گذرنامه‌ ایرانی، مجوز عبور از مرز با اعمال شاقه

از همان زمان مدارک را آماده و وقت کنسولگری آمریکا را در استانبول رزرو کردم. به من برای ۱۴ مارس وقت دادند اما ششم مارس وقتم را بدون هیچ دلیلی کنسل کردند. دوباره ۱۶۰ دلار واریز و این‌بار از طریق ارمنستان اقدام کردم. به من وقت اکتبر ۲۰۲۳ را دادند اما ۹ میلیون تومان دادم به یکی از آژانس‌ها و وقت گرفتم برای ۱۴ مارس.\n

وقت سفارت آمریکا به این شکل است که قبل از هر چیز باید ۱۶۰ دلار پول واریز کنی تا بتوانی مجوز ورود به سامانه را داشته باشی. بعد باید سایت به شما وقت پیشنهاد بدهد. در این میان برخی وقت‌ها که کنسل می‌شود، می‌توانی همان لحظه آن وقت را برای خودت رزرو کنی. کار آژانس‌ها این است که وقت‌های کنسل شده را به شما می‌فروشند.

از آن‌جا که رابطه‌ی ترکیه و ارمنستان چندان رابطه‌ی خوبی نیست، پروازهای معدودی به ایروان وجود دارد. من توانستم یک بلیت دو مسیره تهیه کنم. از ازمیر به آتن و از آتن به ایروان. موقع گرفتن کارت پرواز ما را نگه‌ داشتند فقط به خاطر ایرانی بودن. گفتیم ما قرار نیست وارد خاک یونان بشویم. مقصد ما ایروان است. حتا وقت سفارت آمریکا را نشانشان دادیم اما کارت پرواز به ما ندادند و گفتند شما باید ویزای یونان داشته باشید. این‌طوری شد که ۱۰ هزار لیره پول بلیت هم از بین رفت.

به هر قیمتی حاضر بودم به ارمنستان بروم اما در این فاصله به اندازه‌ی هفت-هشت سال پیر شدم. به قدری اضطرابم بالا رفت که فکر کردم سکته‌ی مغزی کرده‌ام.

بله! ایرانی‌ها را اذیت می‌کنند و این اذیت و آزار محدود به مکان و زمان خاصی نیست. هفته‌ی پیش دوستمان توماس چند مسافر ایرانی را به گرجستان برد اما سر مرز هیچ‌کدامشان را راه ندادند.

بله! ایرانی‌ها باید از قبل هتل رزرو کرده باشند و حداقل هزار و ۵۰۰ دلار توی جیبشان باشد تا بتوانند وارد خاک گرجستان بشوند.

یک مزیت ایرانی بودن این است که اگر از گرجستان ماشین بخرد، سر مرز از او پول گمرک نمی‌گیرند اما از ما می‌گیرند.

من قبلا یادم است که ایرانی‌ها را این‌قدر اذیت نمی‌کردند. به نظرم دولت شما بیش‌تر از اینکه به فکر جنگ با دنیا باشد، به فکر راحتی مردم خودش باشد. الان که منطقه منتظر شروع جنگ است دولت شما باید بیش‌تر هوای مردمش را داشته باشد.

پروازها عموما به مقصد استانبول و از استانبول به تهران یا تورنتو است. از دوسال پیش که در فرودگاه استانبول پلیس فرودگاه مرا یک ساعت معطل کرد دیگر با ترکیش ایرلاین سفر نمی‌کنم حتا اگر هزار دلار ارزان‌تر از بقیه‌ی ایرلاین‌ها باشد.

من داشتم از تهران برمی‌گشتم تورنتو. اگر ایرانی باشید عملا برای پرواز به ایران یا از ایران به کانادا، می‌باید از گذرنامه‌ی ایرانی استفاده کنید وگرنه در فرودگاه ایران تحت بازجویی قرار می‌گیرید یا ممکن است به محض ورود به خاک ایران اتهامی به شما بزنند و مثلا بگویند جاسوس هستید و دستگیر شوید.

متاسفانه ما دولت حمایت‌گری نداریم. این‌ها هم می‌دانند که سفارت ایران بی‌عرضه و بی‌مسوولیت است و از شهروندان حمایت نمی‌کند. به همین دلیل ما را نگه می‌دارند. مطمئنا دنبال پول هستند. همسرم می‌گوید من در این موقعیت اعتراض نمی‌کنم و حوصله به خرج می‌دهم چون آن افسر می‌تواند کاری کند که من پرواز بعدی‌ام را از دست بدهم. بنابراین من سعی می‌کنم با او راه بیایم.

من حتا نمی‌توانم آن را از بین ببرم چون اگر با گذرنامه‌ی کانادا این اتفاق برایم افتاده بود، دولت کانادا به شدت از من حمایت و با این ماجرا برخورد می‌کرد اما جالب است که نمی‌توانم به عنوان یک شهروند کانادایی اعتراض کنم چون با پاسپورت ایرانی برای من این اتفاق افتاده نه با پاسپورت کانادایی.

روح این لایحه همان‌گونه که در نام آن نیز پیداست، یک لایحه‌ی حمایتی‌ست و هدف آن تدبیر جهت حمایت از ایرانیان خارج از کشور در صورت نیاز است؛ از جمله تدابیر مذکور معاضدت‌های حقوقی، معاضدت‌های حوزه‌ی قضایی (هم مدنی و هم قضایی) و نگرانی‌های مربوط به خدمت نظام وظیفه و سربازی است؛ در واقع ما حل و فصل این مشکل را پیش بینی کردیم؛ موضوع اموال ایرانیان خارج از کشور هم از موضوع هایی است که در لایحه مذکور مورد توجه و چاره اندیشی قرار گرفته است.

سال ۲۰۲۰ به عنوان یک زیست‌شناس به یک جشنواره‌ی محیط زیستی در آستارا‌خان روسیه دعوت شدم. پروازم از استانبول به باکو بود. یک روز در باکو بودم و از آن‌جا با قطار به سمت آستاراخان حرکت کردم. سر مرز آذربایجان و روسیه خانمی که مسوول بررسی پاسپورت‌ها بود، گذرنامه‌ام را گرفت. به جز من همه یا روس بودند یا آذری و خیلی راحت می‌توانستند با او حرف بزنند. او به هیچ‌وجه انگلیسی بلد نبود یا وانمود می‌کرد بلد نیست. فقط با من روسی صحبت می‌کرد. من مدارک جشنواره، دعوت‌نامه و هر چیزی را که لازم بود به او نشان دادم اما یک ساعت تمام قطار را به خاطر من نگه داشت. کم‌کم مسافران دیگر به چشم یک بیگانه‌ی خلاف‌کار به من نگاه می‌کردند. خیلی حس بدی بود. نه ویزایم مشکلی داشت نه مدارکم. گذرنامه‌ام ایراد داشت که آن را جمهوری اسلامی ایران صادر کرده بود. در نهایت بعد از یک ساعت پر‌استرس اجازه دادند من وارد خاک روسیه بشوم.

در تمام طول سال، نه یک بار و دو بار بلکه ده‌ها بار بدون دغدغه و بدون نگاه به اقدامات و سیاست‌های ایران‌هراسانه‌ی دشمنان به سرزمین آباء و اجدادی خود سفر کنید.