تراژدی غرق شدن قایق‌ پناهجویان: ده‌ها نفر در مدیترانه ناپدید شدند

قایقی حامل ۳۸ پناهجو روز پنجشنبه از نزدیکی سواحل صفاقس در تونس به راه افتاده بود و می‌خواست به ایتالیا برسد. ۳۴ پناهجوی اهل کشورهای جنوب صحرای آفریقا روز جمعه پس از واژگونی این قایق ناپدید شدند.

با افزایش تعداد قایق‌هایی که به سمت ایتالیا حرکت می‌کنند، تعداد کل افراد مفقود به ۶۷ نفر افزایش یافته است. این آخرین مورد از یک رشته تراژدی مربوط به غرق شدن قایق پناهجویان در ماه جاری میلادی است.

گارد ساحلی ایتالیا روز پنجشنبه اعلام کرد که حدود ۷۵۰ پناهجو را در دو عملیات در جنوب ایتالیا نجات داده است، این گزارش ساعاتی پس از آن منتشر شد که حداقل پنج نفر جان خود را از دست داده و ۳۳ نفر در تلاش برای عبور از دریا از مسیر تونس ناپدید شده بودند.

حسام‌الدین جبابلی، یکی از مقام‌های گارد ملی تونس گفت که گارد ساحلی ظرف دو روز ۵۶ قایق را که عازم ایتالیا بودند متوقف و بیش از ۳ هزار پناهجو را که عمدتاً از کشورهای جنوب صحرای آفریقا بودند، بازداشت کرده است.

بر اساس داده‌های سازمان ملل، حداقل ۱۲ هزار پناهجو که در سال جاری به ایتالیا رسیده‌اند از مبدا تونس حرکت کرده‌اند، در حالی که در مدت مشابه سال ۲۰۲۲ این تعداد ۱۳۰۰ نفر بود. پیش از این، لیبی نقطه اصلی برای عبور پرخطر پناهندگان از آن منطقه و رسیدن به اروپا بود.

مهاجران آفریقایی اهل کشورهای جنوب صحرای آفریقا که در تونس زندگی می‌کنند، پس از سخنرانی تحریک‌آمیز قیس سعید، رییس‌جمهوری این کشور در ماه گذشته، که آنها را «تهدید جمعیتی» خواند و به انجام جنایت متهم کرد، در ترس زندگی می‌کنند.

این کشور آفریقای شمالی با جمعیت ۱۲ میلیونی خود میزبان حدود ۲۱ هزار مهاجر از سایر مناطق آفریقاست که ۰.۲ درصد جمعیت را تشکیل می‌دهند.

اوایل روز جمعه، موسسه «آلارم فون» که یک موسسه خیریه نظارت بر قایق‌های مهاجران است، هشدار داد که «۴۰ نفر در یک قایق که تلاش می‌کردند از تونس فرار کنند» در معرض خطر هستند.

این گروه گفت که « گارد ساحلی تونس موتور قایق آنها را مصادره کرده، تعدادی از آنها را مورد ضرب و شتم قرار داده و آنها را در دریا رها کرده‌ است.»

سخنگوی گارد ملی تونس روز جمعه گفت که گارد ساحلی در ۲۴ ساعت گذشته بیش از ۱۰۰۰ مهاجر را رهگیری کرده است که ۲۵ نفر از آنها تونسی بودند.

بخش‌هایی از خط ساحلی تونس در ۱۵۹ کیلومتری جزیره ایتالیایی لامپدوزا قرار دارد.

جورجیا ملونی، نخست‌وزیر راست‌گرای ایتالیا، روز جمعه هشدار داد که «مشکلات جدی مالی» تونس خطر ایجاد «موج مهاجرت» به سوی اروپا را به همراه دارد.

او همچنین برنامه‌های خود را برای انجام یک ماموریت در این کشور شمال آفریقا با حضور وزرای خارجه ایتالیا و فرانسه اعلام کرد.

