تعمیق بحران سیاسی پاکستان: پارلمان برای انتخاب نخست وزیر جدید رای‌گیری می‌کند

به‌دنبال برکناری عمران خان از نخست وزیری پاکستان که در بامداد یکشنبه ۱۰ آوریل/۲۱ فروردین انجام شد، ایاز صدیق، سرپرست مجمع ملی پارلمان پاکستان اعلام کرد این مجمع فردا دوشنبه برای رای‌گیری و انتخاب نخست وزیر جدید تشکیل جلسه خواهد داد.

پارلمان پاکستان از سنا و مجمع ملی تشکیل شده است که به‌ترتیب مجلس علیا و مجلس سفلی خوانده می‌شوند.

ایاز صدیق که در غیاب اعضای حزب حاکم و سخنرانان تعیین شده آن، ریاست جلسه مجمع را بر عهده داشت، از نامزدهای پست نخست‌وزیری خواست که اوراق خود را تا ساعت ۱۱ صبح یکشنبه به وقت محلی ثبت کنند.

بحران کنونی پاکستان از هفته گذشته و با مداخله و ممانعت قاسم سوری، نایب رئیس پارلمان از رای‌گیری برای برکناری عمران خان آغاز شد. قاسم سوری که یکی از اعضای حزب خان و از متحدان او به‌شمار می‌رود، طرح رای عدم اعتماد در پارلمان را «بخشی از یک توطئه خارجی و خلاف قانون اساسی» خواند. در ادامه عمران خان در یک برنامه تلویزیونی از مردم خواست خود را برای انتخابات زودهنگام آماده کنند و سپس عارف علوی، رئیس جمهوری پاکستان پارلمان را منحل کرد.

احزاب اپوزیسیون با این استدلال که طبق قانون اساسی نائب‌رئیس مجلس هیچ اختیاری برای لغو رای عدم اعتماد نداشته، خان و حزب تحریک انصاف پاکستان را به «گروگان» گرفتن قانون اساسی و دولت برای ماندن در قدرت، و «خیانت» متهم کردند و دادخواستی را علیه نخست‌وزیر و حزبش به دیوان عالی پاکستان بردند.  

 از سوی مقابل نیز عمران خان ایالات متحده آمریکا را به توطئه علیه خود متهم کرده و مدعی شد یک مقام ارشد ایالات متحده، سفیر پاکستان در واشنگتن را درخصوص تغییر رژیم در اسلام‌آباد تهدید کرده است. احزاب مخالف و مقام‌های رسمی در واشنگتن اما این ادعا را رد کردند.

دادگاه عالی پاکستان سرانجام پس از نزدیک به یک هفته بحران و کشمکش روز پنج‌شنبه حکم داد که عمران خان با انحلال پارلمان و تلاش برای جلوگیری از برگزاری جلسه‌ عدم رای‌اعتماد، «خلاف قانون اساسی عمل کرده است». این دادگاه به پارلمان دستور داد تا تشکیل جلسه دهد و درباره کنارگذاشتن عمران خان رأی‌گیری کند.

سقوط دولت عمران خان به‌رغم استعفای رئیس پارلمان

به دستور دادگاه، رأی‌گیری در پارلمان می‌بایست تا آخرین ساعات روز شنبه انجام می‌شد. تنها ده دقیقه مانده به نیمه شب و پس از یک جلسه ۱۴ ساعته که با تاخیرهای مکرر و درگیری میان نمایندگان حزب تحریک انصاف پاکستان (حزب عمران خان) و احزاب مخالف، برای به‌تاخیر انداختن رای‌گیری همراه بود، اسد قیصر، رئیس پارلمان که از متحدان خان به‌شمار می‌رود، از سمت خود استعفا کرد و گفت که حاضر نیست در یک «توطئه خارجی» برای برکناری نخست وزیر شرکت کند.

با این‌حال ریاست مجلس به یک نماینده دیگر واگذار شد و در آخرین لحظات روز شنبه، پس از فشارهای گزارش شده از سوی ارتش بر خان برای استعفا یا مواجهه با رای عدم اعتماد، سرانجام خان به‌رای‌گیری تن داد و پیش از شروع رای‌گیری پارلمان را ترک کرد.

