تخریب حافظه تاریخی شیراز در سکوت: برای پسند خامنه‌ای، به قیمت بی‌خانمانی مردم
برخلاف آنچه که مسئولان جلوه می‌دهند در طرح توسعه حرم شاهچراغ ۳۶۰ هکتار از بافت تاریخی شیراز تخریب خواهد شد نه ۵۷ هکتار. هدف این است که شیراز به «بزرگ‌ترین شهر زیارتی خاورمیانه» تبدیل شود. بهای آن تخریب حافظه تاریخی یک شهر و بی‌خانمانی و حاشیه‌نشینی ساکنان بافت تاریخی‌ست.
تخریب بافت تاریخی شیراز زیر نظر رهبر جمهوری اسلامی بیش از شش برابر میزان اعلام شده است.
به گزارش روزنامه اعتماد ساکنان بافت تاریخی شیراز از ضرب‌الاجل وزارت راه و شهرسازی برای تخلیه منازل‌شان خبر داده‌اند. یکشنبه ۱۶ بهمن محمدهادی ایمانیه، استاندار فارس گفته بود:
«استانداری فارس بارها مخالفت خود را با هرگونه تخریب و تعرض به بافت تاریخی شیراز و خانه‌های ارزشمند این بافت اعلام کرده.»
غلامحسین معماریان، استاد دانشگاه علم و صنعت، خرداد سال جاری در نامه‌ای به استاندار فارس هشدار داده بود که امکان دارد در خفا طرح تصویب‌شده‌ای برای تخریب بافت تاریخی شیراز وجود داشته باشد. معماریان هفته گذشته هم در نامه‌ای به وزیر راه و شهرسازی درباره تخریب گسترده بافت تاریخی شیراز هشدار داده و خواهان توقف این حرکت ضدفرهنگی و ضد اجتماعی شده بود. او در نامه به بذرباش نوشته بود:
«از حدود یک سال پیش برخی مسئولان استان و شهر شیراز به بهانه اتصال دو حرم شاهچراغ و سیدعلاء‌الدین حسین، که حدود ۴۰۰ متر از هم فاصله دارند، برنامه تخریب گسترده‌ای را در دستور کار قرار دادند.»
استاندار شیراز در واکنش به مکاتبات غلامحسین معماریان این اخبار را «شایعه و نقل قول شخصی خوانده» و گفته است:
«ابلاغ هر نوع مصوبه‌ای از پژوهشگاه میراث کشور و شورای عالی معماری و شهرسازی به اطلاع عموم خواهد رسید و به شایعه و احیانا نقل قول‌های شخصی استناد نشود.»
محمدمهدی کلانتری، دبیر پویش ملی نجات بافت تاریخی شیراز در مصاحبه با روزنامه اعتماد گفت نه تنها تخریب بافت تاریخی شیراز همچنان ادامه دارد بلکه گستره تخریب‌ها هم فراتر رفته است:
«ما از شنیدن خبر تخریب تعجب کردیم و پرسیدیم مگر همه این بناها تملک شده، پیمانکار شهرداری گفت بله یک تعدادی تملک شده و تعدادی هم هنوز واگذار نکرده‌اند، اما مبلغ کارشناسی همه خانه‌ها واریز شده و دستور تخریب هفته پیش به شورای تامین استان آمده و براساس همان دستور به ساکنان محدوده اخطار داده شده است. نکته مهم‌تر اینکه وقتی با این فرد همراه شدیم تا خانه‌هایی که قرار بر تخریب آنهاست را از نزدیک ببینیم، محدوده‌ای که می‌گفت قرار است در روزهای آتی تخریب کنند را با نقشه‌ای که از خط پیشنهادی پژوهشگاه داشتم تطبیق دادم و متوجه شدم که خط تخریبی که در حال حاضر تعیین شده بالاتر از خط پیشنهادی پژوهشگاه است و در واقع خط پیشنهادی در تخریب‌های اخیر ملاک عمل نیست.»
