فاجعه‌ی انسانی در سودان: جنگ به مناطق بیش‌تری سرایت می‌کند

سازمان ملل روز جمعه ۱۷ نوامبر/۲۶ آبان هشدار داد که درگیری‌ها در سودان به مناطق بیش‌تری سرایت کرده است و فاجعه‌ای انسانی در حال وقوع است.

در طی هفت ماه گذشته، درگیری‌ها در خارطوم، پایتخت سودان منجر به مرگ هزاران تن شده و بیش از هفت میلیون نفر نیز آواره شده‌اند. این در حالی است که این رقم‌ها به هیچ‌وجه تعداد واقعی کشته‌شدگان و آواره‌گان را به دست نمی‌دهند. سازمان ملل می‌گوید که تنش‌ها مرگبارند و حملات به شکل هولناکی زنان را هدف قرار داده‌اند.  

از ۱۵آوریل/۲۶ فروردین تاکنون ارتش ملی سودان و نیروهای پشیبانی سریع (RSF) در خارطوم، پایتخت سودان درگیر شده‌اند. این نیروها، به رهبری عبدالفتاح البرهان و محمد حمدان دقلو (حمدتی) رخ داده است که پیش از این در سال ۲۰۱۹ با همکاری یکدیگر بر موج انقلاب مردم سوار شدند و در پی کودتایی عمرالبشیر، رئیس جمهور خودخوانده‌ی سودان را با وعده‌ی ایجاد دموکراسی سرنگون کردند؛ وعده‌ای که هرگز محقق نشد و تا جایی از واقعیت دور بود که در ۲۰۲۱ البرهان طی کودتایی مجدد، حمدتی را برکنار کرد و دولت را به دست گرفت.

حال رقابت بر سر قدرت میان این دو فرمانده نظامی بالا گرفته است. البرهان تلاش می‌کرد نیروهای پشتیبانی سریع را زیر چتر ارتش قرار دهد اما حال درگیری تا آن‌جا پیش رفته است که مساله‌ دیگر نه پیروزی، که محو کامل نیروهای مخالف است. با این‌حال، هیچ مشخص نیست که کدام یک از این دو نیرو دست بالا را دارد و چشم‌اندازی برای پایان جنگ نیز قابل تصور نیست.

جنگ حالا هفت ماه است که در خارطوم، پایتخت سودان شروع شده و شهر کاملا از کار افتاده به نظر می‌رسد. ۸۰ درصد بیمارستان‌ها از هرگونه خدمت‌رسانی ناتوان‌اند، بانک‌ها و مراکز خدماتی نیز تعطیل شده‌اند، برق دائما قطع می‌شود و بحران غذا، آب، دارو و خدمات بهداشتی وجود دارد. سازمان ملل هشدار می‌دهد که برای تامین مالی کمک‌های بشردوستانه به سودانی‌‌ها به سه میلیارد دلار بودجه نیاز دارد، از این مبلغ تاکنون تنها کمتر از ۵۰۰ میلیون دلار تامین شده است و این همه‌ی مشکل نیست. محدودیت دیگر این است که نیروهای نظامی و شبه‌نظامی راه کمک‌های بشردوستانه را سد می‌کنند و با دستبرد به کامیون‌ها و سد راه آن‌ها عملا هرگونه انتقال کمک را اگر نه ناممکن، که دشوار کرده‌اند.

به نظر می‌رسد که وظایف عملی و واقعی دولت به دوش اعضای کمیته‌های مقاومت افتاده است؛ کمیته‌هایی که در طی انقلاب به وجود آمدند و امروز تنها نیروهایی هستند که به طور داوطلبانه در کار توزیع دارو، غذا و آب همکاری می‌کنند.

حال نه تنها چشم‌اندازی به پایان جنگ یا حتی آتش‌بس وجود ندارد، بلکه جنگ به مناطق دیگر از جمله دارفور سرایت کرده است. در دارفور درگیری‌های قومی شدت گرفته و جنایات جنگی در حال وقوع است. گفته می‌شود که نیروهای پشتیبانی سریع در اصل همان جنجویدهایی هستند که عمرالبشیر در سال ۲۰۰۳ برای سرکوب قبایل غیرعرب به کار گرفت. آن‌ها با کشتار، تجاوز و نابود و ویران‌سازی خانه‌ها، با پاکسازی هدفمند قومی، کنترل معادن طلا را در دست دارند و نیروهای ارتش ملی را وادار به عقب‌نشینی کرده‌اند.

ساکنان دارفور حال به کشورهای همسایه از جمله چاد پناه برده‌اند، کشورهایی که خود با فقر شدید زیرساختی مواجه‌اند و قادر به کمک‌رسانی نیستند. در طی هفت ماه گذشته میلیون‌ها تن آواره شده‌اند که ۹۰ درصد آن‌ها زنان و کودکان هستند. صندوق مردمی سازمان ملل ماه گذشته هشدار داد که در میان آواره‌گان ۱۰۵ هزار زن باردار وجود دارد و خشونت‌های جنسی و جنسیتی علیه زنان شدت گرفته است. ریسک استثمار جنسی زنان آواره بسیار بالاست و سازمان ملل می‌گوید که این تاکتیک جنگی که زنان را هدف قرار می‌دهد باید سریعا متوقف شود.