مرحله آخر خروج از افغانستان، طالبان در تدارک تشکیل کابینه

در حالی که تنها دور روز دیگر تا موعد از پیش‌تعیین‌شده خروج نیروهای خارجی از افغانستان باقی‌ست، خبرگزاری رویترز یکشنبه ۲۹ اوت/۷ شهریور به نقل از یک مقام امنیتی غربی حاضر در افغانستان نوشت نیروهای ایالات متحده آمریکا در آخرین مرحله خروج از کابل قرار دارند و تنها بالغ بر ۱۰۰۰ غیرنظامی باید پیش از عقب‌نشینی کامل از افغانستان خارج شوند.  

خروج نیروهای خارجی از افغانستان برپایه توافقنامه «صلح» آمریکا با طالبان موسوم به توافق «کاهش خشونت در افغانستان» صورت گرفت که فوریه ۲۰۲۰ میان نمایندگان کاخ سفید و طالبان در قطر امضا شد. در مقابل طالبان به هیچ‌یک از تعهداتش در قبال این توافق عمل نکرده و هرگز حملات خود به نیروهای امنیتی افغانستان و غیرنظامیان را متوقف نکرد. حملاتی که در نهایت به سقوط کابل منجر شدند.

جو بایدن، رئیس جمهوری ایالات متحده آمریکا به‌رغم درخواست اروپا برای تمدید مهلت خروج نیروهای خارجی اعلام کرده است که به تاریخ ۳۱ اوت متعهد می‌ماند. با این‌وجود منبع امنیتی رویترز گفته که درمورد تاریخ و زمان پایان عملیات در افغانستان هنوز به طور قطعی تصمیم‌گیری نشده است. او گفت پس از این‌که امروز از تخلیه همه غیرنظامیان خارجی و افراد در معرض خطر اطمینان حاصل شد، نیروهای نظامی پرواز خود را آغار می‌کنند.

پروازهای ارتش ایالات متحده و متحدانش روز شنبه نسبت به روزهای قبل کمتر شد. آخرین پرواز بریتانیا نیز که افراد غیرنظامی را از افغانستان خارج می کرد روز شنبه کابل را ترک کرد. به گفته سخنگوی وزارت دفاع ایالات متحده، بریتانیا تعداد کمی از اتباع افغانستان را با نیروهایش برده‌ و از پس خارج کردن صدها نفر از افرادی که با این کشور همکاری کرده بودند، برنیامده است.

نردیک به ۱۱۳ هزار و ۵۰۰ نفر در طول دو هفته گذشته توسط آمریکا و متحدانش از افغانستان خارج شده‌اند با این‌وجود ده‌ها هزار نفر از کسانی که مایل به خروج از کشور تحت تسلط تروریست‌های طالبان هستند، رها خواهند شد. جمعیتی که به گفته مقام امنیتی غربی پس از هشدارهای نمایندگان واشنگتن درباره حمله دوباره به فرودگاه، به طور نسبی آنجا را ترک کرده‌اند.

در انفجار روز پنج‌شنبه که مسئولیت آن‌را گروه تروریستی داعش برعهده گرفت، نزدیک به ۱۹۰ تن که اغلب آن‌ها را غیرنظامیان افغان تشکیل می‌دادند کشته شدند. ۱۳ سرباز ایالات متحده نیز در میان کشته‌شدگان هستند.

به گفته یکی از مقام‌های ایالات متحده کمتر از ۴هزار سرباز خارجی در فرودگاه مانده‌اند و منتظر خروج‌اند.

طالبان می‌گوید آماده تصرف فرودگاه است

همزمان گروه تروریستی طالبان که حکومت افغانستان را در دست گرفته اعلام کرد آماده است تا کنترل فرودگاه بین‌المللی کابل را از نیروهای ایالات متحده تحویل بگیرد.

طالبان به رویترز گفته اسلامگرایان افراطی این گروه «منتظر اشاره نهایی آمریکایی‌ها هستند» و مهندسین و تکنسین‌هایی را آماده کرده‌اند تا مسئولیت فرودگاه را برعهده بگیرند.

هشدار درباره حمله دوباره به فرودگاه کابل

جو بایدن اما شامگاه شنبه ۱۸ اوت/۶ شهریور اعلام کرد احتمال دارد در ۲۴ تا ۳۶ ساعت آینده حمله تروریستی دیگری به فرودگاه کابل صورت بگیرد و آن‌را «بسیار محتمل» خواند. سفارت آمریکا در کابل با انتشار بیانیه‌ای این تهدید را «معتبر» خواند و از همه شهروندانش خواسته منطقه فرودگاه را ترک کنند. .

