انتقال آب هلیل‌رود زندگی کشاورزان جنوب کرمان را به خطر انداخته است
با کاهش بارندگی‌ها در استان کرمان ذخایر آب‌های زیرزمینی، تالاب‌ها، رودخانه‌ها و سدها کاهش پیدا کرده، کشاورزی از رونق افتاده و بسیاری از کشاورزان جنوب کرمان به کارگری در مناطق دیگر این استان روی آورده‌اند. در چنین شرایطی موضوع انتقال آب سرشاخه‌های هلیل‌رود به شمال استان شرایط را دشوارتر هم کرده است.
طرح انتقال آب از سرشاخه‌های هلیل‌رود جیرفت ـ عکس از ایرنا
خبرگزاری کار ایران (ایلنا) از شرایط دشوار زندگی کشاورزان جنوب استان کرمان خبر داده و نوشته است که انتقال آب هلیل‌رود در این استان دغدغه‌های کشاورزان را بیشتر کرده و موجب افزایش بیکاری، فقر و مهاجرت خواهد شد.
هلیل‌رود بزرگترین رودخانه جنوب شرق ایران است. این رودخانه منشاء جلگه حاصلخیز جیرفت است که در امتداد مسیرش پس از ۴۰۰ کیلومتر تالاب بسیار بزرگ جازموریان را پدید آورده است که صدها جاندار و گیاه از آن سیراب شده‌اند اما این تالاب به‌دلیل کمبود شدید آب و نرسیدن آب هلیل‌رود به آن، تقریباً خشک شده و این مسئله اثرات منفی زیست محیطی از جمله بروز گرد و غبار با خود داشته است. در حال حاضر مردم روستاهای اطراف جازموریان به دلیل کاهش سطح آب‌های زیرزمینی و از رونق افتادن کشاورزی مجبور شده‌اند برای کارگری در گلخانه‌ها به جیرفت بروند.
جنوب کرمان شامل هفت شهرستانِ جیرفت، عنبرآباد، کهنوج، رودبار، قلعه گنج، فاریاب ومنوجان است که از لحاظ شرایط آب و هوایی تقریباً یکسان هستند و به‌شدت با مشکلات کم‌آبی دست و پنجه نرم می‌کنند.
استان کرمان با میزان بارندگی بسیار کم حدود ۲۵ درصد بیلان منفی کشور را داراست و استانی خشک و کم‌باران محسوب می‌شود و جنوب آن وضع بدتری دارد.
طرح انتقال آب از سرشاخه‌های هلیل‌رود جیرفت به طرف شهر کرمان و شمال این استان از سال‌ها پیش مطرح بود. در سال ۱۳۹۳ مسئولان کشوری در جلسه شورای آب استان بحث انتقال آب به کرمان را مطرح کردند. با توجه به اینکه کرمان کلان‌شهر محسوب می‌شود و کمبود آب آشامیدنی دارد، همین موضوع موجب شد تا طرح حفر تونل ۳۸ کیلومتری در دل کوه‌های شمال شهرستان «رابر» مطرح شود که با انتقال آب سرشاخه‌های هلیل‌رود و عبور از شیب کوه از طریق دستگاه‌های پمپاژ، آب به سمت کرمان هدایت شود.
این طرح تا پاییز گذشته به مرحله عملیاتی نرسیده بود. ذبیح‌الله اعظمی ساردویی نماینده جیرفت و عنبرآباد در مجلس شورای اسلامی در این‌باره به ایلنا گفت:
«انتقال آب سرشاخه‌های هلیل‌رود باعث نابودی کشاورزی و همچنین باعث گسترش کانون ریزگردهایی به دلیل عدم وجود آب در تالاب جازموریان در جنوب شرق کشور می‌شود. زندگی معیشتی مردم را تحت تأثیر قرار داده و باعث بیکاری و مهاجرت بومیان منطقه به سایر استان‌ها می‌شود.»
به‌گفته اعظمی ساردویی، خط لوله آبی از خلیج فارس برای معادن به سیرجان و رفسنجان منتقل شده و حجم انتقالی آب آن نیز روزی یک میلیون مترمکعب است. قرار است بخشی از آب شرب کرمان از محل همین پروژه با خط لوله به طول ۱۰۰ کیلومتر فاصله منتقل و تأمین شود و در اسرع وقت باید ۱۰۰ کیلومتر فاصله بین رفسنجان و کرمان را لوله‌گذاری و تا اوضاع بحرانی نشده آب شرب مورد نیاز شهر کرمان را تأمین کنند.
