ادامه مناقشه آبی ایران، عراق و ترکیه: دیپلماسی ناموفق ایران برای رسیدن به راهکار مشترک
مناقشه آبی میان ایران، ترکیه و عراق بر سر حقآبه رودخانه‌های مشترک ادامه دارد. در شرایطی که ایران به نقض قوانین آب‌های مشترک با عراق متهم است، سخنگوی صنعت آب ایران می‌گوید ترکیه و عراق سه برابر آورد دجله بر روی آن مخزن ذخیره آب ایجاد کرده‌اند.
این تصویر که در ۲۶ ژوئیه ۲۰۲۱ گرفته شده است، نمای هوایی از سد طبقه را که در امتداد رودخانه فرات در استان رقه در شرق سوریه ساخت شده نشان می دهد. گروه‌های امدادی و مهندسان نسبت به یک فاجعه انسانی در حال وقوع در شمال شرق سوریه هشدار می‌دهند، جایی که کاهش شدید سطح آب در سدهای برق آبی از ژانویه تهدیدی برای قطع آب و برق برای میلیون‌ها نفر در میان همه‌گیری ویروس کرونا و بحران اقتصادی است. بسیاری در منطقه تحت کنترل کردها، ترکیه را متهم می کنند که با بستن شیر آب در بالادست، آب را به سلاح تبدیل کرده است. (Photo by Delil SOULEIMAN / AFP)
فیروز قاسم‌زاده، سخنگوی صنعت آب در مصاحبه‌ای با خبرگزاری کار ایران (ایلنا) از تداوم مناقشه آبی میان ایران، ترکیه و عراق خبر داد و گفت بغداد از پیشنهاد تهران برای بستن معاهدات محیط زیستی استقبال نکرده است.
این مناقشه به پروژه‌های توسعه‌طلبانه آنکارا در بخش آب باز می‌گردد، به‌ویژه پروژه‌های ذخیره‌سازی آب موسوم به «داپ» (برنامه توسعه آناتولی شرقی) و «گاپ» (برنامه توسعه آناتولی جنوب شرقی) که به ترتیب در حوزه آبریز رودخانه ارس و حوزه آبریز بالادست دجله و فرات واقع شده‌اند.
به گفته قاسم‌زاده ترکیه در خلال پروژه‌های مذکور حقآبه ایران را نقض کرده و این مسئله علاوه بر تاثیرگذاری روی کمیت و کیفیت منابع آب و کاهش یا سلب دسترسی به این منابع، به از دست رفتن کیفیت خاک و در نتیجه پوشش گیاهی منجر شده و ممکن است در ادامه به ایجاد کانون‌های ریزگرد در منطقه بیانجامد.
سخنگوی صنعت آب ایران گفت ترکیه، عراق و سوریه با احداث سد، مخازنی به حجم سه برابر آورد دجله و فرات ایجاد کرده‌اند تا آب آن را ذخیره‌سازی کنند. او تشریح کرد:
«آورد دجله حدود ۴۳ میلیارد متر مکعب است اما سه برابر این آورد یعنی حدود ۱۳۰ میلیارد متر مکعب مخزن برای اهداف ذخیره‌سازی آب از سوی سه کشور بخصوص ترکیه و عراق ایجاد شده است، آورد فرات هم حدود ۳۰ تا ۳۴ میلیارد متر مکعب است که پنج برابر آن یعنی حدود ۱۷۰ میلیارد متر مکعب بارگذاری مخزن اتفاق افتاده است.»
این مقام دولتی در ادامه افزود:
«پروژه گاپ روی حوزه رودخانه‌های دجله و فرات اجرایی می‌شود، ایران از فرات سهمی ندارد اما ۶ درصد از آورد ۷۸ میلیارد متر مکعبی دجله در کشور ما واقع شده است. او مدعی شد ایران به خاطر «اقدامات بشردوستانه و حسن همجواری با کشور عراق» سعی کرده حقآبه زیست محیطی را رعایت کند و آب را به سمت پایین‌دست رهاسازی می‌کند.»
به‌رغم این ادعا مقام‌های عراقی می‌گویند ایران هم برخلاف مقررات بین‌المللی با سدسازی و تغییر مسیر و کاهش جریان آب‌های مشترک، حقآبه عراق را نقض می‌کند.
سخنگوی صنعت آب در مصاحبه خود پیگیری موضوع حقابه و تبعات زیست محیطی از مسیری غیر از دیپلماسی را رد کرد و گفت:
«در بخش ترکیه از طریق دیپلماسی وزارت خارجه مباحث را دنبال می‌کنیم که تضمین‌هایی حاصل شود تا تبعات زیست محیطی ایران را تهدید نکند، هرچند این تهدیدها فراتر از ایران بوده و کل منطقه را تحت‌الشعاع قرار داده است، چند بار نیز از کشور عراق دعوت رسمی بعمل آوردیم که بتوانیم معاهداتی داشته باشیم تا از تبعات منفی زیست محیطی بر ایران جلوگیری شود اما از سوی مقامات عراق استقبال نشد ولی ما همچنان پیگیر موضوع هستیم.»
بحران تنش آبی علاوه بر تاثیر مستقیم بر معیشت بخش زیادی از جمعیت خاورمیانه، دست‌کم در ایران و عراق به مسئله‌ای امنیتی بدل شده و به بروز اعتراض‌های وسیع و دامنه‌دار در دو کشور انجامیده است. به گفته کارشناسان مسئولان جمهوری اسلامی در مقابل ترکیه استراتژی «بی‌تصمیمی» را در پیش گرفته‌‌اند و پیگیری جدی جزئيات پروژه‌های آبی ترکیه را به‌واسطه واهمه از ورود به چالش‌های جدید با آنکارا به تعویق می‌اندازند.
نظرها
نظری وجود ندارد.