تنش لفظی میان تهران و باکو: ایران می‌گوید حضور اسرائیل در نزدیکی مرز با آذربایجان را تحمل نمی‌کند
اختلاف میان ایران و آذربایجان بر سر ممانعت از ورود بدون مجوز کامیون‌های ایرانی به قره‌باغ و مانور نظامی سپاه در مرزهای شمال غربی بالا گرفته است. وزارت خارجه ایران می‌گوید جمهوری اسلامی حضور اسرائیل در نزدیکی مرزهای خود را تحمل نمی‌کند. الهام علی‌اف ایران را به زیرپاگذاشتن حاکمیت ارضی آذربایجان متهم کرده است.
پرچم‌های جمهوری اسلامی ایران و جمهوری آذربایجان ـ عکس از Shutterstock
به‌دنبال اعتراض الهام علی‌اف، رئیس‌جمهوری آذربایجان به ورود کامیون‌های ایرانی به قره‌باغ و مانور نظامی سپاه پاسداران در مرزهای این کشور، سعید خطیب‌زاده سخنگوی وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی سه‌شنبه ۶ مهر/۲۸ سپتامبر برگزاری مانور نظامی در شمال غرب ایران را «یک موضوع حاکمیتی» خواند و مدعی شد این رزمایش «برای آرامش و ثبات کل منطقه» انجام شده است.
سخنگوی وزارت خارجه ایران به صورت ضمنی اسرائیل را هدف مانور اخیر دانست و افزود:
«روشن است که جمهوری اسلامی ایران، حضور هرچند نمایشی رژیم صهیونیستی در نزدیکی مرزهای خود را تحمل نخواهد کرد و در این رابطه هر اقدامی را که برای امنیت ملی خود لازم بداند انجام خواهد داد.»
خطیب‌زاده در ادامه بدون اشاره مشخص به مسئله ورود غیرقانونی کامیون‌های ایرانی به قره‌باغ، از مصاحبه رئیس جمهوری آذربایجان با خبرگزاری آناتولی ترکیه که در آن اقدامات ایران را «نقض تمامیت ارضی آذربایجان» خوانده، «اظهار تعجب» کرد و گفت وزیران خارجه ایران و آذربایجان درباره این موضوع و موضوعات دیگر مرتبط با آن در حاشیه نشست مجمع عمومی سازمان ملل در نیویورک گفت‌وگو کرده‌اند. او افزود جمهوری اسلامی ایران مخالف هرگونه اشغال است، [با این‌حال] از آذربایجان و دیگر کشورهای همسایه می‌خواهد «حسن همسایگی و همجواری» را رعایت کنند.
کشاکش بر سر ورود کامیون‌های ایرانی به قره‌باغ
جمهوری آذربایجان بر حدود ۲۰ کیلومتر از مسیر ۴۰۰ کیلومتری مرز نوردوز تا ایروان ادعای مالکیت دارد. برپایه گزارش‌ها در روزهای گذشته نیروهای نظامی جمهوری آذربایجان این مسیر را در محور گوریس-قاپان (گوروش-قافان) به مدت چند روز مسدود کرده و کامیون‌ها را تفتیش کردند. برخی گزارش‌ها نیز از اخذ تعرفه‌های ۱۳۰دلاری و دستگیری دو تن از رانندگان خبر دادند.
ایران می‌گوید این رانندگان به ارمنستان مواد غذایی و سوخت حمل می‌کرده‌اند. اداره کل گمرگ جمهوری آذربایجان اما آن‌ها را به قاچاق متهم کرده و هفته گذشته ادعا کرد که قاچاقچیان تا پیش از جنگ قره‌باغ، از گذرگاه‌های مرزی برای قاچاق مواد مخدر از مسیر افغانستان به ایران و سپس از این کشور به سایر نقاط استفاده می‌کرده‌اند.
الهام علی‌اف، رئيس جمهوری آذربایجان روز دوشنبه به خبرگزاری آناتولی گفت ورود کامیون‌ها بدون کوچکترین واکنشی از سوی تهران تشدید شده و از ۲۰ مرداد تا ۲۰ شهریور حدود ۶۰ کامیون ایرانی بدون مجوز وارد قلمرو قره‌باغ کوهستانی شده‌اند. او گفت بارها از مجراهای مختلف از ایران خواسته که از ورود کامیون‌ها به خاک قره‌باغ جلوگیری کنند اما این روند ادامه پیدا کرده است.
