جنبش کارگری: گسترش اعتراض بازنشستگان، از سرگیری اعتراض کارگران قراردادی نفت

در هفته‌ی منتهی به چهارشنبه ۲۷ دی، شورای نگهبان بر مصوبه مجلس مبنی بر افزایش سن بازنشستگی صحه گذاشت. مصوبه همسان‌سازی حقوق بازنشستگان در یک بازه زمانی سه ساله را هم تأیید کرد تا قانون همسان‌سازی حقوق بازنشستگان که قرار بود در برنامه ششم اجرا شود، دست‌کم سه سال دیگر به تعویق بیفتد.

افزایش سن بازنشستگی یکی از رئوس سیاست‌های اقتصادی تعیین شده در برنامه هفتم توسعه است که در کنار تغییر نحوه محاسبه مقرری بازنشستگی، افزایش موانع بر سر بازنشستگی پیش از موعد و تجمیع صندوق‌های بازنشستگی قرار است با اسم رمز «رفع ناترازی صندوق‌های بازنشستگی» به اجرا گذاشته شود.

در هفته‌ی منتهی به چهارشنبه ۲۷ دی، رئیس کمیته حقوق و دستمزد کمیسیون تلفیق مجلس اعلام کرد میزان افزایش حقوق کارکنان دولت در سال ۱۴۰۲ را که دولت ۱۸ درصد تعیین کرده بود به ۲۰ درصد رسانده است. این اقدام البته واکنش دولت را در پی داشت. چند روز بعد معاون پارلمانی دولت گفت شورای نگهبان با افزایش ۲۰ درصدی حقوق کارمندان دولت مخالفت خواهد کرد.
به نظر می‌رسد اشاره معاون پارلمانی دولت به یکی از مفاد برنامه پنج ساله هفتم باشد که مجلس را از تغییر لوایح و مصوبات دولت به نحوی که برای دولت «بار مالی» داشته باشد، منع کرده است.

در این هفته درباره مزد منطقه‌ای هم خبرهای بیشتری منتشر شد.

در جلسه ۱۱ دی‌ماه شورای عالی کار به درخواست وزیر اقتصاد جایگزینی مزد سراسری با مزد منطقه‌ای موضوع اصلی بحث بود. این هفته اصغر آهنی‌ها نماینده کارفرمایان در شورای عالی کار گفت: «سه، چهار سال است که در مورد مزد منطقه‌ای کار کارشناسی انجام می‌شود؛ امسال بخشی از نتایج این کارهای کارشناسانه در شورای عالی کار مطرح و قرار شد جلسات کارشناسیِ سه‌جانبه با موضوع مزد منطقه‌ای برگزار شود؛ در آن جلسات با حضور نمایندگان هر سه گروه، نکات اصلی دیده شود و راهکارها و مدل‌های پیاده‌سازی تدوین شود و سپس نتایج کار دوباره به جلسه‌ی اصلی شورای عالی کار بیاید.» اصغر آهنی‌ها اظهار امیدواری کرد سال آینده مزد منطقه‌ای «حداقل به صورت پایلوت در چند استان» اجرا شود.

یکشنبه ۲۴ دی، محسن خجسته‌مهر، مدیرعامل شرکت نفت که برای شرکت در نمایشگاه ساخت تجهیزات نفتی در اهواز رفته بود، با تجمع اعتراضی کارگران قرارداد موقت و جوانان جویای کار مناطق نفتی غیزانیه و هویزه مواجه شد که در اعتراض به تبعیض در استخدام، و گسترش آلایندگی صنعت نفت در منطقه ورودی سالن نمایشگاه تجمع کرده بودند. عوامل امنیتی و حراست شرکت نفت با معترضان درگیر شدند و مدیرعامل شرکت نفت ناگزیر به ترک نمایشگاه شد.

بنا بر اطلاعات تازه‌ای که از انفجار و آتش‌سوزی در کارخانه «ژاله نور»، تولیدکننده محصولات آرایشی و بهداشتی در شهرک صنعتی سیمین‌دشت کرج، قربانیان حادثه ۵۳ کارگر و اکثراً زن هستند که مصدوم و راهی بیمارستان شده‌اند. دو زن کارگر و یک مرد کارگر در اثر شدت سوختگی به بیمارستان سوانح تهران منتقل شده‌اند. انفجار و آتش‌سوزی ۱۹ دی در کارخانه روی داد. در گزارش‌های اولیه، علت حادثه نشت گاز و مواد تزریقی به مخزن مواد در خط تولید عنوان شد.

