توافقنامه پایان بحران قطر به طور رسمی امضاء شد

با بیانیه «العلا»، اتحاد رهبران کشورهای حوزه خلیج‌فارس و همبستگی برای مقابله با چالش‌های منطقه‌ای در دستور کار قرار گرفته است.  

سران کشورهای عضو سازمان شورای همکاری خلیج‌فارس (GCC) بیانیه «العُلا» را برای پایان دادن به بحران قطر که بیش از سه سال است ادامه دارد امضاء کردند. از محتوای توافق اطلاعی در دست نیست. اتحاد رهبران کشورهای حوزه خلیج فارس و همبستگی برای مقابله با چالش‌های منطقه‌ای در دستور کار قرار گرفته است.

چهل و یکمین دوره اجلاس سران کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس سه‌شنبه ۵ ژانویه/۱۶ دی به میزبانی عربستان سعودی آغاز شد. تمیم بن حمد آل ثانی، امیر قطر با میانیجگری کویت و پس از چند سال قطع رابطه با کشورهای عربستان سعودی، امارات، بحرین و مصر برای شرکت در این اجلاس وارد عربستان سعودی شد.

محمد بن سلمان ولی‌عهد سعودی نیز در فرودگاه شهر العلا به استقبال امیر قطر رفت و او را به آغوش کشید.

احمد ناصر الصباح، وزیر امور خارجه کویت در آستانه سازمان شورای همکاری خلیج‌ فارس اعلام کرده بود که عربستان سعودی از شامگاه دوشنبه مرزهای هوایی و زمینی و دریایی خود را به روی قطر بازگشایی می‌کند. در مقابل قطر چند پرونده قضایی که علیه عربستان سعودی باز کرده است را به تعلیق درآورد.

چهار کشور عربستان سعودی، امارات، بحرین و مصر از ۵ ژوئن سال ۲۰۱۷ روابط دیپلماتیک خود با قطر را قطع کردند و ضمن محاصره زمینی، هوایی و دریایی این کشور، سیزده شرط از جمله کاهش روابط با تهران، تعطیلی شبکه الجزیره و قطع حمایت از اخوان‌المسلمین و حماس را برای از سرگیری این روابط تعیین کرده بودند. قطر ظاهرا هیچیک از این شروط را نپذیرفت.

محمد بن سلمان، ولیعهد سعودی در سخنانی که در افتتاحیه اجلاس سازمان شورای همکاری خلیج‌فارس در العلا ایراد کرد از تلاش‌های امیر فقید کویت، ایالات متحده آمریکا و سلطنت عمان برای حل اختلاف میان کشورهای همکاری خلیج فارس، تشکر و قدردانی کرد. محمد بن سلمان گفت:

«ما برای اینکه از عهده چالش‌های منطقه‌ای برآییم بیش از هر چیز نیازمند اتحاد و همبستگی هستیم. درحال حاضر، به ویژه با چالش‌های مقابله با رفتارهای ویرانگر ایران در منطقه روبروییم و علاوه بر این برنامه هسته‌ای ایران صلح و امنیت منطقه‌ای و بین‌المللی را نیز تهدید می‌کند.»

شامگاه گذشته نیز ولیعهد سعودی خاطرنشان کرده بود که با توافق العلا چشم‌انداز تازه‌ای از اتحاد رهبران کشورهای شورای همکاری خلیج فارس و همبستگی برای مقابله با چالش‌های منطقه‌ای به وجود می‌آید. چنانکه از سخنان او پیداست این چالش‌ها در وهله نخست به نفوذ ایران در خاورمیانه و به برنانه هسته‌ای جمهوری اسلامی برمی‌گردد.

متن توافق العلا در اختیار رسانه‌ها قرار نگرفته است و در این لحظه از محتوای آن خبری در دست نیست. سهام قطر در بازارهای جهانی بلافاصله ۱,۴ درصد رشد کرد و سهام عربستان سعودی نیز ۰,۲ درصد افزایش یافت.

به‌رغم اقدام ریاض برای شکستن محاصره قطر، سه کشور دیگر هنوز تصمیم خود را درباره این مسئله اعلام نکرده‌اند. اختلاف عمیق قطر با این کشورها، به‌ویژه امارات متحده عربی که به‌تازگی روابط خود را با اسرائیل از سرگرفته‌است، هنوز به قوت خود باقی‌ست. به نوشته خبرگزاری رویترز جرد کوشنر در این رابطه گفته ایالات متحده از این کشورها نیز انتظار دارد به عربستان بپیوندند و در طرف مقابل، دوحه نیز پرونده‌های قضائی مربوط به تحریم‌ها را به حالت تعلیق درآورد.

برخی از تحلیل‌گران می‌گویند ریاض متحدان خود را به‌رغم اکراه به از سرگرفتن روابط با دوحه تحت فشار قرار داده تا پیامی مبنی بر آمادگی برای گفت‌وگو به دولت جو بایدن، رئیس جمهوری منتخب آمریکا بفرستد. بایدن پیش از این گفته که با توجه به سوابق حقوق بشری پادشاهی عربستان و نقش این کشور در جنگ یمن، در رابطه با ریاض موضع سختگیرانه‌تری اتخاد خواهد کرد.

گفته می‌شود توافق شورای همکاری خلیج فارس بیش از این‌که یک تعهد واقعی برای حل منازعات کشورهای عضو ایجاد کند، متاثر از تمایل عربستان به پیشگیری از فشارهای احتمالی دولت بایدن است و بعید به‌نظر می‌رسد بتواند به‌طور قابل توجهی بر پویایی ژئوپلیتیکی منطقه خلیج فارس تأثیر بگذارد.

با این‌وجود قرار است گفت‌وگوهای بیشتر برای رفع دیگر اختلافات میان عربستان، مصر، امارات، بحرین و قطر از سرگرفته شود.

در همین زمینه: