انتخابات عمومی اسپانیا: میراث‌داران فاشیسم فرانکو به دولت وارد می‌شوند؟

اسپانیا یکشنبه ۲۳ ژوئیه / یکم مرداد شاهد برگزاری انتخابات زودهنگام خواهد بود. پدرو سانچز، نخست‌وزیر اسپانیا، حدود یک ماه پیش درخواست برگزاری این انتخابات پیش از موعد را داد.

برای برخی استراتژی پس تصمیم سانچز و اهمیت این انتخابات مشخص نیست. به همین خاطر تیترهایی می‌بینیم همچون: «سانچز با خودش چه فکر می‌کند». اما برای کسانی همچون گوردون براون، نخست‌وزیر سابق بریتانیا، اهمیت مرکزی این انتخابات چیزی نیست مگر آینده‌ی اروپا.

براون در مقاله‌ای در گاردین چنین هشدار می‌دهد:

چپ میانه اسپانیا ۲۸ مه در انتخابات محلی و منطقه‌ای شکست سختی خورد و «حزب مردم» (PP)، حزب اپوزیسیون محافظه‌کار برنده شد. فارن پالیسی گزارش داد که «حزب کارگران سوسیالیست اسپانیا» (PSOE) و پودموس تقریباً همه‌جا، حتی در پایگاه‌های سنتی‌شان همچون والنسیا و آندلس شکست خوردند و حزب مردم اکثریت آراء را از آن خود کرد.

به گزارش آسوشیتدپرس، «PP حدود ۳۱,۵ درصد آراء را در برابر ۲۸,۲ درصد رأی برای PSOE از آن خود کرد» در حالی که «جنبش راست‌گرای افراطی وُکس (Vox) سهم خود از آراء را دو برابر کرد و به ۷,۲ درصد رساند.»

پدرو سانچز درست روز بعد از آن درخواست انتخابات زودهنگام را داد. استراتژی پس تصمیم سانچز چه بود که وقت برگزاری کارزارهای انتخاباتی را از حزب‌اش تا ۱۰ نوامبر، یعنی تاریخ پیشین انتخابات عمومی در اسپانیا را گرفت؟

چرا سانچر انتخابات زودهنگام برگزار می‌کند؟

استراتژی سانچز در واقع کنترل خسارت است. اسپانیا به شدت از همه‌گیری کرونا ضربه دید و دولت سوسیالیست‌ها وادار به برقراری یکی از سخت‌ترین سیاست‌های قرنطینه در اروپا شد. احیای اقتصادی پس از آن روندی کند داشته و به ویژه افزایش تورم آن را با مانع‌های جدید روبه‌رو کرده است. مسأله کاتالونیا هم کماکان حل‌نشده باقی مانده است.

سانچز امیدوار است که به جای صبر کردن تا ۱۰ نوامبر، با برگزاری انتخابات فردا ۲۳ ژوئیه، از اینکه پایگاه اجتماعی حزب سوسیالیست تا جایی کاهش یابد که به پیروزی مطلق محافظه‌کاران در انتخابات عمومی بینجامد، جلوگیری کند.

آلبرتو نونیز فیخو، رئیس حزب مردم، هم‌اکنون پیشتاز نظرسنجی‌های انتخابات است. هرچند پیش‌بینی می‌شود حزب مردم در انتخابات یکشنبه ۳۴ درصد آراء را کسب کند، این پیروزی به اکثریت لازم برای حکمرانی بر اسپانیا (۱۷۶ کرسی از ۳۵۰ کرسی پارلمان) نمی‌رسد. بنابراین حزب مردم باید دست به تشکیل ائتلاف برای حکومت بر اسپانیا بزنند.

حزب مردم پیش از این و در پی انتخابات محلی و منطقه‌ای، در ۱۴۰ شهر بزرگ و کوچک با حزب راست افراطی وُکس برای حکمرانی مشترک توافق کرده است. این موضوع دورنمای ائتلاف آنها پس از انتخابات عمومی را هم تقویت کرده هرچند فیخو پیش از این هرگونه ائتلاف حزب مردم با راست‌های افراطی را رد کرده است.