رئيس جمهوری آذربایجان تأکید کرد این کشور از طریق دوربین، ماهواره و پهپاد منطقه را تحت کنترل داشته و ورود کامیون‌های ایرانی به قره‌باغ را ثبت کرده و در همین رابطه در ماه ژوئیه به کارکنان دفتر ریاست جمهوری دستور داده با سفیر ایران در آذربایجان صحبت کنند تا این موضوع به صورت دوستانه حل شده و ورود غیرقانونی کامیون‌ها متوقف شود. اما به ادعای او طرف ایرانی در ادامه سعی کرده با چسباندن پلاک ارمنی بر پلاک ایرانی، هویت کامیون‌ها را پنهان کند.
علی‌اف در ادامه گفت آذربایجان سعی کرده بر اساس روابط دوستانه با ایران و مسئولانه رفتار و عمل کند و پس از هشدار شفاهی در مرحله اول، یادداشت رسمی در مرحله دوم، نهایتاً از طریق ایست‌های بازرسی، مرزبانی، گمرک و پلیس وارد عمل شده است.
علی‌اف تأکید کرد:
«این اولین باری نیست که کامیون‌های ایرانی به‌صورت غیرقانونی به منطقه قره‌باغ سفر می‌کنند. این چیزی است که به‌طور مداوم در جریان دوران اشغال [قره باغ توسط ارمنستان] اتفاق می‌افتاد.»
مسئله حضور اسرائیل در مرزهای ایران
رئیس جمهوری آذربایجان همچنین در مصاحبه خود به رزمایش سپاه در خاک ایران اشاره کرد و گفت ایران مدت کوتاهی پس از اینکه آذربایجان کامیون‌های ایرانی را بازرسی کرده، در نزدیکی رود ارس دست به برگزاری رزمایش نظامی زده. اقدامی که به زعم علی‌اف در ۳۰ سال گذشته که ارمنستان کنترل قره‌باغ را در دست داشته، بی‌سابقه بوده است.
او افزود:
«هر کشوری می‌تواند هر رزمایش نظامی را که می‌خواهد در خاک خود انجام دهد. این حق حاکمیت اوست. اما سئوال اینجاست که چرا اکنون و چرا در مرز ما؟»
ایران می‌گوید هدف از رزمایش سپاه خط و نشان کشیدن برای اسرائیل است نه آذربایجان.
آذربایجان در آخرین هفته شهریور دو راننده ایرانی را بازداشت کرد. این بازداشت‌ها ابتدا به هشدار وزارت خارجه جمهوری اسلامی منجر شد و در ادامه لشگر ۳۱ عاشورای نیروی زمینی سپاه پاسداران در یک اقدام بی‌سابقه سیلی از نیروها و تجهیزات نظامی خود را به حاشیه رود ارس فرستاد.
پیش از سخنگوی وزارت خارجه، مقام‌های رسمی جمهوری اسلامی درباره مانور لشگر ۳۱ عاشورا اظهارنظر نکرده بودند. با این‌وجود خبرگزاری فارس دوم مهر به نقل از حسن عاملی، امام جمعه اردبیل نوشت:
«اسرائیل برای توطئه علیه ایران به آذربایجان آمده و سپاه نیز در برابر دشمن خود مانور و رزمایش اجراء می‌کند.»
حسن عاملی در خطبه‌های نماز جمعه گفت:
«این مانور و رزمایش سپاه به اسرائیل پیام می‌دهد که دست از پا خطا نکن. از طرف دیگر در اثناء مانور سه کشور همه جا پر می‌شود که ایران را از نقشه حذف می‌کنیم، طبعاً این طرف هم آمادگی خود را اعلام می‌کند.»
علی اکبر باقری بنابی امام جمعه شهرستان پارس‌آباد هم در خطبه‌هایی که از خبرگزاری مهر منعکس شد خطاب به دولت آذربایجان گفت:
«پیام رزمایش جمهوری اسلامی ایران در مرزهای مشترک با جمهوری آذربایجان حسن همجواری و دوستی و مودت بوده و انتظار داریم جمهوری آذربایجان حسن همجواری را رعایت کرده و پای نیروهای بیگانه را به منطقه باز نکند.»
یک وبسایت محلی نیز شنبه سوم مهر سخنان عباس موسوی، سفیر ایران در باکو را منتشر کرد که بدون اشاره به اسرائیل گفته بود «رزمایشی که اخیراً در نزدیکی مرزهای دو کشور برپا شد، تهدیدی برای جمهوری آذربایجان نیست». او در ادامه مدعی شده بود که «این یک رزمایش از پیش برنامه‌ریزی شده بوده و قدرت نظامی ایران، تهدیدی برای همسایگانش نیست».
نظرها
نظری وجود ندارد.