بانک جهانی: دقیقه‌ای ۲۳ میلیون دلار یارانه برای نابودی محیط زندگی

سیاستمداران چه در تهران باشند چه در دیگر کشورهای جهان، وقت توجه به آلودگی هوا، تامین آب سالم، حفظ کیفیت خاک و مراقبت از زیست‌بوم‌ها یا حیات وحش که باشد، می‌گویند پول کم داریم اما وقت ارائه یارانه (سوبسید) به رفقا و لابی‌ها باشد، به‌راحتی دست به جیب مردم فرو می‌کنند تا به توسعه‌ طرح‌هایی کمک کنند که درنهایت محیط زندگی را برای همگان نابود می‌کند.

گزارش تازه بانک جهانی، «سم‌زدایی از توسعه: کاربرد متفاوت برای یارانه‌های مضر برای محیط‌زیست» متمرکز یارانه‌هایی است که به پروژه‌های سوخت‌های فسیلی (زغال‌سنگ، نفت و گاز)، همچنین به کشاورزی و شیلات صنعتی داده می‌شود.

در شروع این گزارش، بانک جهانی نوشته است:

«گزارش تازه بانک جهانی به بررسی این می‌پردازد که چگونه با اصلاح ارایه یارانه می‌توان به حفاظت از دارایی‌های پایه‌ای طبیعت مانند هوا، زمین و اقیانوس‌های سالم کمک کرد. این دارایی‌های طبیعت برای سلامت و تغذیه انسان حیاتی هستند و عمده اقتصاد جهان بر آن‌ها شکل گرفته است. بااین‌وجود یارانه‌ها به سوخت‌های فسیلی، کشاورزی و شیلات بانی نابودی این دارایی‌ها هستند و به مردم، [حیات بر] سیاره زمین و اقتصاد کشورها آسیب می‌زنند. با پول این یارانه‌ها – که رقم کلی آن به تریلیون‌ها [هزارها میلیارد] می‌رسد، می‌تواند در عوض برای تامین مالی اقدامات شدیدا مورد نیاز کشورهای جهان برای مقابله با فروپاشی اقلیمی مصرف شود».

گزارش تازه بانک جهانی چه می‌گوید؟

به‌طور خلاصه، نکات اصلی گزارش بانک جهانی این موارد است:

یارانه به سوخت‌های فسیلی، کشاورزی و شیلات صنعتی معادل ۸ درصد تولید ناخالص کشورهای جهان یا بیش از ۷ هزار هزار میلیارد (تریلیون) دلار است. به‌شکل مستقیم، کشورهای جهان ۱.۲۵ تریلیون دلار یارانه به این صنایع می‌دهند که معادل کل اقتصاد کشور مکزیک است. به‌شکل پنهان، کشورهای جهان بیش از ۶ تریلیون دلار یارانه می‌دهند و عمده این یارانه‌ها از جیب بخش فقیرتر جامعه زده می‌شود.

دولت‌های جهان به‌شکلی ناپایدار تریلیون‌ها دلار یارانه را به صنایعی می‌دهند که همگی به تغییرات اقلیمی شدت می‌بخشند و این پولی است که می‌تواند به‌جای این صرف حل معزل گرمایش جهانی شود. به‌عنوان مثال، کشاورزی به‌شکل میانگین سالی ۲.۲ میلیون هکتار از جنگل‌های جهان می‌کاهد که برابر ۱۴ درصد جنگل‌تراشی در جهان است. استفاده از سوخت‌های فسیلی به دست‌کم هفت میلیون مرگ (عمده آن ناشی از آلودگی هوا) در سال منجر می‌شود. ۳۵ میلیارد دلار یارانه به شیلات، منجر به کاهش گسترده جمعیت آبزیان، افزایش کشتی‌های بزرگ ماهیگیری صنعتی و سقوط سوددهی این صنعت منجر شده است.

اگر دولت‌های جهان این یارانه‌ها را خرج حل مشکلات ناشی از فروپاشی اقلیمی کنند، علاوه از گذر از این بحران حیاتی، میلیون‌ها شغل تازه درست خواهد شد. در مقابل، ادامه پرداخت این یارانه‌ها به تغییرات اقلیمی شدت می‌بخشد که درنهایت، به بحران اقتصادی کشورها منجر خواهد شد: این یارانه‌ها بودجه‌های دولت‌ها را کاهش می‌دهد، قرض‌ دولت‌ها را بیشتر می‌کند، به نابرابری اقتصادی دامن می‌زند و محیط‌زیست را نابود می‌کند.

درنهایت بانک جهانی می‌گوید اصلاح نظام پرداخت یارانه به نفع فقرا خواهد بود.

پیش‌تر سازمان ملل در ۲۰۲۱ میلادی گفته بود که دست‌کم ۹۰ درصد یارانه‌های بخش کشاورزی به سلامت آدمی و وضعیت اقلیمی کشورها ضربه می‌زند و نابرابری را شدت می‌بخشد.

پیش از این گزارشی از سوی پژوهشکده بلومبرگ‌ان‌ای‌اف نشان داده بود که کشورهای جی ۲۰ از زمان امضای معاهده اقلیمی پاریس در ۲۰۱۵ تا ۲۰۲۱ بیش از ۳,۳ تریلیون دلار به یارانه سوخت‌های فسیلی اختصاص داده اند.

جی ۲۰ که از نمادهای نظام جهانی سرمایه‌داری است، از ۲۰۰۹ پذیرفته بود که یارانه‌های «غیرموثر» بر سوخت فسیلی را کنار بگذارد. اما «غیرموثر» در این وعده هرگز به درستی تعریف نشد و پیشرفت کمی در این زمینه صورت گرفت.