قیمت مواد غذایی در بازارهای جهانی کاهش یافت اما نه در سفره مردم

رستورانی در حومه نایروبی برای صرفه جویی در مصرف روغن پخت و پز، از اندازه چپاتیس خود - یک نوع نان کنیایی - صرفه جویی می‌کند. پاکستانی‌هایی که پول نقد ندارند با اکراه گیاه‌خواری می‌کنند و گوشت گاو و مرغ را از رژیم غذایی خود حذف می‌کنند زیرا دیگر توانایی خرید گوشت را ندارند. در مجارستان، یک کافه همبرگر و سیب زمینی سرخ کرده را از منو بیرون می‌کشد و سعی می‌کند از هزینه بالای روغن و گوشت گاو دوری کند.

در سرتاسر جهان، قیمت مواد غذایی به طور مداوم و دردناکی بالاست. اما در بازارهای جهانی، قیمت غلات، روغن نباتی، لبنیات و سایر محصولات  کشاورزی پس از رکوردشکنی‌های پس از آغاز جنگ اوکراین، به طور پیوسته رو به کاهش گذاشته است. اما این آرامش به دنیای واقعی مغازه‌داران، فروشندگان خیابانی و خانواده‌هایی که سعی در گذران زندگی خود دارند، نرسیده است.

خبرگزاری آسوشیتد پرس در گزارشی با چند خانواده که درگیر تامین معاشند صحبت کرده است. لینا میونی، مادر چهار فرزند و اهل کنیا، گفت: «ما نمی‌توانیم در بیشتر روزها ناهار و شام بخوریم، زیرا هنوز باید هزینه اجاره و مدرسه را بپردازیم.»

او می‌گوید که یک بسته آرد ذرت ۲ کیلوگرمی دو برابر درآمد روزانه او از فروش سبزیجات در یک کیوسک است.

زمانی که روسیه در فوریه سال گذشته به اوکراین حمله کرد، قیمت مواد غذایی به صورت انفجاری افزایش یافت. جنگ باعث اختلال در تجارت غلات و کود و افزایش قیمت‌ها شد. اما در مقیاس جهانی، این شوک قیمتی مدت‌ها پیش پایان یافت.

سازمان ملل می‌گوید قیمت‌های مواد غذایی در ۱۲ ماه متوالی گذشته کاهش یافته است. دلیل آن هم عرضه نسبتا خوب موادغذایی و غلا در مکان‌هایی مانند برزیل و روسیه و توافق شکننده زمان جنگ برای صادرات غلات اوکراین از دریای سیاه است.

شاخص قیمت مواد غذایی سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد کمتر از زمانی است که نیروهای روسی وارد اوکراین شدند. با این حال، قیمت‌های گزاف مواد غذایی که مردم چاره‌ای جز پرداخت آن ندارند، همچنان در حال افزایش است و به طور نامتناسبی به تورمی دردناک برای مصرف‌کننده نهایی از ایالات متحده و اروپا تا کشورهای در حال توسعه جهان منجر شده است.

یان میچل، اقتصاددان و یکی از مدیران برنامه اروپا در مرکز توسعه جهانی در لندن، گفت: «بازارهای مواد غذایی به قدری به هم مرتبط هستند که در هر کجای جهان که باشید، اگر قیمت‌های جهانی افزایش یابد، تأثیر آن را احساس می‌کنید.»

اما چرا به رغم کاهش تورم قیمت مواد غذایی در بازارهای جهانی، در بازار خرده‌فروشی و خواربار فروشی‌ها و سر سفره مردم قیمت‌ها نزولی نشده است؟

جوزف گلوبر، اقتصاددان ارشد سابق در وزارت کشاورزی ایالات متحده، خاطرنشان می‌کند که قیمت محصولات کشاورزی خاص - پرتقال، گندم، گوشت – باز هم افزایش خواهد یافت.

او می‌گوید که در ایالات متحده، جایی که قیمت مواد غذایی در ماه گذشته ۸٫۵ درصد نسبت به سال قبل افزایش یافت، «۷۵ درصد از هزینه‌ها پس از خروج محصول از مزرعه است. هزینه‌های انرژی، بسته‌بندی، حمل و نقل و هزینه‌ نیروی کار.»

بسیاری از این هزینه‌ها در به اصطلاح تورم مصرف‌کننده وارد می‌شود. به بیان دیگر قیمت محصولات ممکن است کاهشی شده باشد ولی هزینه‌های پس از تولید تا رسیدن به مغازه خرده‌فروشی به شکل فزاینده‌ای افزایش یافته است.

قیمت مواد غذایی در اتحادیه اروپا در ماه گذشته ۱۹٫۵ درصد نسبت به سال قبل افزایش یافت که بزرگترین افزایش در ۴۶ سال اخیر است.