ملونی اظهارات اوایل هفته جوزپ بورل، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا را تکرار کرد که هشدار داده بود تونس در معرض خطر سقوط اقتصادی است که می‌تواند جریان جدیدی از مهاجران به اروپا را آغاز کند؛ نگرانی‌هایی که تونس آن را رد کرده است.

آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه ایالات متحده، این هفته هشدار داد که تونس نیاز فوری به یک توافق کمک مالی با صندوق بین‌المللی پول دارد.

خط ساحلی صفاقس به نقطه عزیمت اصلی مردمی تبدیل شده است که از فقر و درگیری در آفریقا و خاورمیانه فرار می‌کنند و به دنبال زندگی بهتر در اروپا هستند.

در روزهای پس از اظهارات نفرت پراکنانه قیس سعید، که گروه‌های حقوق بشر از آن به عنوان «سخنان نفرت‌پراکنانه» انتقاد کردند، نیروهای امنیتی کمپینی را برای اخراج افراد غیرقانونی ساکن تونس آغاز کردند.

پناهندگان هم افزایش حملات نژادپرستانه را گزارش کردند. صاحبخانه‌ها بسیاری از آنها را از ترس جریمه‌های سنگین یا مجازات زندان از خانه‌های خود بیرون راندند.

کسانی که به طور غیررسمی در بخش‌های ساختمانی و سایر بخش‌ها کار می کردند نیز شغل خود را از دست دادند و هزاران نفر برای بازگشتن به سفارتخانه‌ها هجوم آوردند.

در حالی که برخی از مهاجران برای تحصیل به تونس می‌روند، برای برخی دیگر، این کشور سکوی پرشی برای رسیدن به اروپا از طریق دریاست. دولت‌های اروپایی تونس را برای کنترل هجوم مهاجران تحت فشار قرار داده‌اند.

تونس با بحران مالی دست و پنجه نرم می‌کند و مذاکرات با صندوق بین المللی پول (IMF) برای دریافت وام متوقف شده است. ترس از پرداخت نشدن بدهی در حال افزایش است و نگرانی‌هایی را در اروپا، به ویژه در ایتالیا، افزایش داده است.

جورجیا ملونی، نخست وزیر ایتالیا روز جمعه گفت اگر ثبات مالی در تونس حفظ نشود، اروپا در معرض خطر موج عظیمی از پناهجویان از شمال آفریقاست.

ملونی از صندوق بین‌المللی پول خواست به این کشور آفریقای شمالی کمک کند تا از فروپاشی اقتصادی آن جلوگیری کند.

مذاکرات برای کمک مالی صندوق بین‌المللی پول ماه‌هاست در میان کشورهایی که خواستار اصلاحات گسترده‌تر سعید هستند، متوقف شده است.

تونس از ژوئیه ۲۰۲۱، زمانی که سعید اکثر اختیارات دولت را به دست گرفت و پارلمان را تعطیل کرد، گرفتار بحران سیاسی شد.

ملونی پس از نشست سران اتحادیه اروپا در بروکسل به خبرنگاران گفت: «شاید همه از نیاز به حفظ ثبات مالی در کشوری که مشکلات مالی شدیدی دارد آگاه نباشند.»

در حالی که تعداد گذرگاه‌های انتقال مهاجران در مرکز مدیترانه افزایش می‌یابد، دولت راستگرای ایتالیا اقدامات جدیدی را برای جریمه موسسات خیریه‌ای که پناهجویان را در دریا نجات می‌دهند آغاز کرده است. ایتالیا می‌گوید در صورت زیر پا گذاشتن قوانین جدید، کشتی‌های این موسسات را توقیف می‌کند و احتمالاً جان هزاران نفر را به خطر می‌اندازد.

دولت ایتالیا همچنین موسسات خیریه نجات دریایی را به تسهیل کار قاچاقچیان متهم می‌کند. خیریه‌ها این اتهامات را رد می‌کنند.