برزخ مذاکرات هسته‌ای، کیهان می‌گوید روسیه را ملامت نکنید؛ آمریکا مقصر است

برزخ مذاکرات با یک توییت آغاز شد. جوزپ بورل، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا که نقش هماهنگ‌کننده مذاکرات را بر عهده دارد، روز جمعه ۲۰ اسفند/ ۱۱ مارس در توییترش نوشت: «وقفه در مذاکرات وین به دلیل عوامل خارجی لازم است. متن نهایی اساساً آماده و روی میز است. به‌عنوان هماهنگ‌کننده، من به همراه تیمم به ارتباط با همه اعضای برجام و ایالات متحده برای غلبه بر وضعیت فعلی و انعقاد توافق ادامه خواهم داد.»

ساعتی پس از انتشار این توییت، علی باقری، معاون وزیرخارجه جمهوری اسلامی و مذاکره‌کننده ارشد ایرانی به تهران بازگشت. احتمالاً برای دیدار با مقام‌های عالی حکومت و شرکت در جلسه شورای عالی امنیت ملی.

اما اعلام این نکته از سوی بورل که «عوامل خارجی» سبب توفق مذاکرات شده است، نگاه‌ها را به سمت روسیه متوجه کرد.

دقیقاً در زمانی که گفت‌وگوهای غیرمستقیم بین تهران و واشنگتن در وین برای احیای برجام بعد از ۱۱ ماه گفت‌وگو به «خط پایانی» نزدیک شده بود، سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه ۵ مارس/۱۴ اسفند اعلام کرد، آمریکا باید کتباً ضمانت بدهد که همکاری‌های کامل و آزادانه در حوزه‌های سرمایه‌گذاری و فنی – نظامی بین روسیه و ایران با هیچ مانعی مواجه نخواهد شد. این درخواست روند گفت‌وگوها را پیچیده کرد.

به نظر می‌رسد آنچه بورل به عنوان عامل خارجی خوانده است همین شرط مسکو باشد. شرطی که از روز ۱۴ تا ۲۰ اسفند نیز در موردش انعطافی نشان نداد.

با این حال میخائیل اولیانوف، مذاکره‌کننده ارشد روسیه بلافاصله پس از توییت بورل به جمه خبرنگاران در وین آمد تا روایت روسیه را از این رویداد بگوید. او گفت که بن‌بستی در مذاکرات ایجاد نشده است و وقفه در مذاکرات چیز جدیدی نیست و هفته پیش هم اروپایی‌ها یک وقفه ایجاد کرده بودند.

اولیانوف اشاره مستقیمی به شروط روسیه برای احیای برجام نکرد ولی به صورت غیرمستقیم گفت که ختم مذاکرات تنها به اراده روسیه بستگی ندارد و بازیگران دیگری هم هستند که دغدغه‌های متفاوتی دارند.

وانگ کان، مذاکره‌کننده ارشد چینی که غالباً تمایلی به مصاحبه و اظهارنظر هم ندارد به گفتن یک جمله کوتاه بسنده کرد و اظهار امیدواری کرد که مذاکره ادامه یابد.

انریکه مورا نیز که به نمایندگی از اتحادیه اروپا در جلسات حضور دارد تلاش کرد چراغ مذاکرات روشن بماند. او گفت به پایتخت‌ها برمی‌گردیم تا با سرعت مشکل پیش آمده را حل کنیم. او نگفت دقیقاً چه مشکلی پیش آمده است.

«در مذاکرات به نقطه‌ای رسیده‌ایم که باید مکثی کنیم و به پایتخت‌ها بازگردیم. همه تلاش خواهیم کرد هر چه سریع‌تر بر این موضوعات فائق آییم و دوباره برگردیم و مذاکرات را به سرانجام برسانیم.»

روایت تهران از وقفه

در تهران، سعید خطیب‌زاده، سخنگوی وزارت امورخارجه ایران با انتشار توییتی گفت: «وقفه اعلام شده در مذاکرات وین می‌تواند زمینه‌ساز حل‌ موضوعات باقی‌مانده و بازگشت نهایی باشد.»

