رویترز از قول منابع آگاه: گره ناگشوده برجام گشودنی نیست
با افزایش قیمت نفت، ایران پول خوبی از راه صدور غیرقانونی نفت به جیب می‌زند. لذا نیازی هم به نرمش در برابر نگرانی‌های فرابرجامی آمریکا نمی‌بیند. به همین سبب هم راهی برای خروج از بن‌بست باقی نمانده
منابع آگاه به خبرگزاری رویترز گفته‌اند مقامات غربی تا حد زیادی امید خود را برای احیای توافق هسته‌ای ایران از دست داده‌اند. حتی در شرایط کنونی که قدرت‌های غربی به سبب حمله روسیه به اوکراین دچار اختلاف شده‌اند، بن‌بست برجام آنها را مجبور به بررسی چگونگی محدود کردن برنامه اتمی ایران کرده است.
رویترز می‌نویسد غرب به این جمع‌بند دست پیدا کرده که ممکن است توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵ را نتوان احیا کرد. یکی از منابع، که مانند سایرین نام او افشا نشده به رویترز گفته است:
«آنها سرُم را از بازوی بیمار [برجام] بیرون نمی‌کشند. اما انتظار کمی دارم که راهی برای برون‌رفت از شرایط موجود وجود داشته باشد.»
چهار دیپلمات غربی در مصاحبه با رویترز این استباط را تأیید و تکرار کرده‌اند که توافق هسته‌ای با ایران که در سال ۲۰۱۸ با خروج آمریکا از توافق عملاً بی‌اثر شد در حال زوال است.
بزرگ‌ترین مانع بر سر حصول توافق در حال حاضر خودداری آمریکا از خروج سپاه پاسداران از فهرست گروه‌های تروریستی وزارت امور خارجه آمریکاست. ترامپ در سال ۲۰۱۹ برای نخستین بار سپاه پاسداران انقلاب اسلامی را به عنوان شاخه‌ای از ارتش یک کشور در فهرست گروه‌های تروریستی قرار داد.
پایگاه خبری اکسیوس شامگاه دوشنبه ۲۵ آوریل/ ۵ اردیبهشت بعد از گفت‌وگوی تلفنی رئیس جمهوری آمریکا با نخست‌وزیر اسرائیل گزارش داده بود که دولت بایدن اخیراً بحث درباره سناریویی را آغاز کرده است که در آن توافق هسته‌ای احیا نمی‌شود. برای این منظور کارگروه موسوم به «عقیق» در کاخ سفید که در دوران اوباما برای بررسی توافق هسته‌ای با ایران ایجاد شده بود مجدداً فعال شده و تاکنون چند بار نیز تشکیل جلسه داده است. همزمان آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه ایالات متحده در جلسه استماع کمیته روابط خارجی سنای آمریکا از تلاش‌های دولت بایدن برای احیای این توافق در مقابل انتقادات برخی از قانونگذاران آمریکایی دفاع کرد و یک بار دیگر یادآور شد که بازگشت به توافق سال ۲۰۱۵، برنامه هسته‌ای تهران را محدود می‌کند.
دستیاران بایدن به صراحت اعلام کرده‌اند که هیچ برنامه‌ای برای حذف سپاه پاسداران از فهرست ندارند، اما آن را رد نکرده‌اند و گفته‌اند اگر تهران می‌خواهد واشنگتن تحریم‌های فرابرجامی را لغو کند می‌بایست به نگرانی‌های فرابرجامی آمریکا درباره برنامه موشکی سپاه و نفوذ منطقه‌ای ایران پاسخ دهد.
یک مقام ارشد آمریکایی به رویترز گفته است:
«ایرانی‌ها مصرند که سپاه پاسداران از فهرست گروه‌های تروریستی وزارت امور خارجه آمریکا خارج شود اما از رسیدگی به نگرانی‌های ما که فراتر از برجام است خودداری می‌کنند، بله، ما به بن‌بستی می‌رسیم که احتمالاً راه خروجی ندارد.»
این مقام در ادامه افزوده است:
«آیا برجام مرده است؟ ما هنوز نمی‌دانیم و صادقانه بگویم که فکر نمی‌کنیم ایران هم بداند.»
یک مقام امنیتی ایران به رویترز گفته است: «سپاه پاسداران خط قرمز ماست و ما کوتاه نخواهیم آمد.»
بحران اوکراین، قیمت نفت و احیای برجام
چندین منبع به رویترز گفته‌اند که هیچ یک از طرفین نمی‌خواهند بپذیرند که مذاکرات غیرمستقیم در وین ممکن است شکست خورده باشد. با تمرکز جهان بر حمله روسیه به اوکراین و افزایش قیمت نفت ناشی از آن، ایران اکنون می‌تواند با دور زدن تحریم نفتی آمریکا درآمد بیشتری از صدور غیرقانونی نفت کسب کند.
به جز اقدام نظامی ایالات متحده یا اسرائیل برای حمله به مراکز هسته‌ای ایران، اهرم اصلی قدرت‌های بزرگ کاهش صادرات نفت ایران است.
در حالی که واشنگتن حمایت ضمنی مسکو و پکن را برای محدود کردن صادرات ایران از طریق تحریم‌های ایالات متحده در سال‌های قبل از توافق ۲۰۱۵ به دست آورده بود، با حمله نظامی روسیه به اوکراین، دیگر چنین اتفاق نظری در میان قدرت‌های بزرگ وجود ندارد.
چین خریدار اصلی نفت غیرقانونی ایران است. منابع رویترز می‌گویند زمانی که عرضه نفت کم باشد و پکن از تهران قیمت‌های تخفیفی دریافت کند، کاهش صدور نفت ایران به چین دشوار خواهد بود.
وزارت خارجه چین در پاسخ به سوالی درباره خرید نفت ایران که به معنای نقض تحریم‌های ایالات متحده است، از پرداختن به جزئیات خودداری کرده است، اما مخالفت پکن با تحریم‌های فراسرزمینی ایالات متحده را تکرار کرده و از آمریکا خواسته است که تحریم‌های یک‌جانبه خود علیه ایران را لغو کند.
بر اساس گزارش کپلر که جریان صدور نفت در جهان را رصد می‌کند، ایران در سه ماه اول سال جاری میلادی روزانه حدود ۸۷۰ هزار بشکه نفت صادر کرده است. به این ترتیب ایران در حال حاضر نیمی از حجم نفتی را که در صورت لغو تحریم‌های آمریکا می‌تواند بفروشد، صادر می‌کند اما به دلیل افزایش قیمت نفت در بازارهای جهان، همان درآمدی را به جیب می‌زند که در شرایط عادی می‌توانست از محل صدور نفت به دست آورد. بنابراین ضرورتی هم به انعطاف در مذاکرات احساس نمی‌کند.
نظرها
نظری وجود ندارد.