ایمنی کار در ایران: کارفرما تجهیزات نمی‌خرد، دولت نظارت نمی‌کند، کارگران کشته می‌شوند
در چهارمین سالروز ریزش معدن زغال‌سنگ یورت در استان گلستان که موجب جان باختن ۴۳ معدن‌کار شد، دو کارگر معدن زغال‌سنگ طرزه جان باختند. چند روز پیش از آن نیز آتش‌سوزی در یک کارگاه مبل‌سازی در جاجرود جان شش کارگر را گرفت تا بهار کارگران مرگ‌بار شود. یک کارشناس «ایمنی کار» در ایران می‌گوید کارفرمایان تمایلی به تهیه تجهیزات ایمنی مقاوم ندارند و از هزینه برای ایمنی کارگران طفره می‌روند.
معدن طرزه فروریخت، کارگران محبوس شدند و پس از چند روز جستجو جسم بی‌جان آنها از معدن بیرون آورده شد.
حوادث کار سالانه جان بیش از هزار کارگر را در ایران می‌گیرد. تنها از در یک ماه گذشته مرگ دست‌کم ۱۲ کارگر گزارش شده است. در دامغان ریزش معدن طرزه سبب مرگ دو کارگر شد. چهار کارگر ساختمانی در یک روز در نقاط مختلف جان باختند و شش کارگر مبل‌سازی در آتش سوختند. آمار حوادث کار در ایران از آنچه که رسانه‌ها گزارش می‌کنند، بیشتر است.
ابوالفضل تکلو، رئیس هیات مدیره انجمن مسئولین ایمنی و بهداشت استان مرکزی در پیوند با این موضوع کارفرمایان و وزارت کار را مسئول حوادث رخ داده برای کارگران دانست و گفت:
کمبود تعداد بازرسان کار و عدم به‌کارگیری مسئولان ایمنی در کارگاه‌ها عواملی هستند که منجر به بروز حادثه می‌شوند. کارشناسان ایمنی کار در تمامی کارگاه‌های کشور حضور دارند اما این موضوع مهم در معادن نهادینه نشده یعنی یک افسر ایمنی برای نظارت بر عملکرد کارفرما وجود ندارد و نظارت وزارت کار دقیق نیست.
مسئولان وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی در سال‌های اخیر همواره از کمبود بازرس گلایه کرده‌اند اما در نهایت تصمیم گرفته‌اند بازرسی از کارگاه‌ها را به بخش خصوصی واگذار کنند.
بر اساس قانون کار ایران مسئولیت اجرای مقررات و ضوابط فنی و بهداشت کار برعهده کارفرما یا مسئولین واحدهای ایمنی و بهداشت است و هر گاه بر اثر عدم رعایت مقررات مذکور از سوی کارفرما یا مسئولین واحد، حادثه‌ای رخ دهد، شخص کارفرما یا مسئول مذکور از نظر کیفری و حقوقی و نیز مجازات‌های مندرج در این قانون مسئول است.
تکلو معتقد است تصمیمات متعددی در حوزه ایمنی کارگاه‌ها اتخاذ می‌شود یعنی چندین متولی مثل نظام مهندسی، وزارت کار، وزارت صنعت و معدن هرکدام مسئول رسیدگی به این مهم هستند. حضور متولیان مختلف سبب شده تا آسیب‌های متعددی بر پیکره ایمنی وارد شود.
او راهکار را در تشکیل « «نظام ایمنی» مستقل از نهادهای دولتی و متولیان امور ایمنی دانست و گفت: بروز حوادث کار در کارگاه‌ها به دلیل ضعیف بودن قوانین نیست بلکه به دلیل ضعف نظارتی به وجود می‌آید.
بر اساس ماده ۹۳ قانون کار ایران «به منظور جلب مشارکت کارگران و نظارت بر حسن اجرای مقررات حفاظتی و بهداشتی در محیط کار و پیشگیری از حوادث و بیماری‌ها، در کارگاه‌هایی که وزارت کار و امور اجتماعی و وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی ضروری تشخیص دهند کمیته حفاظت فنی و بهداشت کارتشکیل خواهد شد.»
کمیته‌های حفاظت و بهداشت در کارگاه‌ها و معادن یا تشکیل نمی‌شود یا اگر هم تشکیل شود تحت فرمان کارفرما‌یند و به گفته تکلو نمی‌توانند زیاد بر رعایت اصول ایمنی و بهداشت پافشاری کنند:
پافشاری مسئول ایمنی برای رسیدگی به وضعیت و بهبود کارگاه منجر به اخراج آنها از کارگاه می‌شود. آنها به دلیل مشکلات معیشتی تابع کارفرما هستند و قانون به راحتی دور زده می‌شود.
او معتقد است: «تهیه تجهیزات ایمنی مناسب، هزینه هنگفتی بر کارفرمایان تحمیل می‌کند و بسیاری از آنها تمایلی برای تهیه تجهیزات ایمنی مقاوم ندارند. تعداد کارفرمایانی که نکات ایمنی را رعایت می‌کنند، محدود هستند که این موضوع ضریب اطمینان رعایت آیین‌نامه و ضوابط ایمنی در کارگاه‌ها را افزایش نمی‌دهد.»
تکلو تشکیل «نظام ایمنی» مستقل از نهادهای دولتی و متولیان امور ایمنی را چاره کاهش حوادث کارگری عنوان کرد و گفت:
تا زمانی که مسئول ایمنی زیرنظر مستقیم کارفرما اشتغال دارد و رابطه کارگر و کافرمایی برقرار باشد، بحث ایمنی در معادن ثمره‌ای نخواهد داشت.
ایران یکی از حادثه‌خیزترین کشورها برای کارگران است. تنها در سال ۱۳۹۹ خورشیدی مرگ ۱۶۷۳ کارگر بر اثر حوادث کاری به ثبت رسید و ۵۴۲۶ کارگر نیز به همین دلیل مصدوم شدند.
شمار بازرسان وزارت کار ۱۲۰۰ تن اعلام شده است. رئیس هیات مدیره کانون انجمن مسئولان ایمنی و بهداشت کار فروردین امسال استخدام بازرسان جدید را خلاف سیاست‌های اصل ۴۴ قانون اساسی که بر خصوصی‌سازی تاکید دارد، دانسته بود.
نظرها
نظری وجود ندارد.