فیخو نوامبر ۲۰۲۲ در والنسیا درباره تصمیم حزب مردم برای ورود به ائتلاف با وُکس در کاستیا و لئون، یکی از ۱۷ منطقه خودمختار اسپانیا درست در شمال مادرید، گفت: «گاه بهتر است حکومت را ببازی تا با پوپولیسم آن را ببری».

رویترز در گزارشی درباره پیامد «ائتلاف فرضی بین حزب مردم و حزب ضدمهاجر و ضدفمینیست وُکس» می‌نویسد که ماهیت این حکومت ائتلافی و قدرت سیاسی‌اش به این بستگی دارد که حزب سوم در برخی از استان‌ها چه خواهد بود و حزب‌های منطقه‌ای که در سال‌های اخیر حامی حکومت اقلیتی سانچز بوده اند، چه تعداد نماینده به مجلس خواهند فرستاد.

با وجود این، نگرانی‌ها از ائتلاف PP  و Vox بی‌دلیل نیست. وُکس اکنون با ۵۲ کرسی، سومین حزب بزرگ مجلس اسپانیا است و از زمان تأسیس در ۲۰۱۳ تا کنون، این حزب دشمن مشخص حقوق جامعه ال‌جی‌بی‌تی‌کیو+ و برابری جنسیتی بوده است. وُکس تلاش کرده تا میراث شوم دوران دیکتاتوری فرانکو را به سیاست اکنون اسپانیا گره بزند.

حزب راست افراطی و اسلام‌ستیزی که با کمک مجاهدین خلق تقویت شد

وُکس پس از پیروزی غافل‌گیرکننده‌اش در انتخابات منطقه‌ای ۲۰۱۸ به نام آشنایی برای همه اسپانیایی‌ها بدل شد. وکس در آن انتخابات تقریباً ۱۱ درصد رأی مردم را از آن خود کرد. هرچند این به معنای تنها ۱۲ کرسی در مجلس منطقه‌ای آندلس با ۱۰۹ کرسی است، اما اهمیت تاریخی پیروزی راست افراطی بر مردم اسپانیا پوشیده نبود: از زمان مرگ دیکتاتور فاشیست اسپانیا، فرانسیسکو فرانکو، این نخستین باری بود که راست افراطی وارد یکی از پارلمان‌ها در اسپانیا می‌شود.

ایوان اسپینوزا د لوس منتروس، سخنگوی گروه پارلمانی وکس، این‌چنین درباره فهم حزب متبوع‌اش از نقش راست افراطی در توسعه و پیشرفت اروپا سخن می‌گوید:

در راستای همین نگاه به سیاست اروپایی است که سانتیاگو آباسکال، رهبر وکس، صریحاً از علاقه درازمدت‌اش به مارین لوپن، سیاستمدار راست افراطی فرانسه، سخن گفته است.

هرچند وکس به اسلام‌ستیزی شهره است، اما کمتر این بحث شده که ظهور این حزب به شدت با سازمان مجاهدین خلق ایران گره خورده است. بر اساس گزارش تحقیقی روزنامه اسپانیایی El Pais، وکس ۵۰۰ هزار یورو از شورای ملی مقاومت وابسته به سازمان مجاهدین خلق ۲۰۱۴ برای کارزار انتخاباتی‌اش پول دریافت کرد. پول به شکل هزاران کمک مالی ۲۰۰ تا ۵۰۰۰ یورویی از اعضا یا هواداران سازمان به وکس رسید.

پول سازمان مجاهدین فقط وکس را در سیاست داخلی اسپانیا تقویت نکرد. گزارش دیگری در ۲۰۱۸ می‌گوید که حمایت مالی سازمان مجاهدین در این سال بود که به وکس امکان برگزاری کارزار انتخاباتی‌اش برای پارلمان اروپایی را داد.

رونوشت برابر اصل فاشیسم فرانکو

به گفته ناگاره کالو مندیزابال، مدرس ارشد سیاست اسپانیایی و اروپایی در کینگز کالج لندن، مانیفست حزب وُکس در اساس «کپی پیستِ اصولِ رژیم فرانکو» است.

این ادعا را پیشنهادهای سیاست‌گذارانه‌ی وُکس و حضور آنها در عرصه عمومی و خیابان، و نیز پلتفرم حزبی آنها تأیید می‌کند. برای مثال، وکس برای مقابله با آنچه خودش «بازنویسی تاریخ» خوانده، پیشنهاد داده تا «قانون خاطره تاریخی» حذف شود؛ قانونی بسیار مهم که سوسیالیست‌ها در ۲۰۰۷ تصویب کردند و بر اساس آن به قربانیان جنگ داخلی اسپانیا و سرکوب سیاسی فرانکو غرامت پرداخت می‌شود. این قانون رژیم فرانکو را نامشروع خوانده بود.

پیشنهاد دیگر راست‌های افراطی وکس حذف قانون «قانون خاطره دموکراتیک» ۲۰۲۲ است که بر اساس آن تمام حکم‌های دادگاه صادرشده تحت دیکتاتوری فرانکو ملغی می‌شوند. این قانون دولت را وادار کرده که بقایای جسد کسانی را که در جنگ داخلی و دوره دیکتاتوری در گورهای دسته‌جمعی به خاک سپرده شدند، بیرون کشیده شوند و به شکل مناسبی تشییع جنازه شوند. این قانون همچنین بنیاد ملی فرانکو را غیرقانونی اعلام کرد؛ بنیادی که میراث دیکتاتوری فرانکو را در دموکراسی اسپانیا نمایندگی می‌کرد.

همچنین درباره مسأله جبل الطارق که در توافق تجاری بریتانیا و اتحادیه اروپا پس از برگزیت گنجانده نشد، توافقی مقدماتی در ۲۰۲۰ مطرح شد که اجازه حرکت آزاد در مرز اسپانیا ــ جبل الطارق را می‌داد تا جلوی هرگونه اختلال در حرکت گرفته شود و جبل الطارق قلمروی بریتانیا باقی بماند. وکس اما اعلام کرده که می‌خواهد حاکمیت اسپانیا بر این تنگه گسترش یابد. این کار یعنی نخستین بار پس از پایان دیکتاتوری فرانکو، یک دولت ملت واحد اروپایی بخواهد جبل الطارق را تحت زمره خود قرار دهد. فرانکو برای مسلط کردن اسپانیا بر جبل الطارق مرزهای آن را بست و این مرزها تا ۱۹۸۵ به طور کامل بازگشایی نشد. بازگشایی آنها یک شرط پیوستن اسپانیا به اتحادیه اروپا بود.

وکس همچنین درباره قانون اخیر برای حمایت از ترنس‌ها در اسپانیا شکایت قانونی مطرح کرده. این قانون می‌گوید ترنس‌جندرهای بزرگتر از ۱۴ سال می‌توانند بدون مجوز قضائی و ارزیابی روانشناختی یا پزشکی، جنسیت قانونی خود را تغییر دهند. دادگاه عالی اسپانیا ۹ مه اعلام کرد که شکایت قضایی وکس علیه این قانون را بررسی می‌کند.

هراس از سرکوب در حکومت ائتلافی احتمالی حزب مردم با وکس به نگرانی روزمره اقلیت‌ها در اسپانیا بدل شده است. یان الن پاول، هنرمند ساکن بارسلونا می‌گوید:

به گفته او، ناتوانی حزب حاکم سوسیالیست برای پاسخ‌گویی به نیازهای طبقه‌ی کارگر کشور را در موقعیتی خطرناک و شکننده قرار داده است.