مجازات کارگران پیمانی معدن آق‌دره که با جویندگان بومی کار ابراز همبستگی کرده بودند، ادامه یافت. کارگران در دادگاه اول از دو اتهام «اقدام علیه امنیت داخلی کشور و آدم‌‌ربایی» تبرئه شدند. در دادگاه دوم کارگران آق‌دره شکایت جدیدی، این بار از سوی مأموران حراست، علیه کارگران صورت گرفت و اتهامات جدیدی به آن‌ها زده شد.

مبارزه‌های کارگری

کارگران اخراجی شرکت رعد، شرکت خدمات حمل و نقل ریلی درون شهری مترو تبریز به مقاومت کارفرما در بازگرداندن آن‌ها به کار اعتراض کردند. مدیریت شرکت سال گذشته به دلیل ایراد فنی واگن‌های درحال بهره‌برداری مترو شرکت را تعطیل و همه‌ی کارگران قراردادی و دائمی شرکا را اخراج کرد. ۹۰ کارگر دائمی شرکت به اداره کار شکایت کردند. اداره کار رأی به بازگشت به کار کارگران داد اما کارفرما پرونده را به دیوان عالی کشور برده و این دیوان پرونده را راکد کرده است.

کارگران می‌گویند مدیریت شرکت کارگران را به بهانه ورشکستگی اخراج کرده اما شرکت فعال است و حتی وام نیز دریافت کرده است.

یکی از کارگران معترض گفته است: «ما از نیروهای قرارداد دائمی شرکت رعد تبریز هستیم که از سال ۱۳۸۵ با بهره‌برداری از پروژه متروی شهر تبریز فعال بودیم. اما از مهرماه ۱۴۰۱ ما اخراج شدیم. علت اخراج نیز این بوده که راه‌آهن از شرکت خواسته تا واگن‌های فرسوده جایگزین یا بازسازی شود؛ با این حال شرکت چنین نکرده و به جای آن، فعالیت را تعطیل کرده است.»

کارگران شرکت حمل و نقل رجاء خواستار دریافت ملحقات مزد از جمله کارانه و حق بهره‌وری و افزایش دستمزد شدند. کارگران می‌گویند درآمد آن‌ها هیچ تناسبی با هزینه‌های معیشت ندارد.

اعتراض پرستاران به اضافه‌کاری اجباری ادامه دارد، محمد شریفی مقدم دبیرکل خانه پرستار هم به تعرفه تعیین شده برای پرستاران اعتراض کرد و گفت: «پس از ۱۵ سال این قانون را به نحوی اجرا کرده‌اند که نه تنها مشکلی از پرستاران حل نکرده، که مسبب مشکلات دیگری هم شده است. مسئله این است که مجموعه‌ی دولت نمی‌خواهد برای پرستاران هزینه کند…. برای تخصیص همین رقمی که به عنوان تعرفه تعریف کرده‌اند هم شروط بسیاری گذاشته‌اند؛ مثلاً پرستار باید حتماً شیفت کامل بایستد و ۸۰ ساعت اضافه کار داشته باشد، استعلاجی نرود، غیبت نداشته باشد، رضایت مریض و سرپرستار را داشته باشد».

کارگران کارخانه سنگ پاسارگاد واقع در تاکستان به تعویق ماه‌ها حقوق و تعویق ۲۱ ماه حق بیمه اعتراض کردند.
کارفرما از سال ۱۴۰۰ تا کنون حق بیمه ۶۵ کارگر کارخانه را نپرداخته است. دفترچه بیمه درمانی کارگران بی‌اعتبار است و تأمین اجتماعی از تمدید دفتر بیمه درمانی کارگران خودداری می‌کند.

هر یک از کارگران مبالغی از ۲۰ تا ۲۰۰ میلیون تومان بابت حقوق و سایر مطالبات عقب‌افتاده از شرکت طلبکارند اما کارفرما به جای تسویه حساب با کارگران، مبالغ ناچیزی را به حساب کارگران واریز کرده است.

شنبه ۲۳ دی کارگران ابنیه فنی شاغل در خطوط ریلی راه‌آهن یزد اعتراض به وضعیت شغلی و معیشتی خود را به استانداری کشاندند و با تجمع مقابل استانداری یزد خواستار پاسخگویی مسئولان استانی شدند.

یکشنبه ۲۴ دی کارکنان شرکت داروپخش تهران وابسته به سازمان تأمین اجتماعی در محوطه شرکت تجمع کردند و به کمی دستمزد و وضعیت معیشتی خود اعتراض کردند.

