● پژوهش‌های زمانه
کمبود انسولین در شرایط تحریم: سودجویی داخلی و خارجی، بیکفایتی، فساد
دلیل کمبود انسولین قلمی در بازار چیست، و مقصر اصلی کیست؟ تحقیقات زمانه و گفته‌های کارشناسان نشان میدهد که مشکل چندوجهی است: تحریم‌ها نقش مهمی دارند اما نه صرفا با خالی کردن جیب دولت، بلکه همچنین با ایجاد فرصت برای زیاده‌خواهی شرکت‌های دارویی، و دادن دستاویزی به مسئولان برای توجیه بیکفایتی خود. فساد دلیل دیگری است.
مهتاب دهقان
#انسولین_نیست: این هشتگی بود که هفته‌های گذشته کم‌کم در شبکههای اجتماعی گسترش یافت و خبر از دورنمایی هولناک برای صدها هزار بیمار دیابتی در ایران می‌داد: اینکه دسترسی به داروی حیاتی برای آنها هرچه کمتر و کمتر می‌شود. «زمانه» در ادامه پژوهش‌هایش درباره انسولین، به سراغ ردیابی این مشکل رفت.
در پی کمبود انسولین، مدیرعامل انجمن دیابت ایران از شرکت‌های اصلی تامین‌کننده انسولین قلمی در ایران نظیر نوونوردیسک و سانوفی خواست که جریان واردات انسولین به ایران را متوقف نکنند و برای دریافت طلب خود از بانک مرکزی صبورتر باشند. امیرکامران نیکوسخن گفت که در غیر این صورت ادامه بحران کمبود انسولین موجب خواهد شد که بیماران ناچار شوند نوع داروی مصرفی خود را تغییر دهند. اما با توجه به وضعیت کرونا، خطر مراجعه به بیمارستان‌ها برای بیماران دیابتی، و عدم امکان مشاوره حضوری با پزشک معالج، پیامدهای تغییر نوع داروی مصرفی می‌تواند مرگ‌آفرین باشد.
#انسولین_نیست
بیماران دیابتی در هفته‌های گذشته با احساس خطر نسبت به وضعیت جاری، دست از همه جا کوتاه، به شبکههای اجتماعی متوسل شدند.
هشتگ #انسولین_نیست در روزهای گذشته به ترند اول در میان کاربران ایرانی شبکههای اجتماعی تبدیل شد. بسیاری از کمبود انسولین شکایت داشته و به شدت نگران تداوم وضعیت موجود هستند. آنها گفتند که قلم‌های انسولین وارداتی یا به اصطلاح انسولین آنالوگ که احتمالا زندگی صدها هزار تن در ایران به آن وابسته است در داروخانه‌ها و حتی «داروخانه‌های منتخب» یافت نمی‌شود.
یک کاربر در توئیتر با نام کاربری Luna توئیت کرده است:
من ۳ ساله که دیابت نوع یک دارم که با قرص نمیشه کنترلش کرد. کلا ۱۸ سالمه و الان به جای اینکه نگران درس و آیندم باشم نگران اینم اگر انسولینم تمام بشه دیگه گیرم نمیاد. من بدون انسولین نهایتا چند روز میتونم زنده بمونم. #انسولین_نیست و این یعنی حکم مرگ برای من و امثال من...
این توئیت تا کنون بیش از ۱۷ هزار بار لایک شد و نزدیک به سه هزار بار ریتوئیت.
بسیاری از کاربران توئیت خود را به زبان انگلیسی نوشتند. برخی از کاربران تنها با نوشتن «پدرم»، «مادرم»، «پدربزرگم» و ... به همراه هشتگ #انسولین_نیست از جامعه جهانی درخواست کمک کرده اند.
👈🏽 درباره این پژوهش:
صدها هزار بیمار دیابتی در ایران اکنون با چشم‌انداز تاریک و نومیدانه کمبودهای دوره‌ای انسولین قلمی در شرایط شیوع بیماری کووید ۱۹ مواجه هستند.