بدین ترتیب دولت عمران خان پس از این رای‌گیری که در آن احزاب مخالف توانستند ۱۷۴ رای از ۳۴۲ رای را برای رای عدم اعتماد به‌دست بیاورند، سقوط کرد و او یک‌سال پیش از پایان دوره پنج‌ساله، از سمت نخست‌وزیری برکنار شد.

شنبه شب ده‌ها تن از حامیان حزب تحریک انصاف پاکستان از یک سو و حامیان احزاب مخالف از سوی دیگر مقابل ساختمان پارلمان در اسلام آباد تجمع کرده و شعار دادند.

طبق گزارش دو منبع آگاه، رای گیری در پارلمان پاکستان پس از ملاقات ژنرال قمر جاوید باجوا، فرمانده قدرتمند ارتش، با خان انجام شد. این دومنبع گفته‌اند که ارتش نسبت به تاخیرانداختن در روند رای‌گیری در پارلمان به عمران خان انتقاد کرده‌ است.

همزمان با ملاقات نخست وزیر پاکستان با چندین وزیر و شخصیت‌های نظامی ارشد در روز شنبه، بسیاری بیم این را داشتند که او در تلاش است ارتش پاکستان را به مداخله و اعلام حکومت نظامی متقاعد کند.

نواز شریف، رهبر اپوزیسیون بخت اصلی برای جانشینی عمران خان

عمران خان هنوز به صورت علنی درباره برکناری خود اظهارنظر نکرده است با این‌حال او پیش از رای‌گیری هوادارانش را به اعتراضات خیابانی فراخواند. پیش‌بینی می‌شود حامیان عمران خان امروز یکشنبه و دوشنبه همزمان با رای‌گیری درباره نخست‌وزیر بعدی، به خیابان بیایند.

عمران خان روز جمعه در یک سخنرانی خطاب به مردم پاکستان، دولت بعدی را «دولت وارداتی» خواند و گفت: «من مبارزه می‌کنم. من به همه حامیانم در سراسر پاکستان می‌گویم، روز یکشنبه، بعد از نماز عشاء، همه شما باید از خانه‌های خود بیرون آمده و به طور مسالمت‌آمیز علیه این دولت وارداتی که تلاش می‌کند به قدرت برسد اعتراض کنید».

خان همچنان از حمایت بسیاری از چهره‌های سیاسی برجسته پاکستان برخوردار است و احتمالاً در انتخابات بعدی، هرچند بدون حمایت ضمنی نظامیان از او، شرکت خواهد کرد.

نخست‌وزیر برکنار شده پاکستان که سابقاً بازیکن کریکیت بوده، روز جمعه در توییتر نوشت: «پیام من به ملت ما این است که همیشه تا آخرین توپ مبارزه کرده‌ و خواهم کرد.»

برکناری عمران خان، راه را برای یک دولت جدید ائتلافی مخالف با حزب حاکم باز خواهد کرد. پیش‌بینی می‌شود شهباز شریف، برادر نواز شریف، نخست‌وزیر سابق پاکستان که به خاطر فساد در زندان به‌سر می‌برد، جانشین عمران خان شود. شهباز شریف ۷۰ ساله که رهبر اصلی مخالفان به‌شمار می‌رود روز یکشنبه در پارلمان برکناری خان را «طلوعی دوباره» خواند و گفت: «این اتحاد پاکستان را بازسازی خواهد کرد».

شهباز شریف نیز به فساد متهم است. او اما این اتهامات را رد می‌کند.

تعمیق بحران سیاسی در پاکستان به اقتصاد این کشور که با تورم افسارگسیخته مواجه است آسیب‌های زیادی وارد کرده است. در بحبوحه درگیری‌های سیاسی روپیه به پایین‌ترین ارزش خود در برابر دلار رسید و ذخائر ارزی پاکستان کاهش یافت. بانک مرکزی این کشور هم روز جمعه در یک نشست اضطراری نرخ بهره را تا ۲۵۰ واحد افزایش داد.