وی دستیابی به موفقیت در گفت‌وگوها را تمرکز اصلی همه طرف‌ها خواند و برای دومین بار در روزهای گذشته نوشت: «هیچ عامل خارجی بر اراده مشترک ما به منظور حرکت به سمت یک توافق جمعی اثر نخواهد گذاشت.»

ساعتی پس از این توییت، حسین امیر عبداللهیان، وزیر خارجه جمهوری اسلامی باز هم در توییتر نوشت: «با آقای جوزپ بورل گفت‌وگوی مفید و سازنده‌ای داشتم. تلاش‌ها برای رسیدن به توافق خوب، قوی و پایدار در جریان است. توافق در دسترس است اگر طرف آمریکایی واقع بینانه رفتار کند. نتیجه مذاکرات وین را توافق جمعی مبتنی بر منطق و خرد تعیین می‌کند و نه رويكرد یک جانبه!»

اما وقفه در مذاکرات در فضای رسانه‌ای اصلاح‌طلبان و شبکه‌های اجتماعی فارسی‌زبان به «مانع‌تراشی و سنگ‌اندازی روسیه» و «تلاش برای گروگان گرفتن توافق هسته‌ای» برای «کاستن از فشار جنگ اوکراین» تعبیر شد.

به همین دلیل کیهان، روزنامه نزدیک به رهبر جمهوری اسلامی صبح روز شنبه دست به کار شد تا تحلیلی متفاوت ارائه دهد و از روسیه رفع اتهام کند.

کیهان نوشت که این آمریکا بود که «از یک طرف، از برآورده کردن توقعات مهم ایران در زمینه لغو ساختاری تحریم‌ها و ارائه تضمین معتبر» طفره رفته و  «از طرف دیگر، همین کارشکنی خود در وین را پای روسیه می‌نویسد».

کیهان نوشت که مقصر جلوه دادن روسیه دستور کار آمریکاست و رسانه‌های غربگرا هم آن را دنبال می‌کنند و هدف هم این است که «علیه تیم مذاکره‌کننده ایران فضاسازی کنند و به کوتاه آمدن از کف مطالبات خود وادار سازند».

کیهان در ادامه نوشته است که الان زمان آن است که از مطالبات حداقلی در مذاکرات دست برداریم و به سمت مطالبات حداکثری برویم. این روزنامه تحلیل کرده که غرب در موضعیت ضعیفی است و الان زمان امتیاز گرفتن است.

تسنیم، خبرگزاری وابسته به سپاه هم به زبان دیگر همین موضوع را پیش کشیده است و ضمن ابراز امیدواری برای احیای برجام، دلیل توقف مذاکرات را خلف وعده آمریکا و بی‌َعملی در رابطه با «لغو برخی تحریم‌های اقتصادی» و «تغییر مواضع متعددش در مذاکرات» دانسته است. تسنیم همچنین گفته که آمریکا اقدامی تحریک‌آمیز هم انجام داده و با «توقیف محموله نفتی ایران»، «مانع حصول نتیجه شده است».

خبر توقیف دو محموله نفتی ایران روز پنج‌شنبه ۱۹ اسفند منتشر شد. البته ایران از قبل در جریان این رویداد بوده چرا که بار این دو کشتی توقیفی در ماه ژانویه در هیوستون و باهاماس تخلیه شده است و خبرش چند روز پیش اعلام شد.

حال به نظر می‌رسد رسانه‌های نزدیک به سپاه تلاش می‌کنند تا رویدادی که دو ماه پیش رخ داده و خبرش یک روز پیش از اعلام وقفه در مذاکرات منتشر شد را با همدیگر مرتبط بدانند. شاید برای آنکه فشار بر تیم ایرانی که به بی‌عملی در مقابل «زیاده‌خواهی روسیه» متهم شده است را کاهش دهند.

با این حال، ایرنا، خبرگزاری دولت جمهوری اسلامی هم تلاش کرده تا چراغ مذاکرات روشن بماند. این خبرگزاری با انتشار خبری از قول «یک دیپلمات ارشد اروپایی» نوشت: «فکر می‌کنم که هفته آینده یکشنبه در ایران عید نوروز خواهد بود. دوست داریم که نوروز با [توافق] درباره برجام را داشته باشیم.»

ایرنا نام این «دیپلمات ارشد»، ملیتش و نقش احتمالی او در مذاکرات وین را مشخص نکرده است.