هشدار دانشمندان نسبت به افزایش سریع و خطرناک متان در جو

در مطالعه‌ای جدید دانشمندان میزان افزایش غلظت متان در جو را بیش از ۱۹۰۰ بخش در میلیارد (ppb) اندازه‌گیری کرده و می‌گویند که غلظت متان در جو از پیش از زمان انقلاب صنعتی تا کنون سه برابر شده است.

تیمی از دانشمندان بین‌المللی با بررسی داده‌ها و اطلاعات اداره ملی اقیانوسی و جوی ایالت متحده (NOAA) درسال ۲۰۲۱ در مورد میزان متان در جو دست به این پژوهش زده اند. نتایج این تحقیق مهم به تازگی در گزارشی در مجله نیچر منتشر شده است. 

متان یک گاز گلخانه‌ای خطرناک است، که منشا تولید متفاوتی دارد. از تالاب‌های طبیعی گرفته تا فعالیت انسان‌ها و دامداری صنعتی همگی در افزایش میزان متان در جو مشارکت دارند.

دانشمندانی که در این پژوهش مشارکت داشته‌اند می‌گویند که احتمال دارد گرمایش جهانی باعث گرم شدن تالاب‌ها و در نتیجه افزایش غلظت متان شده باشد.

رشد متان در حوالی سال‌‌های ۲۰۰۰ کاهش یافت، اما سال  دوباره ۲۰۰۷ به شکل اسرارآمیزی افزایش یافت، به طوری که دانشمندان نگرانند که گرمایش جهانی نوعی «مکانیسم بازخورد» ایجاد کرده باشد.

متان به عنوان یکی از گازهای گلخانه‌ای، ۲۸ برابر قوی‌تر از دی اکسید کربن است. دانشمندان معتقدند که اگر افزایش دما و گرمایش جهانی موجب انتشار میزان بیشتری از متان شده باشد باید انتظار افزایش درجه هوا را در حدی بیشتر وسریع‌تر داشته باشیم.

یوآن نسبیت از بخش علوم زمین دانشگاه لندن به مجله نیچر گفت: «سطح متان به شکل خطرناکی به سرعت در حال افزایش است.»

در توجیه افزایش غلظت متان دانشمندان دلایل متفاوتی را عنوان کرده‌اند. یک دلیل احتمالی می‌تواند به فعالیت انسان‌ها مربوط باشد. توسعه مصرف نفت و گاز، انتشار از مراکز و زمین‌های نگهداری زباله‌ها، دامداری صنعتی و تالاب‌ها همگی می‌توانند از دلایل افزایش غلظت متان در عصر حاضر باشند.

الکس ترنر شیمیدان جوی از دانشگاه واشنگتن روند افزایش غلظت متان را اسرارآمیز توصیف کرده و می‌گوید هنوز جواب قطعی برای این وضعیت وجود ندارد.

اما دانشمندان برای یافتن دلیل و منشا افزایش حیرت انگیز غلظت متان سرنخ‌هایی هم در دست دارند. مثلا این‌که مولکول متان معمولا از ایزوتوپ کربن-۱۲ تشکیل می‌شود اما در برخی موارد از ایزوتوپ کربن-۱۳ که سنگین‌تر است.

دانشمندان متوجه شده‌اند که متانی که از میکروب‌هایی حاصل می شود که از کربن موجود در گل و لای تالاب‌ها  و یا دل و روده گاو تغذیه کرده‌اند، در مقایسه با متانی که از گرما و فشار داخل سیاره و سوخت‌های فسیلی حاصل می‌شود، کمتر کربن-۱۳ دارند.

دانشمندان این متان را با متان موجود در جو و همچنین متانی که در یخ‌ها و برفهای باقی‌مانده  از قرن‌ها پیش بود،  مقایسه کردند.

طی حدود دو قرن پیش از آغاز انقلاب صنعتی، میزان متان حاوی کربن-۱۳ افزایش یافته است.

اکنون سوال اصلی که دانشمندان باید برای آن جواب قطعی پیدا کنند این است که آیا «گرمایش زمین خود باعث گرمایش زمین می‌شود؟» 

حتی اگر «سیستم بازخوردی» مقصر افزایش سطح متان باشد باز هم نمی‌توان از تقصیرات انسان‌ها چشم پوشی کرد.

بین سال‌های ۲۰۰۷ تا ۲۰۱۶ منابع انسانی از قبیل دام، ضایعات کشاورزی، انباشت زباله‌ها و سوخت‌های فسیلی عامل ۶۲ درصد انتشار گاز متان بوده‌اند.

کاهش فعالیت‌های دامداری و استفاده کمتر از سوخت‌های فسیلی و مشتقات آن و یافتن استفاده‌‌های جایگزین برای ضایعات کشاورزی همگی برای کاهش انتشار متان ضروری هستند.

بیش از ۱۰۰ کشور تعهد جهانی متان را در کنفرانس اخیر اقلیمی گلاسکو امضا کردند و متعهد شدند که تا سال ۲۰۴۰ به میزان ۳۰ درصد از میزان انتشار متان بکاهند.