خواست کارگران، به‌روز شدن دستمزد، اجرای طرح طبقه‌بندی مشاغل، بیمه تکمیلی، امنیت شغلی و ایجاد تشکل کارگری است.

اپراتورهای پست‌های فشار قوی برق به عدم اجرای طرح طبقه‌بندی مشاغل اعتراض کردند. حدود ۹ هزار اپراتور برق فشارقوی بیش از سه سال است در انتظار اجرای طرح طبقه‌بندی مشاغل هستند اما دولت از اجرای آن خودداری می‌کند.

یکی از اپراتورها گفته است ماه گذشته به تهران آمدیم و به سازمان امور استخدامی مراجعه کردیم اما بازهم پاسخ روشنی به ما ندادند.

او افزوده: «همکاران ما که کار سخت و حاکمیتی نگهداری پست‌های فشار قوی برق را انجام می‌دهند، از پایین بودن دستمزدها رنج می‌برند. اپراتورها با تحصیلات عالی، حقوق دیپلم یا سیکل را می‌گیرند؛ در حالی که اجرای طرح طبقه‌بندی مشاغل برای تمام مشمولان، تکلیف مواد ۴۸ تا ۵۰ قانون کار است، دولت در اجرای آن تعلل می‌کند.»

دادستان عمومی و انقلاب شوش از دخالت دستگاه قضایی برای پایان دادن به اعتصاب ۱۰ روزه کارگران در دو کارخانه کاغذ پارس و قند شوش خبر داد. او گفت کارگران هر دو شرکت به سر کار بازگشته‌اند.

حدود ۲۰۰ کارگر شاغل در این دو کارخانه در اعتراض به عدم پاسخگویی به مطالباتشان، دست از کار کشیده بودند.

مسلم کرم‌اللهی گفت دستگاه قضایی شوش برای «گره‌گشایی از مشکل» به مسأله ورود کرده و «پس از طرح خواسته و مطالبه‌های کارگران، نسبت به حل مشکل و رسیدگی به خواسته‌ کارگران اقدام شد.» او افزود کارگران هر دو شرکت به سر کار بازگشته‌اند و تولید با تمام ظرفیت از سر گرفته شده است. دادستان شوش توضیح نداد کارگران با رضایت خود به سر کار بازگشته‌اند یا به اجبار و با تهدید.

کارگران پیمانیِ مرکز گسترش فناوری اطلاعات (مگفا) به تأخیر پرداخت حقوق ماهانه اعتراض کردند. کارگران معترض سال‌ها با مرکز گسترش فناوری اطلاعات قرارداد کاری مستقیم داشتند اما از فروردین ۱۴۰۲، به واسطه یک شرکت پیمانکاری و با قرارداد موقت به کار گرفته شده‌اند. تأخیر سه هفته‌ای در پرداخت مزد ماهانه از نتایج ورود پیمانکار به شرکت است.

کارگران پیمانی شهرداری منجیل به تبعیض در تبدیل قرارداد کار اعتراض کردند. شهرداری منجیل قرارداد کارگران شرکتی موسوم به «ایثارگر» را به قرارداد مستقیم تبدیل کرده است اما از تبدیل قرارداد سایر کارگران پیمانی که ۱۰ تا ۱۵ سال سابقه کاردارند، امتناع می‌کند. تعداد کارگرانی که قراردادشان تبدیل نشده حدود ۳۰ نفر است.

پیمانکار بدون پرداخت مطالبات کارگران پیمانی فروش بلیت مترو رفت!

کارگران پیمانی بخش فروش بلیت مترو که در هفته‌های گذشته به نپرداختن مطالبات معوقه‌شان از سوی شرکت پیمانکاری اعتراض کرده بودند، اعلام کردند پیمانکار قبلی بدون تسویه حساب با کارگران، شرکت را ترک کرده و کار را به پیمانکار دیگری سپرده است. به نوشته‌ی ایلنا، پیمانکار قبلی، شرکت رایان شهر شهرداری بود که بدونِ پرداختِ حقوق آذرماه و بدونِ تسویه‌ی حق بیمه‌ی آبان ماه، کار را به شرکتِ جدید واگذار کرده است.

شرکت‌های پیمانکاری که از سوی شرکت‌های خصوصی، یا نهادهای دولتی نظیر شهرداری به کار گرفته می‌شوند علاوه بر پرداخت دستمزد ناچیز، عدم پرداخت حق بیمه و ملحقات مزد کارگران، بخشی از دستمزد کارگران را نیز از طریق عدم تسویه حساب با کارگران در پایان قرارداد می‌بلعند.