اما دلیل کمبود انسولین قلمی در بازار چیست، و مقصر اصلی کیست؟
برخی بی‌پولی دولت تحت تاثیر تحریم‌ها را دلیل کمبود می‌دانند. برخی دیگر بیکفایتی مقامات در مدیریت منابع را مسئله اصلی برمی‌شمارند. عده‌ای هم فساد را عامل اصلی معرفی کرده و به قاچاق بی‌رویه دارو و فروش آن در بازارهای آزاد در ایران و خارج از ایران اشاره می کنند.
اما تحقیقات زمانه و گفته‌های کارشناسان نشان میدهد که مشکل چندوجهی و چندعلتی است: تحریم‌ها نقش مهمی ایفا می‌کنند اما نه صرفا با خالی کردن جیب دولت، بلکه همچنین با ایجاد فرصت برای زیاده‌خواهی شرکت‌های دارویی، و دادن دستاویزی به مسئولان برای توجیه بیکفایتی خود در مدیریت منابع مالی‌‌ای که در اختیار دارند.
فساد نیز نقش مهمی ایفا می‌کند. برخی واردکننده‌ها دارو را با رانت دولتی وارد می‌کنند اما به جای توزیع دارو از مجراهای قانونی به فروش دارو در داخل و خارج کشور به قیمتی بسیار بالاتر از قیمت تمام‌شده مبادرت می‌ورزند.
دکتر امیر کامران نیکوسخن مدیرعامل انجمن دیابت ایران چهارشنبه ۲۱ اکتبر در گفتگو با زمانه تاکید کرد که مسئله در حال حاضر «کمبود انسولین» نیست، «انسولین اصلا وجود ندارد. داروخانه‌های منتخب و دولتی نیز انسولین ندارند.»
او افزود اگر بحران نایابی انسولین تا یک هفته دیگر ادامه پیدا کند، بسیاری از بیماران با خطر جدی جانی مواجه خواهند شد.
یک داروساز سه‌شنبه ۲۰ اکتبر در گفتگو با رادیوزمانه «عدم وجود انسولین قلمی در داروخانه‌ها» را تایید کرد و گفت که سهمیه‌های تعیین‌شده برای بیماران دیابتی از قبل هم کمتر شده و در حال حاضر حتی داروخانه‌های منتخب نیز انسولین ندارند.
بعد از گذشت یک هفته از نبود انسولین برخی از بیماران در گفتگو باز زمانه گزارش دادند که موفق شده اند موقتا انسولین مورد نیاز خود را پیدا کنند.
به گفته محسن ص. از مشهد، «بنا بر مشاهدات بنده و خانواده که درگیر این قضیه هستیم شرایط الان انسولین در بازار آزاد نسبت به چند هفته پیش کمی بهتر شده، الان راحت تر داریم انسولین رو در بازار آزاد گیر میاریم. البته با قیمتی بالاتر از گذشته.»
یک فرد مبتلا به دیابت از تهران که نخواست نامی از او فاش شود گزارش داد: « تا بحال از داروخانه‌های دولتی انسولین قلمی امیگرفتم. البته حالا تا ۲ ماه دیگه ذخیره دارم و فعلا دنبالش نیستم و دارم به انسولین ایرانی فکر میکنم. شیفت کردن به انسولین ایرانی کار ساده ای نیست و تا تطبیق کامل بدنم حداقل یک ماه طول میکشه و باید مدام قندمو تست کنم. برای همین دارم از هر جا که میشه نوار میخرم، البته قیمتها خیلی رفته بالا.»
اجبار به تغییر نوع انسولین
رویکرد برخی مسئولان و کارشناسان حوزه بهداشت در این وضعیت پیشنهاد به بیماران برای تغییر نوع انسولین بوده است. این پیشنهاد و تلاش برای تغییر رفتار مصرف‌کننده امر جدیدی نیست و در سال گذشته بارها از سوی داروسازان و ذینفعان حوزه دارو بارها مطرح شده است.
