معضل پلاستیک در ترکیه، مقصد جدید زباله‌های پلاستیکی اروپایی‌ها

ترکیه جدیدترین مقصد ضایعات پلاستیک بریتانیایی‌ها و دیگر اروپایی‌هاست. به طور خاص زباله‌های پلاستیکی بریتانیا پس از سفری ۳۰۰۰ کیلومتری در ترکیه انباشته، و در نهایت سوزانده و یا در طبیعت رها می‌شوند و اقیانوس‌ را آلوده‌تر از آنچه هست، می‌کنند.

بر اساس تحقیقی که توسط گروه زیست محیطی «صلح سبز» صورت گرفته بیش از نیمی از پلاستیکی که دولت بریتانیا برای بازیافت به خارج می‌فرستد، راهی کشورهایی می‌شود که زیرساخت‌های لازم  را برای بازیافت ندارند.

بریتانیا سال ۲۰۲۰ تنها ۴۶۸ هزار تن زباله پلاستیکی را در داخل بازیافت و حدود ۶۸۸ هزار تن پلاستیک را به خارج صادر کرد.  

چین زمانی یکی از مقصدهای اصلی زباله‌های پلاستیکی بود، اما از ۲۰۱۷ این کشور ورود بسیاری از انواع پلاستیک را ممنوع کرده و اینک ترکیه به عنوان بزرگترین محل دریافت کننده ضایعات پلاستیکی بریتانیا به شمار می‌رود.

بریتانیا میزان صدور پلاستیک به ترکیه را از ۱۲ هزار تن در سال ۲۰۱۶ به ۲۰۹ هزار تن  در سال ۲۰۲۰ افزایش داد، با این حساب حدود ۳۰ درصد زباله‌های پلاستیکی بریتانیا راهی ترکیه می‌شود.

چنانچه تحقیقات «صلح سبز» نشان می‌دهد، این زباله‌ها به جای بازیافت یا در مکانی روی هم انباشته شده و کوه‌های پلاستیکی را درست می‌کنند که درنهایت بخشی از آن‌ها وارد رودخانه و دریا می‌شود و یا سوزانده می‌شوند.

این گروه طرفدار محیط زیست با بررسی ۱۰ مکان در شهر آدانا واقع در جنوب ترکیه  طی ماه مارس این گزارش را تهیه کرد و در میان زباله‌های پلاستیکی، بسته‌های پلاستیکی سوپرمارکت‌ها و مغازه‌های بزرگ را یافت.

در اغلب موارد پلاستیک‌ها سوزانده می شوند، اما برخی راهی رودخانه‌ها و ساحل مدیترانه می‌شوند. 

صلح سبز از دولت بریتانیا خواسته تا با تصویب لایحه‌ای، صادرات زباله‌های پلاستیکی را ممنوع کند.

اما مضرات این زباله‌‌ها تنها به ایجاد آلودگی در محیط زیست محدود نمی شود، اینترپل (پلیس بین الملل) سال گذشته اعلام کرده بود که بالارفتن حجم زباله‌های پلاستیکی که به ترکیه و دیگر کشورها فرستاده می شود بازار تجارت غیر قانونی زباله را رونق بخشیده است.

دیگر کشورهای اروپایی نیز ترکیه را به عنوان مقصد اصلی زباله‌هایشان انتخاب کرده‌اند. روزانه ۲۴۱ کامیون زباله پلاستیکی از سراسر اروپا راهی ترکیه می‌شود. اکنون واردات زباله به ترکیه ۲۰ برابر آن چیزی است که سال ۲۰۱۶ بوده است.

بریتانیا و اتحادیه اروپا می‌گویند که زباله های پلاستیکی نباید به خارج صادر شوند مگر آن‌که قرار بر بازیافت آن‌ها باشد.

ترکیه در زمینه بازیافت زباله چندان پیشگام نیست. نرخ بازیافت در ترکیه ۱۲ درصد کمتر از هر یک از اعضای «سازمان همکاری و توسعه اقتصادی» است.

اطلاعات دولت بریتانیا نشان می‌دهد که بعد از ترکیه مالزی با ۶۵ هزار تن در سال ۲۰۲۰  دومین مقصد پلاستیک‌های بریتانیایی است. لهستان با ۳۸ هزار تن واردات  زباله پلاستیکی جایگاه سوم را در این فهرست دارد.

