سرپیچی روزانه: هنر اعتراضی انقلاب ژینا در هلند

جمعی از هنرمندان در هلند نمایشگاهی برگزار کردند تا شمه‌ای از هنر اعتراضی جنبش مردم ایران را با مردم هلند به اشتراک بگذارند. از آغاز جنبش «زن، زندگی، آزادی» آثار هنری اعتراضی بسیاری آفریده شده‌اند؛ آثاری در خارج یا داخل ایران که همراه با شور و استقبال مردمی، که از جمله سبب شدند مرزهای بین ایرانی‌ها برداشته شود. 

نمایشگاه «سرپیچی روزانه: بازتاب هنر اعتراضی ایران» از ۲۶ تا ۲۹ ژانویه در شهر لاهه هلند، گالری KV02 - Korte Vijverberg 2 برقرار است. این نمایشگاه شامل نقاشی، مجسمه، ویدئو و هنر دیجیتال، فیلم کوتاه، اجرا و سخنرانی است.

در همین ارتباط زمانه با برگزار کنندگان این نمایشگاه گفت‌وگو کرده که نامشان نزد ما محفوظ است. برگزارکنندگان این نمایشگاه به زمانه گفتند که با بازنمایی این آثار و دعوت از مردم برای بازدید از این نمایشگاه قصد دارند درک و قدرت هنری جنبش را به نمایش بگذارند و ثابت کنند، نه در ایران و نه در خارج از ایران، این انقلاب خیال ایستادن ندارد.

متن کامل این مصاحبه را در ادامه بخوانید:

پروژه برگزاری نمایشگاه با جمع شدن افرادی با پیشینه‌های متفاوت، که همگی دغدغه مشترک ایران و آزادی ایران را داشتند، شروع شد. در صحبت‌های اولیه، رویکرد انتخابی ما برای نمایشگاه این بود که بازتابی از هنر اعتراضی در ایران را ارائه دهیم، با توجه به حجم گسترده و متنوعی که از آثار هنری که با شتاب بدون سابقه‌ای در این چندماه در فضای مجازی تولید شدند و ما شاهدش بودیم، اعم از پوستر، نقاشی، ویدیو، و هنر چیدمان. آثاری که پس از تولیدشان، بازتولید هم می‌شدند. آثاری که وضعیت انقلابی ایران را بازتاب می‌دادند، و در خارج از کشور هم به‌شدت حمایت می‌شدند. و این روند باعث انگیزه  بیشتر برای همه ما می‌شود، فارغ از داخل یا خارج کشور بودن. 

هدف اصلی این نمایشگاه گامی بود در بازتاب وضعیت انقلابی ایران ولی اینبار از چشم هنرمندان، و همچنین فرصتی برای خود ما و مخاطبان که تا در کنار هم به این آثار هنری بنگریم و گپ و گفت‌و‌گو داشته باشیم.

برای ما مهم بود که مخاطب این نمایشگاه هم ایرانیان باشند و هم غیر ایرانیان ساکن هلند. با توجه به اهمیت و تاثیر فشار افکار عمومی که تا الان شاهدش بودیم در زمینه پیشبرد اهداف آزادیخواهانه مردم٬بر این شدیم که این نمایشگاه را برپا کنیم تا بخش دیگری از جامعه هلند را با موضوع انقلاب ایران درگیر کنیم.

در جلسه اولی که با هم داشتیم تاکیدمان بر نمایش اهمیت جنبش «زن، زندگی٬ آزادی» و همینطور بازنمایی هنر اعتراضی  بود. برای ما خیلی مهم بود که مخاطب را هر چه بیشتر با فضایی که در حال حاضر در ایران حاکم است آشنا کنیم چرا که معتقدیم آشنایی با فضای حال حاضر ایران خود به تنهایی می‌تواند اهمیت این انقلاب و پیشرو بودن این جنبش را نشان دهد.

