جنگ حماس و اسرائیل: آنچه تصویرهای هولناک به ما نمی‌گویند
سوزان سانتاگ پیش از این هشدار داده بود: «خواندن از روی تصویرها ... یعنی نادیده گرفتن سیاست». خشونت محکوم است، اما کدام سیاست و بستر تاریخی ما را به وضعیت فعلی در فلسطین کشاند؟ این را تصویرها به ما نمی‌گویند، هرچقدر هم هولناک باشند. مجموعه‌ای از مقاله‌ها در آرشیو زمانه که امر ناگفته در تصویرها را باز می‌گویند.
بخش سیاست
جنگ حماس و اسرائیل، اثر کارلوس آموریم، کارتونیست برزیلی ــ منبع: Cartoon Movement
ویرجینیا وولف، نویسنده بریتانیایی، زمانی با نگاه به تصویرهای جنگ گفته بود که هرکس از این تخریب و خشونت و دهشت، دلزده و متأثر و خشمگین نشود، «هیولایی اخلاقی» است.
حالا تصویرهای جنگ، خرابه‌های غزه، بدن‌های کشته‌شده در خاورمیانه، دائما در برابر دیدگان ما قرار دارند. به قول سوزان سانتاگ، نظریه‌پرداز آمریکایی:
جنگ‌ها حالا همچنین منظره‌ها و صداهای اتاق پذیرایی هستند. اطلاعات درباره‌ی آنچه جای دیگری رخ می‌دهد ــ که بهش می‌گویند «اخبار» ــ درگیری و خشونت را به تصویر می‌کشند. «اگر خونین باشد، پربیننده می‌شود»: این اصل راهنمای ارجمند روزنامه‌های نیم‌قطع و شوهای خبری ۲۴ ساعته تلویزیونی است؛ و پاسخ به آنها، وقتی فاجعه در برابر دیدگان قرار می‌گیرد، همدردی یا خشم یا قبول یا کیف‌کردن است!
حالا ما با تصویرهای جنگ در غزه و اسرائیل مواجه شده‌ایم، با خشونت سرکوب در دیگر سرزمین‌های اشغالی فلسطین روبه‌روییم. و این تصویرها کماکان نتوانسته‌اند صلح به بار آورند، یا ما را به ریشه‌ی خشونت‌هایی ببرند که روی اسکرین‌های بزرگ و کوچک، ورق می‌زنیم یا تماشا می‌کنیم.
سوزان سانتاگ پیش از این هشدار داده بود: «خواندن از روی تصویرها ... یعنی نادیده گرفتن سیاست». خشونت محکوم است، اما کدام سیاست و بستر تاریخی ما را به اینجا کشاند؟ این را تصویرها به ما نمی‌گویند، هرچقدر هم هولناک باشند.
سازمان‌ها و نهادهای حقوق بشری بین‌المللی بالاخره در سال‌های اخیر بر واقعیتی صحه گذاشتند که مبارزان فلسطینی برای دهه‌ها به آن اشاره می‌کردند: اسرائیل علیه مردم فلسطین یک «نظام آپارتاید» برپا کرده است.
ابتدا گزارش کمیسیون اقتصادی و اجتماعی آسیای غربی سازمان ملل متحد به نظام آپارتاید تأسیس‌شده به دست دولت اسرائیل پرداخت اما زیر فشار ایالات متحده و اسرائیل وادار به پس گرفتن آن شد.
چندین سال بعد سازمان حقوق بشری بتسلم در اسرائیل، دیده‌بان حقوق بشر، و سازمان عفو بین‌الملل در گزارش‌هایی جداگانه به فاصله چندین ماه اسرائیل را یک رژیم آپارتاید خواندند.
افزایش محکومیت اسرائیل پس از تنش‌های دو سال گذشته رخ داد که دولت اسرائیل با مقاومت سرسختانه فلسطینی‌ها علیه تخلیه اجباری و پاکسازی آنها از بیت‌المقدس (اورشلیم) شرقی مواجه شد.