تخریب حافظه تاریخی یک ملت برای گسترش شیعه‌گری
نخستین بار مادر شاه شیخ ابواسحاق اینجو پادشاه فارس در سال ۷۴۵ ه. ق بر مقبره احمد بن موسی گنبد بلند و وسیعی ساخت. در دوران شاه اسماعیل صفوی «شاهچراغ» توسعه یافت و به مرکز گسترش شیعه‌گری در جنوب ایران بدل شد. سپس نادر شاه افشار بعد از پیروزی بر افغان‌ها نذر خود را با توسعه حرم به جای آورد. در دوران پهلوی، گنبد قدیمی آرامگاه را تعویض کردند. در دوران زمامداری خامنه‌ای اما توسعه حرم یک بار دیگر بر گرته دوران صفوی در دستور کار قرار گرفت و از زمان احمدی‌نژاد تاکنون در همه دولت‌ها بی‌وقفه ادامه یافته است. یکی از مصوبات سفر استانی ابراهیم رییسی به شیراز این بود که اختیارات مربوط به اجرای طرح توسعه حرم شاهچراغ -که به طرح ۵۷ هکتاری هم معروف است- از شورای عالی معماری و شهرسازی به معاونت توسعه استان در استانداری تفویض شود.
به گزارش روزنامه اعتماد نسخه نهایی طرح، فروردین سال جاری برای بررسی به کمیسیون ماده ۵ داده شد و ۱۵ اردیبهشت ۱۴۰۱ طرح جدید با اعمال تغییراتی در این معاونت تصویب شد. به این ترتیب شورای عالی معماری و شهرسازی در این طرح خلع ید شده و تمامی تصمیمات به استان واگذار شده است. مجریان پروژه هم در این مدت در سکوت و بدون اطلاع شورای عالی معماری و شهرسازی، روال تملک بناها و آمادگی برای تخریب را طی کرده‌اند.
بسیاری از ساکنان بافت‌های تاریخی در شهرهای مختلف از جمله در شیراز که راضی به تخلیه منازل خود و تخریب آنها نیستند، براساس ماده ۸ لایحه قانونی نحوه خرید و تملک اراضی و املاک برای اجرای برنامه‌های عمومی، عمرانی و نظامی دولت، دست‌شان بسته است و به یک معنا چاره‌ای جر تخلیه و تمکین ندارند.
اعتماد می‌نویسد کسانی که رضایت دارند، در دو مرحله مبلغی را که کارشناس تعیین کرده، نیمی به صورت نقد و نیمی به صورت اوراق یک ساله دریافت می‌کنند و کسانی که رضایت ندارند، به اجبار و بعد از ورود لودرها ناگزیر به تخلیه و ترک محل می‌شوند.
به گفته کلانتری زمین‌های بافت تاریخی در شیراز مبلغی بین ۸ تا ۱۰ میلیون تومان به ازای هر متر، قیمت‌گذاری می‌شود. با مبلغی که در مرحله نخست به مالکان پرداخت می‌شود، اگر بخت با آنها یار باشد می‌توانند سرپناهی در یکی از مناطق شهر شیراز رهن کنند. با توجه به بحران مسکن، این مسأله به رشد حاشیه‌نشینی دامن می‌زند.
به گزارش اعتماد به تعدادی از مالکین هشدار تخلیه داده شده، اما هنوز ملک از آنها خریداری نشده و قیمتی هم اعلام نشده است.
تاکنون بالغ بر ۲۰ هکتار (۲۰۰هزار متر مربع) از بافت تاریخی ارزشمند شیراز که نمایانگر تاریخ شهرنشینی در ایران در عصر زندیه است تخریب شده.
خانه شمس سلیمی (دوره قاجار، خیابان لطفعلی خان زند، کوچه منتصریان، پلاک ۳۵، با شماره ثبت ۸۹۹۸ در فهرست آثار ملی ایران) و خانه یدالله منتصری (دوره قاجار، محله گود عربان، کوچه منتصریان، پلاک ۲۹، و شماره ثبت ۸۹۷۵ در فهرست آثار ملی) همراه با ۱۵ اثر دیگر جزو خانه‌های تخریب شده است.
سال گذشته نیز موضوع تخریب ۲۰۰ خانه تاریخی شیراز و ساخت مجتمع تجاری بجای آن در جریان طرح «گسترش ۵۷ هکتاری شاهچراغ» در برخی رسانه‌ها مطرح شد که وزارت میراث فرهنگی در واکنش به این خبر آن را نادرست دانست..
هدف از این تخریب‌ها گسترش حریم شاهچراغ، به عنوان مرکز رواج شیعه‌گری در جنوب ایران است. در این طرح احداث یک زائرسرا، ساختمان‌هایی برای ارائه خدمات به زائران و چندین مجموعه مذهبی پیش‌بینی شده.
نظرها
نظری وجود ندارد.