 ما در تلاش بودیم با نمایش دادن بخش کوچکی از خفقان مطلقی که در ایران است، شجاعت زنان و مردان ایران و عطش آنها برای رسیدن به آزادی و عدالت اجتماعی را نشان دهیم.

همانطور که می‌دانید هنر اعتراضی به اثری می‌گویند که هنرمند یا کنشگر عموما در سطح شهر به منظور اعتراض به وضعیتی که به آن انتقاد دارد خلق می‌کند. با توجه به اینکه ما الان بیرون ایران زندگی می‌کنیم تصمیم گرفتیم که انعکاسی از کارهایی که در این زمینه شده را هم داشته باشیم. 

در کنار این موضوع با توجه به اینکه از شروع انقلاب ژینا آثار بسیاری به‌صورت روزانه به منظور سرپیچی و انتقاد از وضعیت حاضر در ایران خلق شده بود تصمیم بر به نمایش گذاشتن این آثار هم گرفته شد. ما سعی کردیم مجموعه‌ای از این آثار را که به آنها دسترسی پیدا کردیم، بالاخص آثاری که با موضوع نمایشگاه بیشترین ارتباط را داشتند انتخاب کنیم.

 من فکر می‌کنم تکثر آثار سوای کیفیت آنها نشان دهنده اهمیت این جنبش و جهانی شدن آن است. در این دوران شاهد تولید و خلق آثار زیادی در زمینه‌های مختلف بودیم. دغدغه‌مندی هنرمندها در این دوره نسبت به وضعیت موجود را می‌شود به‌راحتی با آثاری که درست کردند، دید. 

گوناگونی آثار به‌خوبی نشان می‌دهد که جنبش «زن، زندگی،آزادی» چطور در زمینه‌های مختلف هنرمندان و مردم را درگیر کرده، جنبشی که موفق شده مسائل زنان، اقلیت‌ها، حقوق بشر، محیط زیست و غیره را در بر بگیرد. 

کلمه «نقش» را می‌شود جور دیگر‌ی دید؛ اینکه ایرانیان خارج از کشور، یک سازمان، اداره، یا گروه استاتیکی در بدنه این انقلاب نیستند، که ما بخواهیم بگوییم مسئولیت یا نقش این قشر از هنرمندها چیست، و نقش این هنرمندان با نقش هنرمندان داخل کشور چه تفاوتی دارد.

انقلاب، مثل خود هنر، پیش‌بینی‌ناپذیر است، هر دو چیزی را به‌وجود می‌آورند که قبلا وجود نداشته. و ما نمی‌توانیم از قبل مهندسی شده یا مدیروار به این مسائل نگاه و فکر کنیم، و نقش برای هنرمندان بیرون و داخل ایران تعریف کنیم. 

اتفاقا هنرمندان، اعم از حرفه‌ای و غیرحرفه‌ای، با توجه به اخبار، اتفاقات و افکار و تجربه زیسته‌ای که دارند، در خودِ ایران و یا در ارتباط با ایران، هنری در سرپیچی از سرکوب و در حمایت با انقلاب مردم ایران، تولید می‌کنند. 

هدف ما هم این نیست که نقش، جایگاه یا مسئولیتی برای هنر و هنرمندان تعریف کنیم. این همان چیزی است که این جنبش را با شتاب جلو می‌برد، حس مسئولیتی که چه هنرمند باشی چه نباشی، چه در ایران باشی و چه نباشی، همین که ایرانی هستی و یا دغدغه آزادی، زنان و یا اقلیت‌ها را داری، کافی‌ است برای اینکه اعتراض خودت را به هر شکلی که امکانش را داری نشان دهی.

ما هم اینجا تلاشمان این بود که با بازنمایی این آثار و دعوت از مردم برای بازدید از این نمایشگاه درک و قدرت هنری جنبش را به نمایش بگذاریم و ثابت کنیم نه در ایران و نه در خارج از ایران، این انقلاب خیال ایستادن ندارد.