یورش پلیس ترکیه به زنان در تظاهرات روز جهانی منع خشونت علیه زنان

تظاهرات به مناسبت روز جهانی منع خشونت علیه زنان، بخشی از یک هفته کارزار سراسری با هدف پیوستن مجدد ترکیه به کنوانسیون حمایت از زنان استانبول بود. کنوانسیون استانبول در سال ۲۰۱۱ به امضای ۴۵ کشور از جمله ترکیه رسیده بود اما رجب طیب اردوغان، رئیس جمهوری ترکیه در ماه مارس گذشته با این ادعا که این کنوانسیون «توسط گروهی از افراد شکل گرفته که تلاش می‌کنند همجنس‌گرایی را عادی کنند»، سند خروج ترکیه از این پیمان را امضا کرد و خروج این کشور از کنوانسیون استانبول از ۱۰ تیر / یکم ژوئیه سال جاری اجرایی شد.

زنان ترکیه دو بار در اعتراض به این اقدام تظاهرات گسترده برگزار کرده‌اند؛ در ماه مارس زمانی که اردوغان برای نخستین بار قصد خود را برای خروج از این پیمان اعلام کرد و بار دیگر در ماه ژوئیه، زمانی که این اقدام به‌شکل رسمی اجرا شد.

استدلال اردوغان این است که قوانین موجود در ترکیه به اندازه کافی از زنان حمایت می‌کند، اما گروه‌های مدافع حقوق زنان در این کشور می‌گویند کنوانسیون استانبول نقشه راه و قوانین مهمی ارائه می‌دهد که دولت هرگز به طور کامل آن را اجرا نکرده است.

به گفته سازمان غیردولتی «ما جلوی زن‌کشی را خواهیم گرفت» ـ نهادی که این‌گونه حوادث را ردیابی می‌کند و تلاش می‌کند تا قاتلان زنان تحت تعقیب قرار گیرند ـ در سال ۲۰۲۱ دست‌کم ۲۸۵ زن در ترکیه توسط مردان کشته شده‌اند.

پنج‌شنبه ۴ آذر / ۲۵ نوامبر، روز جهانی منع خشونت علیه زنان، سلیمان سویلو، وزیر کشور ترکیه اذعان کرد که آمار وزارت کشور در مورد زن‌کشی در این کشور نشان می‌دهد که شمار زن‌کشی‌ها امسال از سال گذشته بیشتر بوده است اما دولت در تلاش است تا این تعداد را کاهش دهد. در سال گذشته میلادی ۲۶۸ زن در ترکیه کشته شدند.

سلیمان سویلو در نشستی به‌منظور بررسی نظام ملی گزارش خشونت خانگی گفت:

با این حال، برای بسیاری از زنان ترکیه باور به این ادعاهای مقامات دولتی مبنی بر حمایت از آن‌ها، به‌ویژه پس از خروج از کنوانسیون استانبول، دشوار است.

گوکچه ۲۵ ساله از شبکه دفاع از زنان، سازمانی که فعالان زن در سراسر ترکیه را به هم متصل می‌کند، به شبکه الجزیره گفت «زنان به خیابان‌ها می‌آیند زیرا در ترکیه و در سراسر جهان خشونت مردان در حال افزایش است». او نیز مانند بسیاری دیگر در تظاهرات عصر پنج‌شنبه ۴ آذر / ۲۵ نوامبر و در راهپیمایی ماه ژوئیه در استانبول شرکت کرد:

گوکچه گفت کنوانسیون استانبول محصول سال‌ها تلاش فعالان حقوق زنان است و اگرچه ترکیه هرگز به‌طور کامل به تعهدات مندرج در آن عمل نکرده است اما خروج از این کنوانسیون یک شوک بود.

شامگاه پنج‌شنبه صدها زن در حین سخنرانی گوکچه در خیابان استقلال استانبول جمع شده بودند. جمعیت سریع به چندین هزار نفر افزایش یافت و از سه جهت مختلف تحت نظر صدها پلیس ضدشورش قرار گرفت و مأموران مسیر شمال به میدان تقسیم را مسدود کردند.

