قطر میزبان تبادل زندانیان ایران و آمریکا خواهد بود

«امواج مدیا» به‌نقل از منابع آگاه جزئیات تازه‌ای درباره توافق ایران و آمریکا بر سر تبادل زندانیان دو طرف منتشر کرده است. این توافق با پشت سر گذاشتن بیش از یک سال مذاکره‌ غیرمستقیم میان ایران و آمریکا به‌دست آمد. این توافق ایران را ملزم می‌کند که پنج شهروند ایرانی-آمریکایی را که به اتهامات امنیتی در بازداشت هستند، در ازای آزادی چهار ایرانی زندانی در آمریکا، آزاد کند. واشنگتن همچنین متعهد شده است که اجازه دهد حدود شش میلیارد دلار دارایی ایران که در بانک‌های کره‌ جنوبی نگهداری می‌شود، در دسترس تهران قرار گیرد.

منابع آگاه گفته‌اند که شهروندان ایرانی‌-آمریکایی به هتلی منتقل شده‌اند و تا زمان انجام مبادله در آن‌جا در حصر خانگی خواهند بود. انتظار می‌رود این مبادله در ماه آینده‌ میلادی انجام شود.

بنا به این گزارش بازداشت‌شدگان در اتاق‌هایی جداگانه در یک طبقه‌ حفاظت‌شده ساکن هستند و خانواده‌ درجه‌ یک آن‌ها می‌توانند به ملاقاتشان بروند. همچنین یک تلفن همراه با قابلیت دسترسی به اینترنت و پی‌گیری خبرها در اختیار آن‌ها قرار داده شده است. وکیل سیامک نمازی، مشاور بازرگانی ایرانی-آمریکایی، که طولانی‌ترین دوره را در زندان تهران گذرانده، گفته است که «دست‌کم چهار نفر» از پنج زندانی، در این هتل اقامت خواهند داشت.

«امواج میدیا» افزوده است که دارایی‌های ایران در کره‌ جنوبی نیز به سوئیس منتقل می‌شود و در آن‌جا حدود ۸ تریلیون وون کره‌ جنوبی به یورو تبدیل می‌شود. روشن نیست که آیا این پول پیش از تبدیل‌شدن به یورو، باید ابتدا به دلار آمریکا تبدیل شود یا خیر. این مبلغ به یورو سپس به دو حساب تعیین‌شده در دو بانک قطر ارسال می‌شود و ایران اجازه خواهد داشت برای معاملات ویژه خارج از تحریم‌ها، به این پول دسترسی کامل داشته باشد. این معاملات شامل دادوستدهای بشردوستانه و واردات اقلام پزشکی است.

منابع بلندپایه‌ منطقه گفته‌اند که این پول از کره‌ جنوبی خارج می‌شود، در سوئیس تبدیل می‌شود و سپس طی چند قسط به قطر منتقل می‌شود. فرآیند تبدیل ارز و انتقال پول چهار تا شش هفته زمان می‌برد. در پی آن، تهران و واشنگتن نیز زندانیان را آزاد خواهند کرد.

برخلاف تبادلات گذشته‌ زندانیان میان ایران و آمریکا که در آن زندانیان یا به عمان، یا سوئیس و یا امارات متحده‌ عربی منتقل می‌شدند، تبادل زندانیان این بار در دوحه انجام خواهد شد. همچنین نقش قطر در تسهیل این مبادله، شامل پرداخت هزینه‌های مربوط به تبدیل وون کره‌ جنوبی به یورو نیز می‌شود. با این حال مبلغی که دوحه برای تأمین مخارج تبدیل ارز متعهد شده است، مشخص نیست. هرچند که انتظار می‌رود میزان قابل توجهی باشد؛ احتمالاً میلیون‌ها دلار.