از جمله محسن کردی مدیر عامل شرکت داروسازی اکسیر که مهمترین سازنده انسولین نسل دوم ان پی اچ و رگولار در کشور است خرداد سال جاری در یک برنامه تلویزیونی ابراز امیدواری کرده بود که حدود ۹۰ درصد بیماران در کشور بتوانند با حمایت پزشکان از انسولین‌های انسانی تولید داخل استفاده کنند و انسولین‌های قلمی وارداتی تنها به بیمارانی اختصاص داده شود که امکان استفاده از آن را ندارند.
پس از بروز بحران اخیر نیز اسدالله رجب رئیس انجمن دیابت ایران به برخی بیماران که امکان استفاده از انسولین انسانی را دارند پیشنهاد داد که با دریافت آموزش‌های لازم انسولین تولید داخل را جایگزین کنند تا دیگر دغدغه و نگرانی نداشته باشند.
اما به گفته بیماران و متخصصان غدد تغییر انسولین کار ساده‌ای نیست. بیماران می‌گویند که انسولین قلمی زندگی آنها را نه تنها از نظر آسان‌بودن تذریق بلکه تاثیرگذاری سریع و کارآمد بسیار آسانتر کرده است.
امیرکامران نیکوسخن، مدیرعامل انجمن دیابت می‌گوید که در هر حال با ادامه بحران و از آنجا که «بسیاری از بیماران حتی یک قلم انسولین ندارند، باید به اجبار سراغ انسولین‌های ان پی اچ و رگولار بروند.»
با وجود دسترس‌پذیری انسولین‌های تولید داخل، نیکوسخن ابراز نگرانی کرد که این انواع انسولین‌ها در مواردی جوابگوی نیاز بیماران نیست. او تاکید می‌کند که «به راحتی امکان تعویض انسولین وجود ندارد.»
دلیل آن فقط امکان حساسیت بیماران یا سختی تذریق انسولین انسانی و مشکلتر شدن سبک زندگی نیست.
شیوع کرونا در ایران بیداد می‌کند و بیماران دیابتی گروه پرخطر در برابر این بیماری محسوب می‌شوند.
از این جهت بسیاری از بیماران تنها ویزیت آنلاین می‌شوند و امکان مراجعه به بیمارستان را ندارند. تغییر نوع انسولین اما نیازمند آموزش و نظارت دقیق از سوی پزشک است.
مدیرعامل انجمن دیابت در این باره توضیح داد: «ما در ویزیت آنلاین نمی‌توانیم به راحتی استفاده از سرنگ را به بیماران آموزش بدهیم. تذریق این نوع انسولین به مراتب مشکلتر از انسولین قلمی است. و در ضمن امکان سنجش میزان قند خون وجود ندارد. برای تبدیل نوع انسولین فرایندی بسیار زمانبر است و ممکن است فرد دچار افت قند خون شود در این زمان. برای همین باید مقدار انسولین فرد را تنظیم کنیم. در قدیم در بیمارستان این کار انجام می‌شد. ما الان می‌گوییم تعدد تست‌های روزانه را بالا ببرد تا میزان قند خون را تنظیم کنیم.»
اما معضل دیگری نیز وجود دارد: همزمان با کمبود انسولین قلمی نوار تست قند خون نیز کمیاب شده است.
اکثر دستگاه‌هایی که برای تست قند خون در ایران استفاده می‌شوند وارداتی هستند و نوارهایی که برای تست باید تهیه شوند تخصیص ارز نشده اند. حالا دیابتی‌ها یک مشکل دیگر نیز دارند: آنها بدون نوار مانده اند.
نیکوسخن وضعیت را بسیار مشکل توصیف می‌کند: «به خاطر شرایط کرونا دیابتی‌ها را نمی‌توان به شکل حضوری ویزیت کرد. و الان نه نوار تست قند خون دارد و نه انسولین قلمی. نمی‌شود نوع انسولین مصرفی بیمار را به شکل غیرحضوری عوض کرد. این کار ممکن است به مرگ بیمار منجر شود. انسولین همانقدر که خوب است می‌تواند به مرگ بیمار منجر شود.»