هلال آکجان، ۲۲ ساله که در تظاهرات شرکت کرده بود، گفت:

آکجان با نگاهی به خیابان و انبوه سپرهای ضد شورش و دو لایه سنگرهای فلزی که راه را مسدود کرده بودند، گفت:

پیش از این، تظاهراتی از این دست به مناسبت هایی مانند روز جهانی زن برگزار می‌شد، اما از زمان کودتای نافرجام در سال ۲۰۱۶، پلیس با چنین نمایش‌های عمومی مخالفان به‌شکل فزاینده‌ای برخورد کرده است.

افزایش سریع قیمت‌ها و کاهش ارزش لیر ترکیه نیز در اوایل این هفته موجب اعتراضات کوچکی در سراسر کشور شد و پلیس به سرعت مداخله کرد. چهارشنبه شب معترضان در استانبول خواستار استعفای دولت شدند و پلیس ده‌ها نفر از آن‌ها را بازداشت کرد.

در تظاهرات روز پنج‌شنبه‌ی زنان نیز در کنار پلاکاردها و شعارهایی که خواستار پیوستن مجدد به کنوانسیون استانبول و پایان دادن به آن‌چه که بسیاری آن را خشونت وحشیانه روزانه علیه زنان می‌دانند، شرکت‌کنندگان با سر دادن شعارهایی خواستار کناره‌گیری اردوغان شدند.

یکی از زنان شرکت‌کننده با نام نیهال گفت:

در تظاهرات روز پنج‌شنبه، بسیاری از زنان پلاکاردهایی با شماره «۶۲۸۴» حمل می‌کردند. این شماره به قانونی اشاره داشت که دولت اردوغان در سال ۲۰۱۲ برای اجرای کنوانسیون استانبول تصویب کرد.

از جمله اقدامات دیگر، قانون حمایت از خانواده و پیشگیری از خشونت علیه زنان هستند که صدور احکام بازدارنده را آسان کرد و ساخت صدها سرپناه ویژه برای قربانیان خشونت خانگی را در نظر می‌گرفت. گروه‌های مدافع حقوق بشر می‌گویند تعدادی سرپناه‌ دایر شد اما بسیار کمتر از وعده‌هایی بود که داده شد. برای ادامه فشار بر دولت به‌منظور پیگیری این قوانین و سایر اصلاحات، زنان می‌گویند کنوانسیون استانبول باید پابرجا بماند.

با این حال اردوغان، فمینیست‌هایی که «هر جمله خود را با کنوانسیون استانبول آغاز می‌کنند» به دلیل درخواست آن‌ها برای پیوستن مجدد به این پیمان مورد انتقاد قرار می‌دهد.

اردوغان ۲۶ آبان / ۱۷ نوامبر در آنکارا گفت:

در حالی که معترضان پنج‌شنبه شب در خیابان استقلال به تظاهرات خود ادامه می‌دادند، پلیس به‌تدریج عقب‌نشینی کرد و به آن‌ها اجازه راهپیمایی داد. اما پس از آن، تنها به فاصله چند صد متر از محل تجمع سنگربندی پلیس آغاز شد. صدها مأمور ضد شورش با پشتیبانی ۱۲ کامیون آب‌پاش و ده‌ها اتوبوس برای انتقال بازداشت‌شدگان احتمالی، در پشت سنگرها تجمع کردند. گروه‌هایی از پلیس سلاح‌هایی برای شلیک گلوله‌های مشقی و گاز اشک‌آور حمل می‌کردند و برخی دیگر ماسک‌های ضد گاز بر چهره داشتند.

درگیری بین پلیس و معترضان حدود نیم ساعت ادامه داشت و معترضان شعار می‌دادند «موانع را بردارید!»

لحظاتی بعد، پلیس ضد شورش یورش خود را انجام داد و با شلیک گلوله‌های پلاستیکی و گاز اشک‌آور به سمت پیاده‌رو، فشار تدریجی علیه جمعیت آغاز شد تا این‌که تقریباً یک ساعت بعد جمعیت پراکنده شد.