بیانیه شامگاه شنبه رئیس جمهوری آمریکا ساعاتی پس از آن منتشر شد که پنتاگون اعلام کرد دو هدف «برجسته» داعش در حمله هواپیماهای بدون سرنشین آمریکا در افغانستان کشته و یک نفر دیگر زخمی شده است. ارتش ایالات متحده در پی حمله انتحاری پنج‌شنبه و به تلافی کشته‌شدن ۱۳ شهروند این کشور مواضع «داعش خراسان» در ننگرهار و جلال آباد را با پهپادهای نظامی بمباران کرد.

بایدن در بیانیه خود گفت: «این حملات آخرین حمله نخواهد بود» و وعده داد که «هر فردی را که در آن حمله فجیع دخیل بوده شکار می‌شود و باید تاوان عمل خود را بپردازد».

بایدن در ادامه گفت: «وضعیت موجود روی زمین همچنان بسیار خطرناک است و تهدید حملات تروریستی به فرودگاه همچنان بالاست». او افزود که از فرماندهان خواسته «هرگونه اقدام ممکن را برای اولویت بندی حفاظت از نیروها انجام دهند».

طالبان در آستانه تشکیل دولت

از سوی مقابل ذبیح‌الله مجاهد، سخنگوی طالبان شنبه حمله پهپهادهای ایالات متحده به مواضع داعش را محکوم کرد.

او از این‌که آمریکایی‌ها قبل از انجام حمله هوایی طالبان را مطلع نکرده‌اند، ابراز نارضایتی کرده و این حمله را «حمله آشکار به خاک افغانستان» خواند. طالبان مدعی‌ست برخی مظنونان دخیل در انفجار فرودگاه کابل را دستگیر کرده است.

همزمان این گروه در حال تدارک تشکیل دولت است. به گفته ذبیح‌الله مجاهد، طالبان در ۳۳ ولایت افغانستان والی و رئيس پلیس منصوب کرده و در حال تدارک کابینه جدید است.  

زمان دقیق تشکیل کابینه جدید اما مشخص نیست. براساس خبرگزاری رویترز اعلام ترکیب کابینه که قرار بوده در عرض یک هفته مشخص شود، به «یکی دو هفته دیگر» موکول شده.

سخنگوی طالبان که در ماه‌های گذشته با وجود ممانعت آشکار برسر راه اشتغال و تحصیل زنان، ترور زنان شاغل از جمله زنان خبرنگار و به‌خانه راندن زنان و دختران پس از تصرف کابل، مدام مدعی حفظ حقوق زنان و دختران در افغانستان شده، در پاسخ به سوالی درباره احتمال حضور زنان در کابینه گفته تصمیم‌گیری در این‌باره برعهده رهبران طالبان است.

مجله آمریکایی فارین پالسی هفته گذشته در جریان گمانه‌زنی‌ها برای تعیین حاکمان آینده در افغانستان نوشت رهبران طالبان در حال چیدن یک شورای ۱۲ نفره برای اداره افغانستان‌اند که در آن علاوه بر «جنایتکاران و تروریست‌ها» برخی از اعضای دولت سابق حضور خواهند داشت تا دولتی قابل قبول برای جامعه بین‌المللی تشکیل شود. بنا به این گزارش، سه فرد قدرتمند در این شورای رهبری حضور دارند: ملا عبدالغنی برادر، بنیانگذار طالبان، ملا محمد یعقوب، پسر ملا محمد عمر بنیانگذار گروه، فردی که پشت استراتژی نظامی طالبان قرار دارد و خلیل حقانی، از اعضای بلندپایه شبکه حقانی، مسئول برخی از وحشیانه‌ترین حملات تروریستی در ۲۰ سال گذشته. این افراد نماینده یکی از بزرگترین شبکه‌های جنایتکار و تروریست در جهان هستند. طالبان سالانه میلیاردها دلار از تولید و قاچاق مواد مخدر و همچنین قاچاق ذخایر معدنی شامل سنگ مرمر، لیتیوم و سنگ‌های قیمتی به جیب می‌زنند.

طالبان در پی به‌رسمیت شناخته‌شدن است

با این‌حال طالبان میلیاردها دلار کمک‌های خارجی به افغانستان را از دست خواهد داد. بر همین اساس ذبیح‌الله مجاهد از ایالات متحده و کشورهای غربی خواسته تا روابط دیپلماتیک خود را پس از خروج با طالبان حفظ کنند. بریتانیا این امر را به دادن مجوز عبور ایمن برای کسانی که مایل به خروج از افغانستان‌اند و همچنین احترام به «حقوق بشر» منوط کرده است. حقوق بشری که در قاموس طالبان تعریفی بسیار متفاوت از حقوق بشر مدنظر سازمان ملل متحد دارد.