در مورد بستر تاریخی وضعیت فلسطین از دهه‌ها پیش از آنکه گروهی به نام «حماس» وجود داشته باشد، مجموعه‌ی زیر در زمانه را بخوانید:
فیلسوف یهودی‌تبار آمریکایی می‌نویسد: «ضروری است که هرگونه توجیه خشونت را از فهم خشونت فراگیر و مستمر دولت اسرائیل تفکیک کنیم. به عبارت دیگر، پرداختن به این پرسش که چه جهانی هنوز برای تمامی مردمان منطقه ممکن است به راه‌های پایان‌دادن به حاکمیت استعماری و قدرت استعمارگران وابسته است. حماس پاسخی ترسناک و مخوف به این پرسش داد، اما راه‌های بسیار دیگری برای پاسخ وجود دارند.»
بنیامین نتانیاهو پس از شرکت در کابینه‌ی امنیتی اسرائیل ضمن اعلام آغاز «یک جنگ طولانی و سخت» خطاب به مردم غزه گفت: «فرار کنید!» اما به کجا فرار کنند؟
فعال فلسطینی درباره رابطه‌ی بین مبارزان فلسطینی و ایرانی در گفتوگو با زمانه می‌گوید: «ایرانی‌ها در برابر یک رژیم تمامیت‌خواه می‌جنگند و طبیعی است که نتوانند در چنین شرایطی مساله‌ی فلسطین را به مساله‌ی اصلی‌شان تبدیل کنند. از طرف دیگر هم فلسطینی‌ها در برابر اشغال می‌جنگند و نمی‌توانند در میان آتشی که هر روز افروخته می‌شود مساله‌ی ایران را مساله‌ی اصلی‌شان بدانند. از این روست که من فکر می‌کنم بیشتر در خارج از این دو کشور است که ما می‌توانیم این پیوندها را تقویت کنیم.»
ایمان گنجی ــ مئیر کاهان ۱۹۸۰ در زندان مهم‌ترین اثرش را نوشت: «آنها باید بروند»؛ مانیفست جریان فاشیستی صهیونیسم که به قول خودش «تنها برنامه برای نجات اسرائیل» را چنین خلاصه می‌کند: عرب‌ها باید بروند. آیا در اسرائیلی که خود را «دموکراتیک» می‌خوانده، حتی پیش از قدرت گرفتن کاهانیست‌ها در دولت نتانیاهو، ایده‌های کاهان به اجرا گذاشته نشدند؟
مروان بشاره ــ متحجران امروز اسرائیل بر خلاف بی‌بی، استاد پیچاندن و تحریف، نیازی به دروغ‌گویی یا توجیه کردن عدم تمایل‌شان به دیپلماسی و صلح با فلسطینیان ندارند. بسیاری خواهان پایانی آخرالزمانی بر این دوران هستند تا راه را برای ظهور «پادشاهی آسمانی» هموار کند.
ژابوتینسکی، رهبر برجسته صهیونیستی در ۱۹۲۳ ضرورت وجود دیواری آهنین را چنین نظریه‌پردازی کرد: «هر جمعیت بومی در جهان تا وقتی کوچک‌ترین امیدی به دفع کردن خطر استعمارشدن داشته باشند، در برابر مستعمره‌نشین‌ها مقاومت خواهند کرد». عمر برغوثی، از بنیانگذاران جنبش بایکوت در متنی می‌نویسد که در این دیوار ترک‌های جدی افتاده و استعمارزدایی از ذهن نومید فلسطینی آغاز شده است.
ایمان گنجی ــ فلسطین نقطه‌ای متمرکز و فشرده از تاریخ ستم و مبارزه است: شبکه‌ای پیچیده از نژادپرستی، استعمار بیرونی و درونی، نئولیبرالیسم و نظامی‌گری، و از سوی دیگر تجربه‌های مبارزاتی و مقاومتی موفق، شکست‌خورده، به‌انحراف‌کشیده‌شده، یا هنوز مورد سوءاستفاده‌ی دولت‌های منطقه‌ای.