اعتصاب کارگران معدن زغال سنگ طزره

اعتصاب چند روزه کارگران معدن طرزه که از اعتصاب و تجمع درون شرکت آغاز شد، به تجمع در مقابل ساختمان مرکزی شرکت در شاهرود انجامید و پس از بیش از یک هفته با وعده‌ی مدیریت زغال سنگ البرز شرقی پایان یافت.

حدود ۷۰۰ کارگر معدن طرزه (شاغل در سه واحد زغال سنگ طزره، کارخانه زغال‌شویی و معدن تخت شهرستان مینودشت) خواستار اجرای طرح طبقه‌بندی مشاغل، همسان‌سازی حقوق با کارگران سایر شرکت‌های معدنی، امنیت شغلی، ایمنی محیط کار، حذف پیمانکاران و رسیدگی به حادثه ریزش معدن در شهریور ماه هستند. آن حادثه به مرگ شش تن از کارگران منجر شد.

اعتصاب پس از آن آغاز شد که مدیریت شرکت به وعده اجرای طرح طبقه‌بندی مشاغل در آذرماه عمل نکرد. کارگران پس از چند روز اعتصاب در معدن به شاهرود رفتند و از ۱۸ دی مقابل ساختمان شرکت زغال سنگ البرز شرقی تجمع کردند. تجمع روزانه کارگران مقابل ساختمان شرکت زغال سنگ البرز شرقی در شاهرود تا روز ۲۴ دی ادامه یافت.

یک کارگر معدن طرزه می‌گوید: «کارگران معادن زغال سنگ البرز شرقی ماهانه با اضافه‌کاری و سایر مزایای جانبی، مبلغی در حدود ۱۰ تا ۱۲ میلیون تومان دریافت می‌کنند که این رقم باتوجه به افزایش روزانه قیمت اقلام مصرفی و غذایی، ناچیز است… بخش دیگری از خواسته‌های صنفی ما حذف پیمانکاران و برخورد با مقصران حادثه روز ۱۲ شهریور است که بعد از گذشت بیش از سه ماه از وقوع حادثه و فوت شش نفر از همکاران هنوز مقصران حادثه مجازات نشده‌اند.»

روز ۲۴ دی پس از آن که مدیریت شرکت زغال سنگ البرز شرقی قول داد حداکثر طی ۱۰ روز به خواست‌های کارگران رسیدگی کند، کارگران به اعتصاب پایان دادند.

معدن طرزه زیرمجموعه شرکت زغال سنگ البرز شرقی است و این شرکت به ذوب آهن اصفهان تعلق دارد.

کارگران رسمی شرکت نیشکر هفت‌تپه از عدم اجرای طرح بازنگری در طبقه‌بندی مشاغل خبر داده و گفته‌اند مدیریت شرکت اجرای طرح را به تقاضای بازنشستگی کارگران منوط کرده و ۱۸۶ کارگر رسمی را تحت فشار قرار داده تعهد بدهند تا پایان سال ۱۴۰۲ بازنشسته شوند. ۲۷ تن از کارگران از پذیرش خواست مدیریت و امضای تعهدنامه امتناع کرده‌اند. کارگران می‌گویند «از اسفندماه سال ۱۴۰۱ تاکنون هیچ گونه حکم پرسنلی (چه حکم بازنگری طبقه‌بندی مشاغل و چه حکم افزایش مزد و سنوات و‌ مصوبات شورای عالی کار) برای این دسته از کارگران صادر نگردیده است و با وجود اطلاع اداره کار کل استان و نیز شهرستان شوش با اعمال نفوذ شرکت طرح توسعه و صنایع جانبی بر اداره کار استان خوزستان و اداره کار شهرستان شوش پیگیری‌های کارگران بی‌نتیجه بوده است.»

صنعت نفت: ادامه اعتراض در محل کار و در خیابان

در هفته‌ی منتهی به ۲۷ دی، تجمع‌های هفتگی کارکنان رسمی نفت در مناطق مختلف نفتی جنوب، ایلام و چابهار ادامه یافت. کارگران ارکان ثالث دور جدیدی از مبارزه را آغاز کردند و در اغلب پالایشگاه‌های پارس جنوبی تجمع اعتراضی برپا کردند. مبارزه و اعتصاب و تجمع کارگران پیمانی، و تجمع کارکنان رسمی استخدامی ۱۳۹۳ به بعد نیز تداوم یافت.