با این‌حال احتمال برقراری روابط دیپلماتیک میان طالبان و کشورهای غربی امری بعید نیست.

مردم در کابل و دیگر ولایت‌ها با مشکلات اقتصادی شدید ناسی از سقوط شدید ارز و افزایش قیمت مواد غذایی و همچنین ناامیدی شدید از آینده تحت حکومت تروریست‌های طالبان دست و پنجه نرم می‌کنند. بانک‌ها پس از دو هفته از سقوط پایتخت هنوز تعطیل‌اند. طالبان روز شنبه در بیانیه‌ای اعلام کرد دستور داده بانک‌ها با اعمال محدودیت در برداشت هفتگی ۲۰۰ یا ۲۰ هزار افغانی (واحد پول افغانستان) از حساب‌ها بازگشایی شوند. سخنگوی این گروه هم گفت مسئولان اداره نهادهای کلیدی از جمله وزارت بهداشت، وزارت آموزش و بانک مرکزی تعیین شده‌اند. او ادعا کرد سقوط ارزش واحد پول افغانستان «موقت» است و طالبان مشکلات اقتصادی را پس از تشکیل دولت برطرف خواهد کرد.

با این‌حال سازمان ملل متحد نسبت به فاجعه انسانی در افغانستان که خشکسالی وسیع به آن دامن زده، هشدار داده است.

تشکیل «جبهه مقاومت» برای حضور در قدرت

در افغانستان جنگ‌سالاران کهنه‌کار برای مقاومت در برابر حکومت دوباره طالبان بر افغانستان تشکیل جبهه می‌دهند.

براساس گزارش‌ها گروهی از رهبران پیشین جنگ در حال مذاکره با طالبان هستند و قصد دارند ظرف چند هفته آینده برای تشکیل جبهه جدید و مذاکرات درباره دولت آینده با هم ملاقات کنند.

خالد نور، پسر عطا محمد نور، فرماندار سابق ولایت بلخ در شمال افغانستان به رویترز گفت این گروه متشکل از عبدالرشید دوستم و دیگر مخالفان طالبان خواهد بود. او گفت: «ما ترجیح می‌دهیم به صورت جمعی مذاکره کنیم چرا که ممکن نیست مشکلات افغانستان توسط یکی از ما حل شود. بنابراین بسیار مهم است که کل جامعه سیاسی کشور به‌ویژه رهبران سنتی، کسانی که قدرتی دارند یا از حمایت عمومی برخوردارند، دخالت کنند».

عطا نور به فساد متهم است و دوستم نیز متهم به شکنجه، سوء استفاده جنسی از کودکان و کشتار اسیران جنگی ست. هر دو این اتهامات را رد می‌کنند. با این‌وجود این‌که آیا با وجود چنین سوابقی هنوز از حمایت مردمی برخوردار باشند، در پرده ابهام قرار دارد.

به‌رغم حضور زنان در گروه‌های مقاومت مردمی که در هنگام پیشروی طالبان تشکیل شده بود، نام هیچ زنی در «جبهه مقاومت» نیز دیده نمی‌شود و به‌نظر می‌رسد طالبان و مخالفانش بر سر به‌حاشیه راندن زنان از قدرت اختلافی ندارند.

خالد نور در سخنانش افزود به رغم تعهد به مذاکره، «خطر بزرگی» وجود دارد و آن این است که مذاکره با طالبان شکست بخورد و در آن صورت باید برای مقاومت مسلحانه علیه طالبان آماده شد.

او که جوانترین عضو تیم مذاکره کننده دولت سابق افغانستان در قطر بود گفت: «تسلیم‌شدن برای ما مطرح نیست».  

احمد مسعود، رهبر آخرین پایگاه اصلی مقاومت ضد طالبان در افغانستان هم هفته گذشته تاکید کرده بود امیدوار است مذاکرات با طالبان به تشکیل یک دولت فراگیر منجر شود، اما در صورت شکست در آن نیروهایش آماده مبارزه هستند.

طالبان در حال حاضر بخش زیادی از تجهیزات نظامی و تسلیحات نیروهای دولتی افغانستان را در اختیار گرفته و اعلام کرده سلاح‌ها و تجیزات به‌جا مانده از دولت باید ظرف یک هفته به نیروهای این گروه تحویل شوند. با این‌وجود مخالفان می‌گویند: «تاریخ نشان داده که هیچ کس نمی‌تواند در افغانستان به‌زور حکومت کند».