نماینده جیرفت اعلام کرد که چون انتقال آب سرشاخه‌های هلیل‌رود به شمال استان کرمان «مسائل و تبعات اجتماعی، امنیتی، سیاسی و اقتصادی متعددی را در پی دارد» به همین دلیل مکاتباتی با سران قوا دراین باره داشته تا از این انتقال آب جلوگیری شود.
او طرح انتقال آب هلیل‌رود به شمال استان را «غیر کارشناسی و غیر محیط زیستی» دانست و تأکید کرد که نباید اجرایی شود.
این در حالی است که در شش ماه نخست سال جاری در جیرفت ۱۷ میلی‌متر باران آمد و سرشاخه‌های هلیل‌رود نیز کمتر از ۱۰۰ میلی‌متر بارندگی داشته‌اند و آبی پشت سد جیرفت جمع نشده است و کشاورزی در منطقه جنوب استان کرمان در خطر است.
فرود رفعتی، فعال محیط زیست درباره طرح انتقال آب از سرشاخه‌های هلیل‌رود گفت:
«تونل پروژه انتقال آب به شمال استان کرمان تا حدودی پیشرفت داشت ولی مابقی پروژه به دلیل مخالفت‌های مردم و همچنین مختل کردن شبکه آب‌های زیرزمینی و خشک‌شدن چاه‌ها و قنات‌های بسیاری از روستاها در جنوب استان در حال حاضر حدود ۵ الی ۶ کیلومتر از ۳۸ کیلومتر این تونل آماده بهره‌برداری است.»
به‌گفته رفعتی این پروژه انتقال آب اگر به شمال استان کرمان شکل بگیرد برای مصارف صنایع و مناطق گردشگری هفت‌باغ در بین کرمان و ماهان است. پروژه‌های انبوه‌سازی‌های چندین هزار قطعه‌ای زمین‌هایی در کرمان نیز برای آینده پیش‌بینی کرده‌اند که یا به‌صورت رایگان و یا به‌صورت خیلی ارزان از منابع طبیعی خریداری می‌کنند که شهرک‌سازی کنند. رفعتی افزود:
«در واقع با این کارشان می‌خواهند یک نوع حاشیه‌نشینی و شهرک‌سازی را در کرمان ایجاد کنند که از ساختار و زیرساخت‌های توسعه‌ای لازم که کمترین آن آب است برخوردار نیست. این شهرک‌سازی به قیمت از بین رفتن جازموریان و هفت شهرستان جنوبی کرمان و همچنین دلگان در استان سیستان و بلوچستان که آن‌جا هم نصفی از جازموریان در حوزه سیستان و بلوچستان قرار دارد، تمام می‌شود.»
در چنین شرایطی کشاورزان جنوب استان کرمان در سال جاری محصولات خود را یا با قیمت بسیار پایین فروخته‌اند که حتی هزینه‌هایشان را هم تأمین نکرده و یا حتی برداشت محصول برایشان مقرون به صرفه نبوده است.
فرود رفعتی افزود:
«تالاب جازموریان خشک شده و هوا گرم‌تر شده است. چرخه بارندگی از بین رفته و تمام جنگل‌ها و مراتع خشک می‌شوند و وقتی این اتقاق رخ دهد قطعاً سیلاب و فرسایش خاک به‌وجود می‌آید و همه این مشکلات را مسئولان می‌دانند ولی انگار زورشان به مافیای آب نمی‌رسد. مردم جنوب کرمان تاکنون چشم‌انتظار این بودند مسئولان برایشان چاره‌اندیشی کنند که هیچ اقدامی از سوی آن‌ها صورت نگرفت. وقتی مردم نتوانند کشاورزی کنند و آب نباشد ناخواسته برای تأمین امرار معاش زندگی‌شان به سمت و سوی قاچاق‌هایی از جمله سوخت می‌روند که در موارد زیادی هم منجر به تصادفات شدید و کشته شدن افراد شده است.»
پیش از این شماری از شهروندان، بزرگان طوایف و عشایر و فعالان محیط زیست در کرمان در اعتراض به انتقال آب از دو سرشاخه اصلی هلیل‌رود دست به اعتراض و تجمع زده بودند. اعتراضات به انتقال آب هلیل‌رود از بهار ۱۳۹۶ بالا گرفت.
نظرها
نظری وجود ندارد.