در هفته‌ی منتهی به چهارشنبه ۲۷ دی، پالایشگاه‌های گاز پارس جنوبی، نمایشگاه صنعت نفت در اهواز، ستاد مناطق نفت‌خیز اهواز، شرکت بهره‌برداری نفت و گاز در آغاجاری، شرکت نفت فلات‌قاره منطقه سیری، نفت فلات‌‌قاره شاغل در سکوی بهرگانسر، تجمع اعتراضی رانندگان حمل‌ونقل تانکری پترشیمی ایلام، کارگران پیمانی پتروشیمی مکران واقع در چابهار صحنه اعتراض، تجمع و اعتصاب کارگران بودند.

۲۴ دی کارگران شاغل نفت و جوانان بیکار غیزانیه و هویزه در رئیس شرکت نفت را که برای بازدید از نمایشگاه صنعت نفت به اهواز رفته بود، در اقدامی متحد با مطالبات خود غافلگیر کردند. گرچه تجمع با دخالت نیروهای امنیتی پایان یافت، اما رئیس شرکت نفت سراسیمه از نمایشگاه خارج شد و به تهران بازگشت.

رانندگان قراردادی پالایشگاه‌های گاز پارس جنوبی رانندگانی هستند که با کارِ شبانه‌روزی فقط هشت میلیون تومان حقوق می‌گیرند. ایلنا رسانه دولتی کار ایران به نقل از یک «فعال کارگری» پالایشگاه‌های گاز استان بوشهر نوشت: «ما در مجموعه رانندگانی داریم که با سه – چهار فرزند هشت میلیون حقوق می‌گیرند. این رانندگان گاهی کل شبانه روز مشغول کار هستند و بسیار بیشتر از ساعاتِ کارِ موظفی‌ که در قانون کار آمده کار می‌کنند، اما حقوق ثابتِ ناچیزی می‌گیرند و اضافه کار به آن‌ها تعلق نمی‌گیرد. به این رانندگان نوبت کاری هم پرداخت نمی‌شود. در کل از تمام حق و حقوقی که در قانون کار آمده بی‌بهره هستند… این رانندگان حتی از پاداشی که به سایر کارگران تعلق می‌گیرد محروم هستند و به شدت در حقِ آن‌ها تبعیض می‌شود. این رانندگان اصلاً قراردادی ندارند و از همان ابتدا به آن‌ها گفته‌اند حقوق شما هفت – هشت میلیون تومان است، و این حقوق ربطی به میزان کاری که انجام می‌دهند ندارد».

حضور پررنگ بازنشستگان در خیابان‌های بیش از ۲۰ شهر

بازنشستگان در هفته‌ی منتهی به ۲۷ دی نیز استوار و مصمم در دست‌کم ۲۰ شهر و مرکز استان تجمع‌های هفتگی خود را برگزار کردند. به رغم سردتر شدن هوا تجمع بازنشستگان برخی شهرها از جمله کرمانشاه، اصفهان و اهواز پرشمارتر از هفته‌های پیش برگزار شد.

استان‌های کرمانشاه، زنجان، مرکزی، آذربایجان غربی، تهران، هرمزگان، خوزستان، گیلان، فارس، لرستان، چهارمحال و بختیاری، اصفهان، همدان، مازندران، استان کردستان شهر‌های مریوان، سنندج، بیجار و …شاهد تجمع بازنشستگان مخابرات بودند که هر دوشنبه برای اعتراض به عدم اجرای قانون ۱۳۸۹، قطع اعتبار بیمه تکمیلی به خیابان می‌آیند و مقابل دفاتر شرکت مخابرات رد شهرستان‌ها و ساختمان مخابرات در تهران تجمع می‌کنند.

تجمع کارگران بازنشسته سازمان تأمین اجتماعی یکشنبه ۲۴ دی در شهرهای شوش، اهواز، کرمانشاه، اصفهان و قائم‌شهر برگزار شد.

تجمع بازنشستگان فولاد یکشنبه ۲۴ دی در قائم شهر مازندران، تهران و اصفهان برگزار شد.

بازنشستگان کشوری نیز سه‌شنبه ۲۶ دی در کرمانشاه، اهواز، تهران و… برگزار شد. در اهواز این هفته نیز به روال هفته‌های اخیر بازنشستگان تأمین اجتماعی در تجمع بازنشستگان کشوری و فرهنگیان بازنشسته مقابل ساختمان استانداری خوزستان شرکت داشتند.