این معامله برای آمریکا هیچ‌گونه هزینه‌ مالی در بر نخواهد داشت، زیرا دارایی‌های آزادشده متعلق به ایران است و کشورهای ثالث هزینه‌ تدارکاتی انتقال پول را تأمین خواهند کرد. با این حال، حتی قبل از اجرایی‌شدن این مبادله، جناح‌های رقیب در تهران بر سر این اقدام اختلاف نظر دارند.

محمدرضا فرزین، رئیس کل بانک مرکزی، که در بحبوحه‌ی سقوط ارزش ریال ایران در دی‌ماه/ دسامبر گذشته به این سمت منصوب شد، در ۲۱ مرداد/ ۱۲ اوت به «تیم دیپلماسی ارزی» برای موفقیت در آزادسازی دارایی‌ها تبریک گفت. با این حال او تأکید کرد که دارایی‌های ایران در کره‌ جنوبی که پیش از این به «نزدیک به ۷ میلیارد دلار» می‌رسید- در سال‌های اخیر حدود یک میلیارد دلار از نظر ارزش دلاری خود را از دست داده است.

فرزین اظهار داشت که از آنجایی که این مبلغ با پول ملی کره‌ جنوبی نگهداری می‌شود، در کاهش ارزش وون در برابر دلار آمریکا، ایران ضرر کرده است. او همچنین افزود در حالی که این پول در کره‌ جنوبی مسدود بوده، هیچ سودی به آن تعلق نگرفته است. فرزین در این‌باره تأکید کرد که هرگونه منابع مالی در قطر که «شش بانک ایرانی» احیاناً از آن برای تجارت کالاهای غیرتحریمی استفاده می‌کنند، سود دریافت خواهد کرد. محمدرضا فرزین همچنین اعلام کرد که سایر دارایی‌های ایران در خارج از کشور نیز آزاد خواهد شد.

رسانه‌های تحت کنترل دولت ابراهیم رئیسی، دولت قبلی حسن روحانی را به دلیل تبدیل نکردن دارایی‌ها در کره‌ جنوبی به ارزهای قوی‌تر در زمانی که ظاهراً این فرصت را داشت، مقصر دانستند. در این‌باره به‌ویژه عبدالرضا همتی، رئیس بانک مرکزی در دوران ریاست جمهوری حسن روحانی مورد انتقاد قرار گرفته است.

همتی نیز دولت رئیسی را به‌شدت به باد انتقاد گرفت که «با تعلل در انجام توافق، ظرف دو سال کشور را از ۷۲ میلیارد دلار درآمد نفتی کشور محروم کرد».

وب‌سایت جماران نیز به انتقادهای رسانه‌های دولتی پاسخ داد و نوشت درآمدهای حاصل از صادرات نفت به کره‌ جنوبی به دلیل شرایطی که دونالد ترامپ، رئیس‌ جمهوری پیشین آمریکا پیش از خروج از توافق هسته‌ای ایران در اردیبهشت ۱۳۹۷/ مه ‌۲۰۱۸ تعیین کرده بود، انباشته شده است و در آن مقطع زمانی، ایران می‌توانست یا استفاده از «پنجره‌ نیمه‌باز» باقی‌مانده برای فروش نفت را کنار بگذارد، یا صادرات خود را حفظ کند و دولت روحانی دومی را انتخاب کرد. جماران همچنین افزود محدودیت‌های اعمال‌شده از سوی واشنگتن تبدیل پول به ارزهای دیگر را غیرممکن کرده بود و «وون کره جنوبی در ارقام بالا برای تبدیل به هر ارزی باید نخست تبدیل به دلار شود». زمانی که ترامپ از توافق هسته‌ای خارج شد، این مبلغ که به صورت وون نگهداری می‌شد، مسدود شد.

روز گذشته، چهارشنبه ۲۵ مرداد ابراهیم رئیسی در نشست هیئت دولت، آزادسازی بخشی از منابع ارزی مسدودشده ایران را نشانه‌ای از «دیپلماسی عزتمندانه» دانست و گفت: «همه این منابع در راستای پشتیبانی از تولید هزینه شود.»