دلایل کمبود انسولین
بحران امروز آغاز نشد. دست کم حدود یک سال است که کمبودهای دوره‌ای در بازار انسولین گزارش می‌شود. اما قطعا این دوره تا کنون سخت‌ترین دوران برای بیماران بوده است. آنها در دوران تحریمِ، شیوع کرونا، و آشفتگی مدیریتی نه با یک مشکل که با چند مشکل درهم‌تنیده دست و پنجه نرم می‌کنند.
کاربران شبکههای اجتماعی و رسانه‌ها به طور عمده دو موضوع اصلی را علت کمبود دارو می‌دانند: عده‌ای مشکل را به گردن تحریم‌ها انداخته اند و عده‌ای دیگر مشکل اصلی را قاچاق دارو به عراق می‌دانند.
گرچه دارو و برخی کالاهای اساسی از تحریم‌های آمریکا مستثنی شده اند، مقامات ایران و برخی کارشناسان اختلالات در واردات دارو را به گردن تحریم‌ها انداخته‌اند.
آنها استدلال می‌کنند که به دنبال اعمال تحریم‌های حداکثری آمریکا علیه ایران دسترسی بخش زیادی از بانک‌های ایرانی به سیستم سوئیفت از آبان ماه ۱۳۹۷ قطع شده و این مسأله تبادلات تجاری ایران با دیگر کشورها در سال‌های گذشته را با مشکل جدی مواجه کرده است.
چند ماهی است که مسئولان در ایران بر ارزبری بالای داروهای وارداتی به خصوص انسولین تاکید می‌کنند.
تجربه روزمره مردم ایران از کمبود دارو و نایابی بعضی از اقلام دارویی در وضعیت تحریمی موجب شده که برخی این ادعا را صحیح بدانند و تایید کنند که تحریم‌ها عامل کمبود دارو است.
رشته‌توئیت زیر در همین زمینه توضیح داده است:
دیوار کوتاه بیماران
مته کروز دانیلسن مدیر روابط عمومی شرکت نوو نوردیسک در پاسخ کتبی به زمانه درباره علت کمبود محصولات نوو دو عامل را برشمرد: تحریم‌ها و انبارکردن دارو از سوی بیماران. او گفت:
«تحریم‌ها علیه ایران ادامه کسب و کار در این کشور را با چالش‌هایی نظیر دسترسی کالاها مواجه کرده است. به خاطر شرایط اقتصاد کلان و مضاف بر آن انبار کردن دارو از سوی بیماران به خاطر شیوع کووید ۱۹، با مقاطعی مواجه می‌شویم که محصولات در داروخانه‌ها در دسترس نیستند.»
امیرکامران نیکوسخن، مدیرعامل انجمن دیابت ایران، اما استدلال نوونوردیسک درباره انبار کردن دارو از سوی بیماران را نادرست خواند.
او گفت بیماران دیابتی به توصیه پزشکان باید ذخیره‌ی انسولین برای شرایط بحرانی داشته باشند، اما امروز آن ذخیره به ته رسیده و بحران نیز از اینجا ناشی شده است:
«من یک پزشک هستم که بیماران را هم ویزیت میکنم. الان بیمارانی را می‌بینم که مستاصل هستند و انسولین ذخیره‌ای برایشان نمانده است. ما به دیابتی ها توصیه میکنیم که دو ماه سه ماه از قبل انسولین ذخیره داشته باشند. انسولین مایه حیات است و ممکن است شرایط بحرانی مثل زلزله پیش بیاید و باید این ذخیره موجود باشد. اما شرایط به گونه ای است که بسیاری از دیابتی‌ها انسولین ذخیره خود را استفاده کرده اند و الان رو آورده اند به ایتکه از انسولین‌های ان پی اچ و رگولار که با سرنگ تذریق میشه استفاده کنند.»
او همچنین گفت که بحران‌های دوره‌ای موجب شده بیماران هر چه کمتر از قبل بتوانند ذخیره انسولین خود را تجدید کنند. ضمن آنکه تهیه آزاد انسولین نیز حتی بدون داشتن پرونده کار مشکلی است.