محمود کاظمی ــ تراژدی محله‌ی شیخ جراح در اورشلیم/بیت‌المقدس شرقی به سال ۱۹۴۸ و روز نکبت برمی‌گردد، به تداوم یوم النکبه در یوم النکسه (روز شکست کشورهای عربی از اسرائیل در جنگ‌های شش روزه ۱۹۶۷). سیر اتفافات محله‌ی شیخ جراح نشان می‌دهد که نکبت و نکسه تا امروز پیوسته ادامه داشته است.
سراج عاصی ــ آنچه در بیت‌المقدس رخ می‌دهد، بر خلاف آنچه رسانه‌های جریان اصلی می‌خواهند به شما بگویند، «درگیری» بین اسرائیلی‌ها و فلسطینی‌ها نیست. آنچه در حال رخ دادن است، واقعیت خشن روزانه‌ی قدرتی اشغالگر است که حمایت بی‌قیدوشرط ایالات متحده و بی‌تفاوتی بین‌المللی جسورش کرده و در حال تحمیل توان نظامی‌اش علیه مردمی بدون دولت است که تحت کنترل آن می‌زیند و از حقوق انسانی و مدنی اولیه محروم‌اند.
هفتاد سال پس از تأسیس دولت اسرائیل، دیگر نمی‌توان از جنگ اسرائیل و فلسطین حرف زد؛ آنچه امروز با آن مواجه‌ایم استعمار ادامه‌دار فلسطین به دست اسرائیل، یا آن طور که خود فلسطینی‌ها می‌گویند: «نکبته المستمره» (نکبت مدام)، است.
امیره هاس، روزنامه‌نگار هاآرتص و فرزند یکی از بازماندگان هولوکاست، در مصاحبه با ماری کوهن، از واقعیت‌های زندگی در رام‌الله، از سیاست‌های اسرائیل برای بیرون‌راندن فلسطینی‌ها و از هولوکاست و شباهت آن با «نکبت» می‌گوید.
چرا نتانیاهو وعده‌ی ضمیمه‌کردن کرانه‌ی باختری را در آستانه‌ی انتخابات مطرح کرد؟ آیا رویای صهیونیستی همواره با ایده‌های راست‌گرایانه گره خورده بود؟ مردم، منتقدان و چپ‌گرایان اسرائیل چه می‌گویند؟ گفت‌و‌گوی زمانه با یارا بنگر پژوهشگر اسرائیلی تاریخ در موسسه‌ی ماکس‌پلانک آلمان درباره‌ی این انتخابات را بخوانید.
حساس‌ترین مکان چند دهه‌‌ی درگیری در اسرائیل و فلسطین در شهر قدیم اورشلیم /بیت المقدس واقع شده است. صدها فلسطینی در درگیری با پلیس طی روزهای اخیر در آنجا زخمی شده‌اند. غزه نیز زیر گلوله‌باران و بمباران است. انبوهی موشک هم به سمت اسرائیل شلیک شده. درگیری چگونه آغاز شد و آخرین وضعیت از چه قرار است؟
رامی امان، خواهان صلح است، صلح در میان فلسطینی‌ها و میان فلسطین و اسرائیل. او مدت‌ها در زندان حماس بوده است. نوژن اعتضاد السلطنه با او گفتوگو کرده است.
انتخابات پارلمانی پیشین در ۲۰۰۶ که با پیروزی حماس همراه بود، در پی مداخله‌ی قدرت‌های خارجی به جنگ داخلی ختم شد. آیا تجربه‌ی ۲۰۰۶ دیگر تکرار نخواهد شد؟
امین درودگر ــ خشونت سیستماتیک به خشونت واکنشی سوبژکتیو ختم می‌شود. خشونت واکنشی که از سوی دولت‌ها «تروریسم» لقب می‌گیرد تا خشونت نظامی و پلیسی آنها را توجیه کند، به خشونت بیشتر راه می‌برد و این مارپیچ خشونت تکرار می‌شود.
آرمین خامه ــ مجید محمدی در نوشته خود از واژه‌ی جنگ در دو معنای استعاری و تکنیکی استفاده می‌کند و این به او اجازه می‌دهد که نتیجه بگیرد جنگ اسرائیل و حماس صرفاً محدود به این سازمان نشده و شامل جنگ ایران و اسرائیل نیز هست.
نظرها
نظری وجود ندارد.