گلوبر می‌گوید، تورم مواد غذایی کاهش می‌یابد، اما به آرامی کاهش می‌یابد، عمدتاً به این دلیل که هزینه عوامل بعد از تولید هنوز بسیار بالا هستند.

دیگران، از جمله جو بایدن، رئیس جمهوری ایالات متحده، مقصر دیگری را می‌بینند: «ادغام شرکت‌های تولید مواد غذایی و شکل گرفتن انحصارهایی که در طول سال‌ها باعث کاهش رقابت در صنایع غذایی شده است.»

کاخ سفید سال گذشته اعلام کرد که تنها چهار شرکت بسته بندی گوشت ۸۵ درصد از بازار گوشت گاو ایالات متحده را در اختیار دارند. به همین ترتیب، تنها چهار شرکت ۷۰ درصد از بازار گوشت خوک و ۵۴ درصد از بازار مرغ را در اختیار دارند. منتقدان می‌گویند که این شرکت‌ها از قدرت و انحصارشان در بازار برای افزایش قیمت‌ها سوءاستفاده می‌کنند.

اما در نقطه‌ای دیگر از جهان، در کنیا، خشکسالی به دشواری‌های کمبود مواد غذایی و قیمت‌های بالای ناشی از تأثیر جنگ در اوکراین افزوده است و از آن زمان تاکنون هزینه‌ها صعودی بوده است.

قیمت آرد ذرت، یکی از مواد اصلی در سفره کنیایی‌ها که برای تهیه کنجاله ذرت معروف به اوگالی استفاده می‌شود، در سال گذشته دوبرابر شده است. پس از انتخابات ۲۰۲۲، ویلیام روتو، رئیس جمهوری کنیا یارانه‌ غذا را هم کنار گذاشت. با این حال، او قول داده است که قیمت آرد ذرت را کاهش دهد.

رستوران‌های کوچک کنیایی مانند مارک کیوکو مجبور شده‌اند قیمت‌ها را افزایش دهند و گاهی اوقات حجم پرس غذایشان را برای خریدار کاهش داده‌اند.

کیوکو می‌گوید: «ما مجبور شدیم اندازه چپاتیس‌های خود را کاهش دهیم، زیرا حتی پس از آنکه قیمت آن‌ها را بیشتر کردیم باز هم نمی‌توانستیم از پس هزینه‌های روغن نباتی مصرفی بربیاییم.»

در مجارستان، مردم به طور فزاینده‌ای قادر به مقابله با بزرگترین افزایش قیمت مواد غذایی در اتحادیه اروپا نیستند که در ماه مارس به ۴۵ درصد رسید.

کافه سیگا در مرکز بوداپست برای مقابله با افزایش هزینه مواد اولیه، قیمت‌ها را حدود ۳۰ درصد افزایش داده است.

آندراس کلمن، مدیر ای رستوران گفت: «سرآشپز ما روزانه قیمت‌ها را به دقت دنبال می‌کند، بنابراین تهیه مواد اولیه آشپزخانه به شدت کنترل می‌شود. کافه حتی همبرگر و سیب زمینی سرخ کرده را از منو حذف کرد.»

جوزف وارگا، فروشنده میوه و سبزیجات در بازار تاریخی بوداپست، می‌گوید هزینه‌های عمده‌فروشی او بین ۲۰ تا ۳۰ درصد افزایش یافته است. همه مشتریان او متوجه افزایش قیمت‌ها شده‌اند - برخی بیشتر از دیگران.

او گفت: «کسانی که پول بیشتری در کیف‌شان دارند، بیشتر خرید می‌کنند و کسانی که پول کمتری دارند، کمتر خرید می‌کنند. شما می‌توانید این نابرابری را به طور قابل توجهی در مردم احساس کنید، آن‌ها شکایت می‌کنند که همه چیز گران‌تر شده است.»

در پاکستان، محمدعلی، صاحب یک مغازه خواربار فروشی می‌گوید برخی از مشتریانشش گوشت را از سبدشان حذف کردده‌اند و به جای آن با سبزیجات و حبوبات گذران می‌کنند. با این حال حتی قیمت سبزیجات، حبوبات، برنج و گندم هم تا ۵۰ درصد افزایش یافته است.

زبیده بی‌بی ۴۵ ساله که در حاشیه اسلام‌آباد زندگی می‌کند، می‌گوید: «زندگی ما در گذشته هم آسان نبود، اما اکنون قیمت همه چیز آنقدر افزایش یافته است که زندگی غیرقابل تحمل شده است.»

او گفت: «ما به خیلی چیزهای دیگری در زندگی‌مان نیاز داریم، اما حتی پول کافی برای خرید غذا برای فرزندانمان هم نداریم.»

او از برادر کوچکترش شیرخان پول می‌گیرد تا سرپا بماند. اما او نیز وضع دشواری دارد: افزایش هزینه سوخت ممکن است او را مجبور به بستن دکه چای کنار جاده‌ای‌اش کند.