تحریم: وضعیتی مشکل و یک توجیه ساده
نیکوسخن با استدلال نوو درباره تاثیر تحریم‌ها موافق است و تاکید می‌کند که ایران در نتیجه بحران اقتصادی در پرداخت هزینه‌ی انسولین‌های نوو با مشکل روبرو است.
مدیرعامل انجمن دیابت حدود دو ماه پیش در گفتگویی دیگر با دنواچ رسانه دانمارکی و رادیوزمانه به نقل از منابع نوو در ایران گفته بود: «هزینه واردات انسولین بار سنگینی بر دوش ایران است. در طول چند ماه گذشته دولت ایران به خاطر کسری فزاینده بودجه قادر نبوده هزینه داروها را به طور کامل به شرکت نوو پرداخت کند.»
او این بار نیز بر تاثیر تحریم‌ها تاکید کرد و از سازمان‌های جهانی و شرکت‌های دارویی درخواست می‌کند که در این وضعیت رعایت حال ایرانیان را بکنند:
«ما می‌خواهیم که اتحادیه اروپا تمهیداتی در مورد این مسئله بیندیشد تا ایران بتواند راحتتر این خرید صورت بگیرد و شرکت‌های خارجی وضعیت ایران را درک کنند و به واردات انسولین ادامه بدهند تا در شرایطی که تحریم‌ها برداشته شود ایران بتواند تعهدات مالی خود را انجام بدهد.»
نیکوسخن به پول‌های بلوکه شده ایران در بانک‌های کشورهای خارجی اشاره می‌کند و می‌گوید که یک منبع تامین ارز برای واردات انسولین می‌تواند این پول‌های بلوکه شده باشد:
«ما می‌دانیم که ایران پول‌های بلاکه شده داره در اروپا و جاهای دیگر و اگر بشود از آن پولها برداشته بشود تا انسولین بتواند وارد شود.»
مدیر روابط عمومی نوونوردیسک به سوال زمانه در خصوص اینکه آیا نوو به خاطر بدهی از واردات دارو سرباز زده است پاسخ نداد. او در عوض با تاکید بر اینکه کمبود منحصر به داروخانه‌ها است، تصریح کرد که مذاکراتی با وزارت بهداشت در جریان است:
«ما با وزارت بهداشت مذاکره کرده ایم تا مانع از کمبود دارو برای بیماران شویم و همچنان همکاری با مقامات محلی را برای بهبود شرایط ادامه می‌دهیم.»
شرکت سانوفی به سوالات زمانه در این خصوص پاسخ نداد.
سودجویی یا قانون بازار؟
مقامات ایران تا کنون مشکل کمبود انسولین قلمی را دست کم گرفته و در پاسخ به شکایت بیماران آنها را به مصرف انسولین تولید داخل تشویق کرده اند.
آنها در یک سال اخیر بارها نسبت به ارزبری انسولین و هزینه زیادی که برای کشور دارد تاکید کرده بودند.
کیانوش جهانپور سخنگوی سازمان غذا و دارو که توصیه اش به «دور انسولین را کاهش دهید» با واکنش‌های منفی زیادی در شبکههای اجتماعی همراه شد، در یک توئیت به تنش میان دولت ایران به عنوان خریدار انسولین و شرکت‌های واردکننده پرداخت.
«انسولین آنالوگ یا قلمی یکی از ارزبرترین داروها در ایران است، اطلاعات بدست آمده از کشورهای مختلف هم حاکیست معدودی از شرکت‌ها در ادامه شرایط شبه انحصاری سال‌های گذشته با سواستفاده از شرایط #تحریم، سعی دارند انسولین برند خود را با قیمت قبلی به بازار ایران عرضه کنند.»
او در این توئیت به کمبود ارز برای دارو اشاره نمی‌کند، بلکه بر گران‌فروشی شرکت‌های دارویی به ایران مهر تایید می‌زند.
پیشتر دنواچ و زمانه در یک پژوهش گسترده نشان داده اند که شرکت‌های دارویی از شرایط تحریم و آمار بالای دیابت در ایران سو‌‌‌‌ءاستفاده می‌کنند.
کیانوش جهانپور این بار جز معدود مقام‌های دولتی ایران است که گرانی قیمت دلاری انسولین تمام شده برای ایران را تایید می‌کند و در توئیتی دیگر تصریح می‌کند که خرید این دارو با واسطه از قیمت عرضه شده به ایران می‌تواند ارزانتر تمام شود:
«تخصیص ارز دولتی به واردات انسولین علی الظاهر قیمت ریالی آن را در مقایسه با کشورهای همجوار ارزانتر نشان میدهد اما تحقیقا قیمت برخی برندها با قیمت ارزی فعلی قابل قبول نیست. جالب آنکه خرید فوریتی این موارد حتی با واسطه از قیمت عرضه برخی شرکت‌ها برای ملت ایران ارزانتر است.»
زمانه و رسانه دانمارکی دنواچ در تحقیقات خود به این نتیجه رسیده بود که نوونوردیسک به عنوان بزرگترین فروشنده محصولات انسولینی در ایران، قلم‌های انسولین خود را به قیمتی دو برابر قیمت فروش به بریتانیا و بیش از پنج برابر هزینه تولید آن، به ایران می‌فروشد.
نوونوردیسک گران‌فروشی انسولین را انکار می‌کند. شارلوته سارپ-اندرسون، مدیر ارتباطات شرکت نوونوردیسک در ایمیلی عنوان کرده:
«قیمتها در ایران از طریق مذاکره با مقامات، توسط نهادهای واسطه ایرانی، و در راستای سازوکارهای جاری قیمت‌های مرجع بین‌المللی تعیین می‌شود. قیمت‌گذاری داروها در ایران کاملاً نظارت‌شده و قانونی است و شرکت‌های داروسازی نمی‌توانند تأثیری بر قیمت‌گذاری داروها داشته باشند.»
نمودار زیر سهم بازار انسولین را بر اساس شرکت‌های عرضه‌کننده نشان میدهد. همان طور که مشخص است، نوو نوردیسک با اختلاف زیادی در صدر فهرست قرار دارد.
قاچاق، دلالی، رانت‌خواری و دیگر چه؟
با افزایش قیمت ارز در ایران و پایین‌ماندن قیمت ارز دولتی در حد ۴۲۰۰ تومان، قیمت داروی خارجی که با ارز دولتی وارد می‌شود بسیار ارزانتر از قیمت دارو در کشورهای همسایه و جهان است.
این مسئله نه تنها منجر به رانت‌خواری شده بلکه قاچاق دارو را کلید زده است. البته قاچاق دارو و انسولین نیز در ایران مسئله‌ای نو و امروزی نیست. حدود یک سال پیش نیز محمدرضا شانه‌ساز رئیس سازمان غذا و دارو اخبار مربوط به قاچاق دارو و انسولین به کشورهای همسایه را تایید کرده بود.
اما در ماه‌های اخیر افزایش روزافزون نرخ آزاد ارز و تفاوت فاحش آن با قیمت ارز دولتی، انگیزه‌های قاچاق دارو و فروش آن در بازارهای غیرقانونی حتی بیش از پیش افزایش یافته است. این مسئله موجب شده که عده‌ای مشکل کمبود دارو را قاچاق آن بدانند.
دو هفته پیش و در بحبوحه کمبود انسولین، اخباری مبنی با توقیف ۱۹ کامیون حاوی صدها هزار قلم دارو از مبدا ایران به مقصد عراق جنجال‌آفرین شد.
گرچه مقام‌های وزارت بهداشت قاچاق دارو را تکذیب کردند چند مقام دولتی با تایید این خبر، آن را نتیجه رانت ارزی دولت و کم بودن قیمت ریالی دارو نسبت به کشورهای همسایه دانستند.
قاچاق دارو به کشورهای همسایه احساسات بسیاری از کاربران شبکههای اجتماعی را برانگیخت و باعث شد که برخی کمبود انسولین را به این مسئله ربط بدهند.
