تقابل آمریکا و چین می‌تواند به درگیری نظامی منجر شود

آیا ایالات متحده قصد خرابکاری در چین را دارد؟ رهبران چین برایشان مسجل شده که آمریکا همین سیاست را دنبال می‌کند. شی جین پینگ، رئیس جمهور چین در روزهای گذشته واشنگتن را به تلاش برای منزوی کردن کشورش و جلوگیری از توسعه آن متهم کرد. این نشانه‌ای است از افزایش نگرانی حزب کمونیست چین از محدودیت‌ها و تقابل‌هایی که آمریکا بر سر راه توسعه فناوری پیشرفته چین در کشورهای جهان، مساله تایوان و موضوعات مربوط به دریای چین ایجاد کرده است.

شی جین پینگ، قدرتمندترین رهبر چین در دهه‌های اخیر، سعی می‌کند خود را مسلط و خونسرد جلوه دهد و معمولاً نظراتش را با آرامش بیان می‌کند. اما لحن او در روز دوشنبه ۶ مارس/ ۱۵ اسفند اندکی متفاوت بود. رهبر چین گفت که کمپین «مهار و سرکوب» کشورش به رهبری ایالات متحده «چالش‌های بی‌سابقه و شدیدی را به همراه داشته است.» او از چینی‌ها خواست که با تمام توان با این وضعیت جدید مقابله کنند.

روز سه‌شنبه، کین گانگ، وزیر امور خارجه چین هم این هشدار را با لحنی شدیدتر منتقل کرد و گفت اگر واشنگتن نتواند مسیر خود را تغییر دهد، با «تعارض و تقابل» احتمالی روبرو خواهد شد.

جان دلوری، متخصص روابط بین‌الملل در دانشگاه یونسی در سئول به آسوشیتد پرس گفت: «وزیر امور خارجه چین، دیدگاه عمومی کشورش را بیان می‌کند. چین مطمئن است که ایالات متحده به دنبال تضعیف آن‌ها است و آنها باید از خود دفاع کنند.»

حزب حاکم چین می‌خواهد با تبدیل کشور به قطب فناوری‌های مدرن، نقش تاریخی‌شان را به عنوان یک پیشگام سیاسی و فرهنگی احیا کنند. تسلط بر تایوان و حل پرونده‌ای که چین آن را اختلاف بر سر پیوستن به سرزمین مادری می‌خواند بخشی از این پروژه است.

پکن این سیاست‌ها را به عنوان اهدافی مثبت و مشروع می‌بیند، اما مقامات آمریکایی آنها را تهدید می‌دانند. آن‌ها می گویند که برنامه‌های توسعه چین حداقل تا حدی بر اساس دزدی فناورانه یا تحت فشار قرار دادن شرکت‌های خارجی برای واگذاری فناوری است. برخی هشدار می‌دهند که الگوی اقتصادی چینی ممکن است سلطه صنعتی و درآمد سرشار ایالات متحده را از بین ببرد.

واشنگتن با قرار دادن شرکت‌های چینی از جمله هوآوی در لیست سیاهی که دسترسی به تراشه‌های پردازنده و سایر فناوری‌ها را محدود می‌کند، برنامه‌های پکن را برای توسعه تکنولوژی‌های جدید به عقب انداخته است. این تحریم‌ها سهم گوشی‌های هوشمند هواوی را که زمانی یکی از بزرگ‌ترین برندهای جهان بود، در بازار از بین برد. مقامات آمریکایی در حال لابی گری با متحدان اروپایی و دیگر کشورها هستند تا آن‌ها را مجاب کنند که نباید از تجهیزات هواوی برای ارتقای شبکه‌های تلفن همراه به ویژه 5G استفاده کنند.

واشنگتن برای پیشبرد این سیاستش به نگرانی‌های امنیتی اشاره می‌کند، اما پکن می‌گوید که این بهانه‌ای برای آسیب رساندن به رقبای نوپای آمریکا است.

