معضل مطالبات معوقه وتهدید امنیت شغلی‌اند. دو سال پیش بود که حسن صادقی معاون دبیرکل خانه کارگر وریس اتحادیه پیشکسوتان جامعه کارگری به خبرگزاری ایلنا گفته بود که تعداد کل ۴۵۲ واحد از مجموع ۱ میلیون و۲۰۰ هزار واحد صنعتی در ۱۳ شهر بزرگ صنعتی کشور، وضعیتی بحرانی‌ دارند.

«داوطلب» در ترسیم نقشه‌ی کانون‌های بحران کارگری در ایران، این بار به سراغ کارگران بخش صنعت رفته است. حوزه‌ای که در سه دهه‌ی اخیر وهم‌زمان با اعمال برخی سیاست‌های اقتصادی، گسترش واگذاری‌ها به بخش های شبه خصوصی وبرخی سوء مدیریت‌هایی که در این بخش رخ داد، رفته رفته دچار بحران شد. توضیح این که تعیین کانون‌های بحران کارگری در بخش صنعت، بر مبنای شاخص‌های کمی و کیفی چون سطح مطالبات، شدت و توالی اعتراضات و ظرفیت‌های پراکندگی بحران در هر بخش در نظر گرفته شده است.

بررسی‌های این مطالعه نشان می‌دهد بخش‌های مختلفی از صنعت در بازه زمانی سالهای ۹۲ تا ۹۹ درگیر بحران‌های کارگری بوده است. از جمله صنایع فولاد، ماشین‌آلات و تجهیزات صنعتی، کاشی و سرامیک، فرآورده‌های غذایی، پالایشگاه‌ها و میادین نفت و گاز، نساجی و چوب و کاغذ که بیشترین اعتراضات کارگری را در پی مشکلات صنفی شاهد بوده‌اند. این اعتراضات همراه با تداوم بحران در واحد صنعتی ویا تعطیلی آن‌ها با شدت وضعف هایی دنبال شده است.

پراکندگی استانی واحدهای صنعتی که در این مطالعه به عنوان کانونهای بحران در نظر گرفته شده‌اند،نشان می‌دهد؛ اراک، یزد، خوزستان، آذربایجان شرقی، مازندران، گیلان، فارس، خراسان، هرمزگان، اصفهان و لرستان بیشترین اعتراضات را در بخش‌هایی چون ساخت ماشین‌آلات و تجهیزات صنعتی(هپکو،آذرآب، ماشین‌سازی،کنتورسازی،ایران ترانسفو و غیره)، صنایع کاشی و سرامیک (کاشی کویر یزد، گیلانا، خزر و غیره)، چوب و کاغذ(چوکا)، نساجی(پلی‌اکریل، پارسیلون، نساجی مازندران وغیره)، فولاد و سیمان (گروه ملی فولاد، فارسیت دورود ، فولادو چدن و غیره)، فراورده‌های غذایی (نیشکر هفت تپه، روغن جهان، قند فسا و غیره) و پالایشگاه‌ها (پالایشگاه‌های جنوب کشور) سامان داده‌اند. همچنین در برخی بخش‌ها همچون صنایع فولاد ویا صنایع پالایشگاهی، اعتراضات وتجمعات صنفی کارگری در سطح چند استان به طور همزمان در جریان بوده است. مطالبات مشترک کارگران یک بخش از صنعت در واحدهای صنفی مختلف باعث شده، اعتراضات تنها به یک کارگاه یا واحد صنفی محدود نشود وبا همراهی سایر کارگران در نقاط مختلف کشور دنبال شود.

روش کارگران برای اعتراض در بخش‌های مختلف صنعتی با توجه به شرایط کارگاه‌ها، سقف مطالبات ووضعیت فعالیت یا توقف فعالیت کارخانه متفاوت است. اما تمرکز بر روندهای برگزاری اعتراضات نشان می‌دهد کارگران اعتراضات صنفی خود را به ۵ شیوه:

برگزار می‌کنند.

مهمترین دلایل بحران‌های کارگری:

«خصوصی‌سازی‌های بی ضابطه یا به عبارت دقیقتر خصولتی سازی» یکی از دلایل اصلی بحران کارگری در چند سال اخیر بوده است که طی آنها واحدهای تولیدی وصنعتی به قیمتی پایین‌تر از قیمت واقعی انها توسط دولت به بخش های شبه خصوصی، واگذار شده‌است. در حالیکه اهلیت(صلاحیت) خریدار در زمان معامله ویا پس از آن اثبات نشده است، ودر پی آن سوء مدیریت‌ها، تهدید امنیت شغلی کارگران در پی کاهش تولید ورواج قراردادهای پیمانی وموقت، تعطیلی کارخانه‌ها وبیکاری کارگران عمده‌ترین دلایل تبدیل شدن واحدهای مختلف صنعتی به کانون بحران کارگری بوده است.

کارگران در برخی از بخش‌ها اعتراضاتی را هم برای تاسیس ویا فعالیت نهادهای صنفی کارگری در کارگاه‌های خود سامان دادند. از مهم‌ترین اعتراضاتی که با این رویکرد انجام شد می‌توان به اعتراضات کارگران پلی‌اکریل، واگن پارس، ایران پوپلین، نیشکر هفت تپه، فولاد اهواز و کارگران پیمانی مناطق آزاد اشاره کرد.

مطالعه کانون‌های بحران نشان می‌دهد در سال‌های گذشته سوءمدیریت بخش خصوصی، فعالیت نامشخص برخی کارگاه‌ها (توقف فعالیت در بازه‌های زمانی مختلف)، تهدید امنیت شغلی کارگران در پی رواج قراردادهای پیمانی و موقت و افزایش بحران اقتصادی در صنایع و خدمات وابسته، بیش از همه بخش‌های صنعت؛ صنایع کاشی و سرامیک، نساجی‌ها، کارگران صنایع فولاد،پالایشگاه‌ها، ماشین‌آلات صنعتی و فرآورده‌های غذایی را در معرض بحران‌های کارگری قرار داده است. از سویی پیش‌بینی می‌شود نبود تشکل‌های صنفی مستقل و عدم اعتماد کارگران به استفاده از ظرفیت‌های صنفی موجود برای مطالبه‌گری، بحران فزاینده‌ای را در سایر بخش‌های صنعتی تشدید خواهد کرد. در جدول های زیر از ۱ تا ۴ مهمترین کانونهای بحرانهای کارگری در بخش صنعت  برمبنای چهار محور: کانون اعتراض، علت اعتراض، شیوه اعتراض و تاریخ اعتراض دسته بندی و خلاصه شده است.

جدول شماره ۱:

برخی از مهمترین کانون‌های بحران کارگری در بخش صنعت در فاصله سالهای ۹۲ تا ۹۹

جدول شماره ۲:
مهمترین اعتراضات کارگران صنایع نساجی در فاصله سال‌های ۹۲ تا ۹۹

جدول شماره ۳:
مهمترین اعتراضات کارگران سیمان وفولاد در فاصله سال‌های ۹۲ تا ۹۹

جدول شماره ۴: مهمترین اعتراضات کارگران پالایشگاه ها وپتروشیمی در فاصله سال‌های ۹۲ تا ۹۹

لینک این مطلب در تریبون زمانه

منبع: داوطلب

بخش اول:

بخش دوم: