استارت‌آپ کارگری: اعتصاب پیک‌های موتوری اسنپ‌فود

رانندگان پیک‌های موتوری اسنپ‌فود دست به اعتصاب زده‌اند. خواستشان رعایت حداقل حقوق کارگران است.

در حالی که در طی روزهای اخیر، بسیاری از افراد درگیر اهمیت تاریخ ۹/۹/۹۹ برای زایمان یا برگزاری مراسم عقد و ازدواج بودند، نهم آذر ماه شاهد اتفاق دیگری نیز بود.

روز جمعه، هفتم آذرماه، پیامکی از سمت اسنپ فود به کاربران این اپلیکیشن ارسال شد که بسیاری از کالاهای سوپرمارکتی از تاریخ یکشنبه ۹/۹/۹۹ به مدت یک هفته، مشمول تخفیف چشمگیری خواهند شد. با این حال با شروع روز یکشنبه، ارسال خریدهای سوپرمارکتی و رستوران‌ها در سامانه‌ی اسنپ‌فود، با مشکل روبه‌رو شد. اسنپ‌فود پیام دیگری ارسال کرد:

این پیام، در ابتدا موجب شد که کاربران احتمال دهند که این اختلال به علت مشکلات ناشی از بارندگی شدید در همان روز ایجاد شده باشد. با این حال، با گذشت چندین ساعت از اختلال در فرآیند ارسال و عدم برطرف شدن آن، مشخص شد که علت تأخیر در ارسال و یا عدم ارسال سفارشات، به دلیل اعتصاب پیک‌های اکسپرس اسنپ فود بوده است.

سرآغاز اعتصاب پیک‌های اسنپ اکسپرس

بر اساس گفته‌ها‌ی پیک‌های اسنپ اکسپرس، شرکت اسنپ در تصمیم‌گیری جدیدی، بنا دارد که تمامی پیک‌های اسنپ فود اکسپرس را زیرمجموعه‌ی پیک‌های اسنپ‌باکس قرار دهد. با اجرایی شدن این تصمیم، هزینه‌ی پیک، شامل کارمزد شده و درصدی از مبلغ دریافتی پیک‌ها، از سوی مجموعه به عنوان حق کمیسیون کسر خواهد شد.

از سوی دیگر پیک‌های اسنپ، از بیمه و سایر مزایای شغلی برخوردار نیستند و از طرف اسنپ فود، مزایایی به آنان تعلق نمی‌گیرد. بنابراین پیک‌های اسنپ اکسپرس این تصمیم‌گیری را در چنین شرایطی ناعادلانه دانسته و به اعتصابی گسترده و هماهنگ دست زده‌اند.

نارضایتی صاحبان مشاغل از اسنپ

این نارضایتی منحصر به پیک‌های اکسپرس نیست و رستوران‌ها و سوپرمارکت‌ها نیز از وضعیت قرارداد جاری، نارضایتی دارند. مهم‌ترین عامل این نارضایتی، بالا بودن مبلغ کمیسیون است.

یک طرف قرارداد با اسنپ در شبکه‌های اجتماعی چنین نوشته است: «اسنپ در حال حاضر از طرف مقابل قرارداد، ۱۷ درصد کمیسیون دریافت می‌کند. با توجه به بالا رفتن چشمگیر قیمت تمام شده‌ی غذا در سال جاری، برآمدن از عهده‌ی این درصد کمیسیون بالا، کار دشواری برای رستوران‌داران و مغازه‌داران است. ما به عنوان یک سوپر پروتئینی طرف قرارداد اسنپ، از این مشکل نارضایتی داریم. بیش از ۵۰ درصد از محصولات ما، تولید ایران است که با سودی کمتر از ۲۰ درصد به فروش می‌رسد. با این حال اسنپ ۱۷ درصد از فروش را به عنوان حق کمیسیون برمی‌دارد که باعث می‌شود دیگر عملاً سودی برای فروشنده وجود نداشته باشد. از سوی دیگر رستوران‌ها و فروشگاه‌ها، حق انتخابی برای همکاری با سرویس دیگری ندارند، چرا که انحصار پیش آمده از سوی اسنپ باعث شده که گزینه‌ای به جز همکاری با این تیم وجود نداشته باشد. از سوی دیگر شرایط پیش آمده و قرنطینه، افراد بیشتری را به سمت خرید غیرحضوری سوق داده است و فروشنده برای حفظ کسب‌وکار خود، ناچاراً با اسنپ قرارداد می‌بندد.»

هماهنگی اعتصاب

ارتباط بین پیک‌ها برای هماهنگی روند اعتصاب، عمدتاً از طریق گروه‌ها و کانال‌های پیک‌های اسنپ، صورت می‌گیرد.

روز نهم آذر ماه، کانال جامعه‌ی موتورسواران اسنپ اکسپرس که یکی از کانال‌های پیک‌های اکسپرس فعال در اسنپ است، از برگزاری جلسه‌ای بین نماینده‌ی پیک‌های اکسپرس و مدیران عامل، محصول و فروش اسنپ خبر داد.

همچنین این کانال در روز دهم آذر ماه، تصویر زیر را با این شرح منتشر کرد: «تصاویر به دست رسیده از گروه‌های مختلف، بیانگر کرایه‌های وضع شده جدید می‌باشد. به این صورت که سفارشات با مسافت مقصد ۰ الی ۲.۵ کیلومتر و ۲.۵ الی ۳.۵ کیلومتر شامل هزار تومان افزایش کرایه می‌شوند. اما از طرفی قیمت سفارشات با فاصله مقصد ۳.۵ الی ۴.۵ کیلومتر، دست نخورده مانده و عملاً شگرد افزایش کرایه‌ی تابستان ۹۸ را پیاده کردند. به هر حال باید منتظر اعلام رسمی شرکت باشیم و از صحت این عکس با خبر شویم.»

پاسخ اسنپ به اعتصاب پیک‌های اسنپ اکسپرس

با این حال برخی از افراد نزدیک به تیم اسنپ، ادعاهای طرح شده‌ی اخیر را به کلی رد می‌کنند. یک روز پس از شروع اعتصاب، مهرداد عبدالرزاق، رییس هیئت مدیره‌ی اسنپ فود، در طی مصاحبه‌ای با دیجیاتو به ابهامات پیش آمده این گونه پاسخ داد:

«ماهانه بیش از دو میلیون سفر موفق، به وسیله‌ی پیک‌های اسنپ فود انجام می‌گیرد. در چنین ابعادی (از سفر)، بروز مشکلات صنفی گاهاً اجتناب ناپذیر است.» او در ادامه ادعای مطرح شده درباره‌ی دریافت کمیسیون از پیک‌های اسنپ را نادرست خواند و افزود: «پیک‌های اسنپ باکس، صرفاً در زمان شلوغی و اوج سفارش به کمک پیک‌های اکسپرس خواهد آمد و حضور آن‌ها به منزله‌ی کاهش درآمد یا کاهش سفرهای پیک‌های اکسپرس نیست.»

استارت‌آپ

اسنپ‌فود به اصطلاح یک استارت‌آپ است، یک شرکت نوپا از نسل جدید. این شرکت تا کنون موفق بوده است. شاخص موفقیت آن ایجاد نوعی انحصار است. رقبایی مانند سامانه‌های چنگال، ریحون و چیلیوری را از بازار خارج کرده است.

اثر اولیه‌ی انحصار، بالا رفتن قیمت، افت تدریجی کیفیت و همچنین بی‌توجهی بیشتر به حقوق افرادی است که در این مجموعه مشغول به کار هستند.

دست از کار کشیدن پیک‌موتوری‌های اسنپ فود، یک اتفاق ساده نیست. خود این امر پدیده‌ای نوظهور در مبارزات کارگری است. به عنوان یک استارت‌آپ در حق‌خواهی کارگری ثبت خواهد شد.

پی‌نوشت

روز چهارشنبه، ۱۲ آذر، این خبر انتشار یافت که کارگران اسنپ‌فود به بخشی از خواسته‌هایش رسیده‌اند. از جمله اینکه دستمزد پایه برای موتورسیکلت‌رانان از ٨ هزار تومان به ٩هزارتومان افزایش یافته است. این حد از افزایش متناسب با تورم و سختی شغل کارگران نیست. با وجود این کارگران اسنپ از اینکه همبستگی‌‌شان توانسته به بخشی از خواسته‌هایشان برسند، خوشنود هستند.

مطالب بیشتر در صفحه کارگری زمانه