حسن نایب هاشم پزشک و فعال حقوق بشر با اشاره به مسأله قاچاق دارو به کشورهای همسایه می‌گوید انسولین ابتدا در شهرهای مرزی ایران نایاب شد و حتی می‌توان گفت شاید توسط بازرگانان خرد و نه الزاما واردکنندگان عمده، به کشورهای همسایه قاچاق شده است:
«بازرگانانی که به حکومت نزدیک هستند توانسته‌اند با ارز چهار هزار و ۲۰۰ تومانی، بخشی از داروها را وارد کنند اما از آنجایی که قیمت واقعی داروهای وارداتی از جمله انسولین هشت تا ۱۵ برابر است، این بازرگانان ۷۵ درصد واردات خود را در کشورهای همسایه به فروش رسانده‌اند و در واقع بخش ناچیزی به کشور رسیده و همین مقدار ناچیز هم در بازار سیاه به چند برابر قیمت فروخته شده و وارد مجرای اصلی نشده است.»
اما امیرکامران نیکوسخن قاچاق را نه اصل مشکل بلکه اثر جانبی بر کمبود دارو می‌داند. او می‌گوید:
«هر چیزی که با کمبود مواجه شود پیامدهایی دارد. مثل قاچاق یا وارد شدن دارو در بازار سیاه ایران. اینها پیامد همان داستان است. باید دنبال ریشه مشکل بگردیم. چرا وقتی انسولین کافی بود این اتفاقات نمی‌افتاد.»
بیکفایتی و عدم مدیریت صحیح
در این وضعیت، بیکفایتی مسئولان نیز مزید بر علت شده است که مشکلات نه یکی پس از دیگری برطرف، که بر یکدیگر تلنبار شوند.
مدت‌ها است که کارشناسان حوزه دارو اقتصاد بر ناکارآمدی تخصیص ارز ۴۲۰۰ تومانی برای واردات دارو تاکید می‌کنند.
آنها می‌گویند که تخصیص این ارز باید متوقف شود و کمک‌های دولت باید مستقیما وقف کمک‌هزینه خرید دارو و بیمه بیماران شود.
در عین حال مدیریت صحیح دارو و تنظیم واردات بر اساس تقاضای موجود در بازار نیازمند داشتن آمار صحیح و تخمین‌های درست از میزان نیاز در کشور است.
هنوز تخمین درستی از تعداد مصرف‌کنندگان انسولین در کشور وجود ندارد. همچنین مشخص نیست که از این تعداد دقیقا چه تعداد قلم انسولین استفاده می‌کنند.
مدیرعامل انجمن دیابت ایران می‌گوید به خاطر نداشتن آمار و اطلاعات در این باره مدیریت صحیح امکان‌پذیر نیست. او از دادن هر گونه آمار و ارقامی اجتناب کرد و گفت که تنها تخمین موجود این است که ۱۱ درصد جمعیت بالای ۲۵ سال کشور مبتلا به دیابت هستند.
نظرها
حقیقتگو
حکومت آخوندی فاشیستی ضدایرانی که صدها هزار پاسداروبسیجی و طلبه و ارگان های مخوف زنجره وارانه مافیائی دارد و درعراق وسوریه ولبنان حمایت کردنش برپایه تقدیم کردن دلار ویورو به مفت خوران عجم است با تحریم ها دچار کمبود دلار شده است وهرانچه درایران بیابد برای تبدیل کردن به دلار ازایران ومردم ایران می دزد وراهی کشورهای خارجی می کند...برای چه انسولین تقدیم مردم کنند که زنده بمانند ونتیجه این زنده ماندنشان برای حکومت عجم تباران هزینه بردار خواهد بود ؟ چهره های گریم کرده و گردن و شکم های باد کرده حکومت چی ها و شرکاء شان را ببنید که دارو و درمان ازبهترین ها و ضمیمه آنهم بهترین ها برای خورد وخوراکشان مهیاست ..