این دو دولت بزرگترین روابط تجاری جهان و منافع مشترک در مبارزه با تغییرات آب و هوایی و سایر مشکلات را دارند. اما روابط بر سر تایوان، رفتار پکن با هنگ کنگ و اقلیت‌های قومی عمدتاً مسلمان و امتناع این کشور از انتقاد یا منزوی ساختن روسیه به دلیل تهاجمش به اوکراین، تیره شده است.

شی یین‌هونگ، متخصص روابط بین‌الملل در دانشگاه رنمین در پکن، گفت که روابط دو کشور پس از دیدار شی جین‌پینگ با جو بایدن، رئیس‌جمهوری آمریکا در نوامبر در اندونزی، بدتر شده است. وی خاطرنشان کرد که طی پنج ماه گذشته، واشنگتن فروش بیشتر تسلیحات به تایوان را تأیید کرد، از موضع پکن در قبال اوکراین انتقاد کرد و شرکت‌های چینی بیشتری را در فهرست‌های نظارتی صادرات قرار داد که چین همه آنها را خصمانه می‌داند.

این متخصص روابط بین‌الملل معتقد است که گرچه رئیس‌جمهوری چین تلاش می‌کند خونسردی‌اش را حفظ کند ولی اظهارات چند روز اخیر و «ماهیت آنچه آنها گفتند، موضع بلندمدت چین را نشان می‌دهد». رهبری چین معتقد است «ایالات متحده تقریباً در همه جا، سیاست مهار شدید و همه‌جانبه چین را به‌ویژه در زمینه‌های استراتژیک و نظامی اعمال کرده است و به همین دلیل خطر درگیری نظامی دو کشور در حال افزایش است».

در مقابل، ند پرایس، سخنگوی وزارت امور خارجه، گفت که واشنگتن می‌خواهد با چین «همزیستی مسئولانه» در تجارت جهانی و نظام سیاسی داشته باشد و دولت آمریکا بنای تقابل با چین را ندارد:

ایالات متحده یک پیمان استراتژیک به نام Quad را با ژاپن، استرالیا و هند تشکیل داده است. آن‌ها می‌گویند که این هم‌پیمانی در واکنش به نگرانی در مورد چین و ادعای این کشور در مورد مالکیتش بر مناطق وسیعی از دریای چین شکل گرفته است. در حقیقت یک جنبه نزاع تسلط بیشتر بر خطوط کشتی‌رانی در منطقه‌ای است که بخش مهمی از کالای جهان را تامین می‌کند. گرچه گروه کواد می‌گویند آن‌ها قصد تقابل با کشور خاصی را ندارند ولی در اظهارات رسمی هر چهار کشور بر موضوعات اختلافی با پکن تاکید می‌کنند.

آخرین جنبه نزاع آمریکا با چین بر سر عبور بالن چینی از آسمان آمریکا رخ داد. آمریکا این بالن را سرنگون کرد و گفت که باقیمانده آن را به چینی‌ها نمی‌دهد. چین هم گفت که این یک بالن هواشناسی عادی بوده و نه وسیله‌ای برای جاسوسی از آمریکا.

همین موضوع و جنجالی که بر سر آن رخ داد نشان می‌دهد که دو کشور و به ویژه آمریکا به دنبال بهانه‌ای برای عقب راندن حریف هستند.

چین در هفته‌‌های گذشته تلاش کرده تا خود را در نقش یک قدرت خونسرد و صلح‌طلب نشان دهد که همواره مورد آزار و اذیت آمریکا قرار گرفته ولی واکنشی نشان نداده است. این سیاست خونسردی و سکون می‌تواند با یک رویداد ناگهانی به تقابل مستقیم کشیده شود. تقابلی که با توجه به قدرت دو طرف می‌توان پیش‌بینی کرد که مقیاسش جهانی خواهد بود.