امیرعبداللهیان: آمریکا به صورت شفاهی انعطاف نشان داده، باید مکتوب شود

دقیقا در روزی که گفته می‌شد ضرب‌الاجل اتحادیه اروپا برای پاسخ ایران به متن پیشنهادی است، ایران اعلام کرد که تا ساعت ۱۲ شب پاسخ مکتوب ایران به این پیشنهاد ارسال خواهد شد.

حسین امیرعبداللهیان وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران روز دوشنبه، ۲۴ مرداد/ ۱۵ اوت در دیدار با گروهی از روزنامه‌نگاران گفت که این ادعا که ترکیب تیم‌مذاکره‌کننده به شکلی چیده شده که برجام احیا نشود نادرست است.

علی باقری، معاون سیاسی وزارت خارجه و مذاکره‌کننده ارشد ایران پیش از تشکیل دولت ابراهیم رئیسی در شمار مخالفان سرسخت برجام بود و آن را «خسارت محض» می‌دانست. در بیش از یک سال گذشته، موافقان داخلی برجام، حضور او در راس تیم مذاکره‌کننده را پیامی آشکار مبنی بر اراده نظام برای کش دادن مذاکرات بدون حصول توافق دانسته‌اند.

حال امیر عبداللهیان می‌گوید که «تیم با نگاه به این‌که می‌خواهیم توافق انجام شود اعزام شده است و صرف نظر از نگاه فردی من یا دیگران، تصمیم کشور این است که چنانچه خطوط قرمز ما رعایت و منافع ما تامین شود توافق کنیم. یکی از دلایلی که مذاکرات تا الان به طول انجامیده به این خاطر است که نمی‌خواهیم از خطوط قرمز عبور کنیم.»

مذاکرات احیای برجام از اسفند ۱۳۹۹ آغاز شد. حسن روحانی و جواد ظریف، رئیس جمهور و وزیر خارجه سابق جمهوری اسلامی گفته‌اند که متن توافق تا پیش از برگزاری انتخابات ریاست‌جمهوری ‍۱۴۰۰ آماده بود ولی «تصمیم گرفتند» که این توافق انجام نشود.

حسین امیرعبداللهیان اما روایتی دیگر از این مذاکرات به دست داد و گفت که دلیل طولانی شدن مذاکرات آن است که ایران می‌خواهد اطمینان حاصل کند که از منافع اقتصادی توافق بهره‌مند می‌شود و اشکال برجام هم این بود که راستی‌آزمایی اقدامات ایران در آن رویه روشنی داشت ولی نمی‌شد اقدامات طرف مقابل را سنجش کرد.

وزیر خارجه دولت ابراهیم رئیسی در مورد توافق احتمالی و مزایای آن برای ایران هم با احتیاط سخن گفت و تاکید کرد که هنوز تحریم‌های اولیه آمریکا پابرجا است و به همین دلیل نمی‌توان اقتصاد کشور را با برجام گره زد: «دولت کشور را به برجام گره نخواهد زد، حتی اگر فردا برجام به نتیجه رسید و حتی اگر خوب و به درستی کار کرد تحریم‌های ثانویه برداشته شده و تحریم‌های اولیه پابرجاست. بی اثر کردن تحریم‌های اولیه را باید دنبال کنیم.»

بحث بر سر تحریم‌های اولیه و ثانویه در زمان انعقاد برجام در سال ۱۳۹۴ هم تند و آتشین بود. مخالفان برجام و علی خامنه‌ای در نامه‌ای که به عنوان شروط اجرای توافق منتشر کرد بر این نکته تاکید داشتند که برجام باید به «لغو همه تحریم‌های آمریکا و سازمان ملل» منجر شود. در مقابل دولت حسن روحانی می‌گفت که برداشته شدن تحریم‌های غیرمرتبط با برنامه هسته‌ای به برجام ۲ و ۳ نیاز دارد. موضوعی که علی خامنه ای با آن مخالف بود.

صحبت‌های امروز امیرعبداللهیان نشانه‌هایی آشکار درباره احتمال بالای توافق بر سر احیای برجام داشت. از جمله او تلاش کرد تا منتقدان همیشگی برجام را مخاطب قرار دهد و به آن‌ها بگوید که متن توافق احیای برجام هم بی‌اشکال نیست: «متنی که ما داریم ممکن است بخشی از ایرادات برجام در آن باشد»

کنار گذاشتن شرط خروج سپاه پاسداران از فهرست سازمان‌های تروریستی یکی از مواردی است که احتمالا ایران از آن گذشته است. همین موضوع می‌تواند زمینه‌ای برای مجادله‌ها پس از احیای احتمالی برجام باشد.

با این‌حال وزیر خارجه ایران شرایط کنونی را «شروع پایان توافق» خواند ولی گفت که اینکه چقدر این روند طولانی شود به انعطاف آمریکا بستگی دارد.

«در باره سه موضوع با آمریکا در حال تبادل پیام هستیم و طی روز‌های آینده آخرین نظرات خود را اعلام می‌کنیم به آمریکا گفتیم اگر نظرات ما روی این سه موضوع که نظرات منطقی است رعایت شود آمادگی داریم وارد مرحله اعلام توافق بشویم و نشست جمع بندی را برگزار کنیم.»

وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی گفت که آمریکا «نسبتا در مورد دو موضوع انعطاف شفاهی خود را بیان کرده ولی این انعطاف باید مکتوب شود و در موضوع سوم و تضمین‌ها هم باید آمریکا انعطاف نشان دهد».

دو موضوعی که ایران مدعی است آمریکا در مورد آن آنعطاف نشان داده است به روایت پولیتیکو در مقاله‌ای که روز پنج‌شنبه منتشر کرد، جدول زمانی برای بستن موضوع پادمانی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی درباره سه مکان اعلام‌نشده که رد اورانیوم در آن‌ها کشف شده است و همکاری اقتصادی غیرمستقیم طرف‌های غیر‌آمریکایی با شرکت‌های واسطه‌ای سپاه پاسداران است.

هنوز روشن نیست که خواسته ایران در مورد ارائه تضمین از آمریکا چیست. دولت بایدن پیش از این گفته است که نمی تواند تضمین کند که رئیس‌جمهوری بعدی آمریکا هم در توافق برجام باقی بماند.