تغییرات اقلیمی: موج‌های گرمایی بی‌سابقه هرچه بیشتر تکرار خواهند شد

تغییرات اقلیمی ناشی از گرمایش زمین همین حالا فرا رسیده است. پدیده‌های حاد آب‌و‌هوایی مرتبط با گرمایش زمین به شکل موج‌های گرمایی یا سرمایی بی‌سابقه، بارش‌های سیل‌آسا، خشکسالی، طوفان‌های مخرب و ... بروز می‌یابند. دانشمندان در پژوهش جدیدی هشدار می‌دهند که موج‌های گرمایی بی‌سابقه و رکوردشکن همچون موج اخیر در منطقه شمال غربی آرام در غرب ایالات متحده آمریکا و کانادا پس از این و در صورت ادامه روند انتشار گازهای گلخانه‌ای، هر چه بیشتر تکرار خواهند شد.

دانشمندان در این پژوهش جدید که در ژورنال علمی نیچر کلایمت چینج (Nature Climate Change) منتشر شده است، می‌نویسند: «پدیده‌های حاد رکوردشکن اکنون نادرند اما انتظار می‌رود احتمال وقوع آنها در سه دهه پیش رو به‌سرعت افزایش یابد.»

این پژوهش جدید هشداری جدید است درباره خطرات گرمایش زمین برای جان انسان‌ها. نویسندگان گزارش می‌گویند موج گرمایی حاد در منطقه شمال غربی آرام در همین هفته‌های اخیر و نیز پدیده مشابه در استرالیا در ۲۰۱۹ – ۲۰۲۰، «دقیقاً همان‌چیزی است که داریم ازش حرف می‌زنیم.»

آنها هشدار دادند که جهان هنوز به بدترین تأثیرات ممکن تغییرات اقلیمی نزدیک هم نشده و تأثیرات بروزیافته فعلی در برابر تأثیرات وخیم پیش رو خفیف هستند.

بر اساس پژوهش منتشرشده، موج‌های گرمایی بی‌سابقه و رکوردشکن بیش از همه ممکن است در مناطق پرجمعیت در آمریکای شمالی، اروپا و چین رخ دهند.

بر اساس مدل آنها، در برخی مناطق مرکزی آمریکای شمالی، موج‌های گرمایی می‌توانند ۱۸ درجه سانتیگراد بالاتر از حد متوسط باشند.

دانشمندان می‌گویند آماده‌سازی برای مواجهه با این موج‌های گرمایی حیاتی است زیرا این پدیده‌های حاد آب‌و‌هوایی می‌توانند به هزاران مرگ پیش از موعد بینجامند.

آنها هشدار داده اند که تمهیدات جدید را نباید بر اساس موج‌های گرمایی پیشاپیش رخ‌داده اتخاذ کرد زیرا موج‌های گرمایی رکوردشکنی که اکنون نادر هستند، ظرف سه دهه آینده در مناطق مختلف بین دو تا هفت برابر محتمل‌تر می‌شود و بین سال‌های ۲۰۵۱ تا ۲۰۸۰ سه تا ۲۱ بار محتمل‌تر خواهند شد. تنها راه جلوگیری از این فاجعه کاهش سریع انتشار گازهای گلخانه‌ای است.

به علاوه، بروز هرچه بیشتر این موج‌های گرمایی می‌تواند شکل انفجار به خود بگیرد، نه اینکه به تدریج و رفته‌رفته احتمال وقوع‌شان افزایش یابد. این پیش‌بینی‌ناپذیری کار مقابله با چنین موج‌های گرمایی‌ای را دشوارتر و در عین حال فوری‌تر کرده است.

مایکل مان، استاد دانشگاه ایالتی پنسیلوانیا که اخیراً پژوهشی درباره دو برابر شدن تنش گرمایی در ایالات متحده منتشر کرده است، درباره گزارش جدید دانشمندان اقلیمی به روزنامه «گاردین» می‌گوید:

«این مطالعه بر چیزی تأکید می‌کند که در پدیده‌های آب‌و‌هوایی رکوردشکن و حاد این تابستان آشکارا دیده‌ایم: تغییرات اقلیمی خطرناک همین حالا فرارسیده و اکنون فقط موضوع بر سر این است که می‌خواهیم بگذاریم این تغییرات اقلیمی چقدر خطرناک شود. حتی این پژوهش و پژوهش خود ما در حال دست‌کم گرفتن بالقوگی موج‌های گرمایی مهلک در آینده، در غیاب اقدام اقلیمی قابل توجه هستند.»

به گفته مایکل مان، مدل‌های اقلیمی کنونی نمی‌توانند ماهیت تدریجی و بسیار پایدار پدیده‌های حاد آب‌و‌هوایی اخیر ــ همچون سیل‌های آلمان و بلژیک یا موج گرمایی منطقه شمال غربی آرام ــ را ببینند و بفهمند.

در موج گرمایی در غرب آمریکا و کانادا صدها تن جان‌شان را از دست دادند و بیش از یک میلیارد جاندار دریایی از بین رفتند.

به نوشته دانشمندان در پژوهش جدید، موج‌های گرمایی پیشین نیز تأثیرات مخربی را نشان ما داده اند. موج گرمایی ۲۰۱۰ در روسیه به مرگ ۵۵ هزار تن و از بین رفتن ۱۵ میلیارد تن محصول انجامید. موج گرمایی ۲۰۰۳ در اروپا نیز به ۷۰ هزار مرگ پیش از موعد انجامید.

ناسا ژوئن سال جاری گزارش داد که موج گرمایی بی‌سابقه‌ای خاورمیانه را در بر گرفته است. در ایران، کویت، عمان و امارات متحده عربی در بهار سال جاری درجه حرارت‌های بالای ۵۰ ثبت شد. تابستان با داغی مشابهی در این منطقه ادامه دارد.

شماری از پژوهشگران ایرانی ۲۰۱۳ به بررسی تأثیر موج‌های گرمایی بر میزان مرگ و میر در تهران پرداختند. آنها که نسبت به هرچه گرم‌ترشدن تابستان‌ها در تهران در دهه‌های اخیر هشدار داده بودند، نشان دادند که در ۱۷ موج گرمایی تا آن زمان، یک هزار و ۶۹ تن جان‌شان را از دست داده بودند. این پژوهشگران نتیجه گرفتند که «در بستر تغییرات اقلیمی، هوای داغ به مرگ و میر اضافه می‌انجامد که با آلودگی هوا در تهران شدید هم می‌شود».