سال‌هاست که کشورهای آسیای جنوب شرقی مقصد اصلی زباله‌های کشورهای غربی هستند. از چند سال پیش برخی از این کشورها در مقابل فرستادن زباله‌ به کشورشان اعتراض می‌کنند و آنها را پس می‌فرستند.

رهبران ۱۰ عضو اتحادیه «کشور‌های آسیای جنوب شرقی» (آسه‌آن) شنبه ۲۲ ژوئن ۲۰۱۹ / ۱ تیر ۱۳۹۸ «اعلامیه بانکوک برای مبارزه با زباله‌های دریایی در منطقه آسه‌آن» را به امضا رساندند.

در این بیانیه آمده بود که اعضای آسه‌آن «اقدامات در سطح ملی و نیز اقدامات مشترک را برای جلوگیری و کاهش قابل توجه زباله‌های دریایی تقویت می کنند ... قوانین و مقررات ملی را تحکیم می‌کنند و همکاری منطقه‌ای و بین‌المللی درباره سیاست‌های مرتبط و شراکت اطلاعات را افزایش خواهند داد».

در میان ۱۰ عضو آسه‌آن،‌ چین، فیلیپین، ویتنام، تایلند و اندونزی بزرگ‌ترین آلوده‌کنندگان اقیانوس‌ها با زباله پلاستیکی در جهان هستند اما بخشی از پلاستیک کشورهای غربی به آنجا صادر می شود.

پس از آنکه چین ۲۰۱۷ ورود بسیاری از انواع پلاستیک را ممنوع کرد، فیلیپین نیز موضع مشابهی گرفت و حتی رودریگو دوترته رئیس جمهوری این کشور دو سال پیش برای بازگرداندن زباله‌های غیرقابل بازیافت پلاستیکی به کانادا این کشور را حتی به جنگ تهدید کرد.

بزرگترین زباله‌سازان پلاستیکی

آلودگی پلاستیک یکی از بزرگترین خطراتی است که کره زمین را تهدید می‌کند. بحران ضایعات پلاستیکی هر سال وخیم‌تر می شود. در پنج سال آینده ظرفیت تولید پلیمرهای ویرجین (نو) که از آن برای ساخت پلاستیک‌های یکبار مصرف استفاده می‌شود در سراسر جهان تا بیش از ۳۰ درصد افزایش خواهد یافت.

پلاستیک علاوه بر آلوده کردن محیط اطراف و اقیانوس‌ها بر گرمایش زمین نیز تاثیر دارد، انتظار می رود تا سال ۲۰۵۰ پلاستیک مسئول پنج تا ده درصد گازهای گلخانه‌ای موجود در جو باشد.

تا همین سال یعنی نیمه قرن بیست و یکم شمار ضایعات پلاستیکی در اقیانوس‌ها از شمار ماهی‌ها پیشی خواهد گرفت.

پژوهش‌های جدید نشان می‌دهد ۲۰ شرکت بزرگ، تولیدکننده ۵۵ درصد زباله پلاستیک در جهان هستند.

این شرکت‌ها بیش از نیمی از پلاستیک‌های یک بار مصرف را تولید کرده و علاوه بر مشارکت در روند بحران اقلیمی فاجعه‌ای زیست محیطی پدید خواهند آورد.

این شرکت‌ها برخی دولتی و برخی چند ملیتی هستند و شامل غول‌های نفت و گاز و کمپانی‌های مواد شیمیایی می‌شوند.

بر اساس این گزارش سرانه تولید زباله ناشی از پلاستیک یکبار مصرف در استرالیا از همه جا بالاتر است و ایالات متحده آمریکا، کره جنوبی و بریتانیا در جایگاه‌های بعدی قرار دارند.

کمپانی بزرگ نفتی اکسون‌موبیل بزرگترین زباله ساز پلاستیکی جهان است و نزدیک به شش میلیون تن از کوه زباله‌های پلاستیکی از ضایعات پلاستیکی این کمپانی است.

از ۲۰ شرکت بزرگ زباله‌ساز پلاستیکی ۱۱ شرکت در آسیا، چهار شرکت در اروپا و سه کشور در آمریکای شمالی، یک کشور در آمریکای لاتین و یک کشور در خاورمیانه مستقر هستند.

پلاستیک‌های یک بار مصرف عمدتا از سوخت‌های فسیلی ساخته شده و بر بحران اقلیمی دامن می‌زنند. بازیافت این مواد سخت‌تر از سایر مواد است. سالانه تنها ۱۰ تا ۱۵ درصد پلاستیک‌های یکبار مصرف در سراسر جهان بازیافت می‌شوند.