مسأله خشونت علیه زنان در منشور مطالباتی ــ در گفت‌وگو با رضوان مقدم

ناامنی و خشونت علیه زنان در ایران در لایه‌های مختلف فردی و اجتماعی بر زنان اعمال می‌شود؛ خشونتی که در سطح سیستماتیک به زنان اعمال می‌شود از آغاز روی کار آمدن جمهوری اسلامی تشدید شده و تا کنون از طریق قوانین شرع محور به زنان اعمال شده است. 

لایحه‌ علیه خشونت علیه زنان که بیش از هشت سال در مجلس‌ها و دولت‌های مختلف دست به دست شد، پس از مدتی تغییر نام داد و تبدیل شد به لایحه «حفظ کرامت و حمایت از زنان در برابر خشونت». اصولگرایان و مرتجعین در مجلس یازدهم به این نیز بسنده نکردند و نمایندگان ضد زن مجلس نام آن را «لایحه پیشگیری از آسیب دیدگی زنان و ارتقای امنیت آنان در برابر سوء رفتار» گذاشتند و واژه «خشونت» را با «سوءرفتار» تغییر دادند.

مسئله «کودک همسری» نیز اصلا جزو دغذعه‌های دولت رئیسی و مجلس یازدهم نیست و حتی با تصویب قوانین مختلف از جمله «جوانی جمعیت و حمایت از خانواده» ابایی ندارند که به کودک همسری دامن بزنند. این خلاصه‌ای از روند پیگیری قانونی خشونت علیه زنان در ده سال اخیر در نظام جمهوری اسلامی بوده است.   

جمعی از فعالان زن چندی پیش منشوری نوشتند و مطالباتی را مطرح کردند. نسخه اولیه منشور دوم دی در وبسایت بیدار زنی منتشر شد. پس از آن منشور بازنویسی شد و  نهم بهمن در وبسایت بیدازنی منتشر شد با نام «یک قدم عقب نخواهیم رفت». در این نسخه بازنویسی شده مجموعه مطالبات را به شش سرفصل تقسیم شدند. 

فعالان زن در منشور «یک قدم عقب نخواهیم رفت» امنیت زنان و مسئله‌ی خشونت علیه زنان یکی از سرفصل‌ها و مسائل عمده در حوزه زنان مطرح کردند و مطالباتی را نیز در این حوزه پیشنهاد دادند. 

در ویدئوی زیر بحث درباره این موضوع را با رضوان مقدم، فعال حقوق زنان و سخنگوی کمپین توقف قتل‌های ناموسی در میان گذاشته‌ایم:

رضوان مقدم کنترل بدن زن و حجاب اجباری را یکی از عمده‌ترین خشونت‌هایی می‌داند که در ایران به زنان اعمال می‌شود. او می‌گوید با وجود جداسازی‌های جنسیتی که حکومت جمهوری اسلامی از ابتدای انقلاب تاکنون در جامعه اعمال کرده، زنان هرگز در امنیت زندگی نکرده‌اند و نمونه شدید آن تجاوز جنسی و قتل ناموسی است. 

به گفته این فعال زن زمینه‌ساز این خشونت‌ها فرهنگی است که جمهوری اسلامی ساخته و آن فرودست قرار دادن زنان است. در این فرهنگ، فشار قانونی و عرفی وجود دارد که زنان دائما باید رفتار خود را کنترل کنند تا مبادا مردی تحریک شود. این مصداق خشونت بر زنان است. 

رضوان مقدم آموزه‌های اسلامی را یکی از عوامل خشونت علیه زنان می‌داند. به گفته او تمام قوانین اسلامی بر اصل شریعت استوارند. در آموزش و پرورش و رسانه‌ها نیز به‌طور دائم آموزه‌های مذهبی ترویج می‌شوند. به گفته مقدم نه تنها اسلام، بلکه تمام ادیان رسمی دیگر نیز به زنان خشونت اعمال می‌کردند.  

انتقاد رضوان مقدم به کل مطالبات منشور این است که می‌بایست دقیق‌تر و جزئی‌تر و جامع‌تر نوشته شوند. تعریف‌ها باید مشخص باشند و مثال‌هایی مناسب داده شوند تا ابهامی باقی نماند.  

در مورد بخشی که در منشور نوشته شده «حمایت مضاعف» از جامعه رنگین کمانی، نقد رضوان مقدم این است که نیازی نیست بر واژه «مضاعف» تاکید شود. به گفته او این گروه باید از «حمایت همه‌جانبه» برخوردار باشد.

مقدم معتقد است جامعه باید از جامعه رنگین کمانی نیز مثل سایر شهروندان حمایت کند. همه باید از حمایتی یکسان برخوردار باشند. افراد جامعه رنگین‌ کمانی مانند بقیه افراد در جامعه صاحب حق هستند و قوانین باید از آنها بی‌بروبرگرد حمایت کند.

نقطه نگاه رضوان مقدم درباره کارگران جنسی این است که در این مورد خریدار و فروشنده‌ای وجود دارد. این فعال زن معتقد است که اگر بخواهیم این مسئله را برطرف کنیم باید خریداران سکس جریمه شوند. همزمان باید علت این را فهمید که فروشندگان سکس چرا تن فروشی می‌کنند. شاید به آموزش بیشتر یا حرفه‌آموزی نیاز دارند تا لازم نباشد برای تامین معاش دست به تن فروشی بزنند. 

در منشوری که درباره آن صحبت کردیم کنشگران حقوق زنان، مواردی را در حوزه امنیت و خشونت علیه زنان ذکر کرده‌اند که در سطور در زیر می‌خوانید: