هواپیمای اوکراینی: کانادا، سوئد، بریتانیا و اوکراین برای ایران ضرب‌الاجل تعیین کردند

پرواز ۷۵۲ هواپیمایی اوکراینی بامداد ۱۸ دی ۱۳۹۸ به‌ فاصله کوتاهی پس از پرواز از فرودگاه بین‌المللی تهران با شلیک دو موشک پدافند سپاه پاسداران سرنگون شد و تمامی ۱۷۶ سرنشین آن از جمله ۱۶۴ ایرانی جان باختند. جمهوری اسلامی پس از چند روز پنهان‌کاری اعتراف کرد که پدافند ضدهوایی سپاه به این هواپیمای مسافربری شلیک کرده، اما دلیل شلیک «خطای انسانی» است. اکثر ۱۷۶ شهروندی که در این هواپیما با اصابت دو موشک سپاه پاسداران در ژانویه/ دی دو سال قبل جان خود را از دست دادند تابعیت کانادا، بریتانیا ، سوئد و اوکراین را داشتند. به همین سبب هم این کشورها «گروه هماهنگی و واکنش بین‌المللی برای قربانیان هواپیمای سرنگون شده اوکراینی» را تشکیل دادند.

اکنون دو سال بعد از وقوع این جنایت توسط سپاه پاسداران، چهار کشور تا ۵ ژانویه/ ۱۵ دی به ایران فرصت داده‌اند‌ که برای پرداخت غرامت انهدام این هواپیما با شرکت هواپیمایی اوکراین وارد گفت‌وگو شود، در غیر این صورت این کشورها «به طور جدی اقداماتی را برای حل این موضوع در چارچوب قوانین بین‌المللی» در نظر می‌گیرند. چهار کشور کانادا، سوئد، بریتانیا و اوکراین درباره جزئیات این اقدامات سکوت کرده‌اند. در بیانیه مشترک چهار کشور آمده است:

جمهوری اسلامی ایران صلاحیت برگزاری دادگاه رسیدگی به جنایت هواپیمای اوکراینی را ندارد و با این حال بر اساس پیوست ۱۳ ایکائو فعلاً تنها مرجع رسیدگی به این جنایت است. روند دادگاه به این سمت حرکت می‌کند که در غیاب متهمان ردیف اول، «تصمیم‌گیری عجولانه یک فرد» را به عنوان عامل جنایت معرفی کند.‌

پرداخت غرامت‌ها

در گزارش تحقیقی انجمن خانواده‌های پرواز PS752 که نوامبر سال جاری منتشر شد به شواهدی مبنی بر عمدی بودن شلیک دو موشک سپاه پاسداران به هواپیما اشاره شده. از جمله: «عامدانه باز گذاشتن فضای هوایی کشور در شرایط خطیر جنگی»، «تغییر مسیر پروازهای دیگر»، «انهدام کامل وسایل الکترونیکی مسافران»، «تأخیر مشکوک ۵۷ دقیقه‌ای در پرواز و تخلیه برخی از مسافران». انجمن خانواده‌های پرواز PS752  با استناد به حرف‌های فرمانده سپاه احتمال داده که انگیزه ساقط کردن هواپیمای اوکراینی «پیشگیری از جنگ میان ایالات متحده آمریکا و ایران در قالب استراتژی جنگ نامتقارن» بوده است.

در دی سال ۹۹ هیأت دولت حسن روحانی میزان و نحوه پرداخت خسارت به بازماندگان قربانیان سقوط هواپیمای اوکراینی را تصویب کرد. بر اساس این مصوبه و همچنین اطلاعیه معاونت حقوقی ریاست جمهوری، رقم غرامت که شامل همه جان‌باختگان سانحه اعم از ایرانی و غیر ایرانی می‌شود، وزارتخانه راه و شهرسازی موظف شده بود با همکاری دستگاه‌های ذی‌ربط ترتیب پرداخت مبلغ ۱۵۰ هزار دلار یا معادل یورویی آن به خانواده و بازماندگان هر یک از قربانیان را در اسرع وقت فراهم و مبالغ را بر اساس مستندات پرداخت کند.

جمهوری اسلامی ایران ادعا می‌کند که اوکراین «به دنبال کشف جزئیات جدی از موضوعاتی است که به مسائل امنیتی و نظامی کشور ارتباط دارد و امکان تشریح این جزئیات وجود ندارد.» و به این ترتیب و با این بهانه مانع از تحقیقات مستقل شده است.