هانا آرنت: زبان مادری هیچ جایگزینی ندارد
۲۱ فوریه، روز جهانی زبان مادری است. به این مناسبت از بایگانی زمانه ترجمه مصاحبهای را با هانا آرنت برگزیدهایم که در بخشی از آن از زبان مادری سخن میرود. هانا آرنت: چه به جا میماند؟ زبان مادری.
زبان مادری، نخستین دریچه ما به سوی جهان است. احترام به زبان مادری هر انسانی، احترام به حق تعلق به جهان مشترک است.
از سال ۲۰۰۰ به ابتکار یونسکو (سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی سازمان ملل متحد)، ۲۱ فوریه به عنوان روز جهان زبان مادری اعلام شد. هدف از آن ارجگذاری به تنوع فرهنگی و محافظت از زبانهایی است که دارند فراموش میشوند. جنبه مهمی از ستم بر انسانها سرکوب زبان مادری گروههای اقلیت به بهانه وحدت ملی است.
به مناسبت روز جهانی زبان مادری مطلبی را از بایگانی زمانه برای بازنشر انتخاب کردهایم: مصاحبه مشهور گونتر گاوس با هانا آرنت در سال ۱۹۶۴. در این مصاحبه از زبان مادری سخن میرود. گونتر گاوس از هانا آرنت درباره تجربه نازیسم، فرار از آلمان و مهاجرت به آمریکا و نوشتن به زبانی دیگر میپرسد و میگوید از آنچه پشت سر گذاشتهاید چه به جا مانده؛ و هانا آرنت جواب میدهد: زبان مادری.
مصاحبه را، که مجتبا گلمحمدی ترجمه کرده، در اینجا بخوانید:
نظرها
دخو
سازمان علمی و فرهنگی ملل متحد، يونسکو، در سال ۱۹۹۹ ميلادی، روز ۲۱ فوريه، را روز جهانی زبان مادری اعلام کرد. رژیم ايران در همان سال و در سی امين نشست يونسکو، به نامگذاری اين روز، رای مثبت داد. غیر از زبان فارسی، مردم مناطق مختلف در ایران به زبانهای آذری، کُردی، عربی، ترکمنی، گیلکی، مازندرانی، تالشی، لُری، بلوچی، لکی و تاتی تکلم میکنند. با تمام این تفاصیل هر وقت اگر کسی جرات کند که خواهان رسمی شدن هر کدام از این زبانها در ایران باشد, این سیل و طوفان انگ "تجزیه طلبی" (و بدتر) است که از سوی فارس زبانان نثار آنان خواهد شد. مرکزیت-محوری و شوونیزم عنان گسیخته فارس یک بیماری رسمی ملی است که باید بدان پرداخت.