پرونده فساد در فوتبال ایران: چرا تاج را محاکمه نمی‌کنند؟

تا به حال دستکم سه تن از مدیران ارشد فوتبال ایران در ارتباط با پرونده فساد بازداشت شده‌اند. رئیس دادگستری استان کرمان از احضار و صدور قرار بازداشت برای سردبیر یک رسانه ورزشی که با قید وثیقه آزاد است، خبر داده است. احتمال می‌رود حداقل دو تن دیگر از مدیران ارشد فوتبال بازداشت شوند و آنطور که رسانه‌ها گزارش کرده‌اند ممکن است دامنه این فساد آنقدر گسترده شود که تمام فوتبال ایران را حداقل در چهار سال اخیر تحت تاثیر قرار دهد.

سهیل مهدی، رئیس کمیته مسابقات سازمان لیگ برتر ایران آخرین فردی است که تا ۲۱ خرداد ۱۴۰۳ در ارتباط با پرونده فساد در فوتبال ایران بازداشت شده است. پیش از او خداداد افشاریان، رئیس کمیته داوران فدراسیون فوتبال و فریبرز محمودزاده، رئیس کمیته نقل و انتقالات بازداشت شده بودند. همچنین پژمان راهبر، سردبیر سایت ورزش سه نیز با قرار وثیقه میلیاردی آزاد است. دو مجری تلویزیون، از جمله برنامه فوتبال برتر که جایگزین نود با اجرای عادل فردوسی‌پور شد هم در مظان اتهام قرار دارند.

علاوه بر این افراد، دو تن از مدیران شرکت مس رفسنجان، علی علیزاده، مدیر این باشگاه و محمد ربیعی سرمربی پیشین آن به نهاد قضایی احضار شده‌اند. اتهام تمام این افراد مشارکت در تبانی مسابقات فوتبال لیگ دسته یک فصل ۱۳۹۸-۱۳۹۹ که مس رفسنجان و آلومینیوم اراک به لیگ برتر صعود کردند، و فصل ۱۳۹۹- ۱۴۰۰ در لیگ برتر است.

اعتراف افشاریان

روزنامه جام جام که به صدا و سیما وابسته است از اعتراف خداداد افشاریان، رئیس کمیته داوران به حداقل ۱۵ مورد تبانی با داوران برای تغییر نتیجه مسابقات لیگ دسته اول و برتر خبر داده اما جزئیات بیشتری از مسابقاتی که نتیجه آنها با تبانی تغییر کرده، فاش نکرده است.

در شبکه‌های اجتماعی طرفداران سه باشگاه سپاهان اصفهان، پرسپولیس و استقلال تهران، هر یک طرف دیگر را به مشارکت و سود بردن از تبانی متهم می‌کنند و نمونه‌هایی از تاثیرگذاری مستقیم داوران بر نتیجه مسابقات را به عنوان سند این اتهام بازنشر می‌کنند.

فدراسیون فوتبال تحت ریاست مهدی تاج که حداقل در دو پرونده فساد در فولاد مبارکه و قرارداد با مارک ویلتموس، مربی بلژیکی که ایران را به پرداخت دو میلیارد یورو محکوم کرد، در ابتدا تلاش کرد حجم فساد را به ۲۵ سکه تقلیل بدهد. با افشای جزئیات بیشتر دبیرکل فدراسیون فوتبال که از سوی باشگاه نساجی قائم‌شهر به تبانی برای باشگاه‌های خوزستانی متهم شده است، تلاش کرد دست فدراسیون فوتبال را بشوئید و بگوید که خط قرمزی برای برخورد با محکومان وجود نخواهد داشت.

فدراسیون فوتبال که پیش از این یکی از اعضای کمیته انضباطی آن در رسانه‌ها به دست داشتن به فساد متهم شده بود، در یک بیانیه تنها طرح نام برخی از مدیران فدراسیون در رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی را نادرست خواند.

خاک پاشیدن بر فساد

فارغ از آنچه که تا به حال طرفداران باشگاه‌ها به یکدیگر نسبت می‌دهند، قصه سود بردن باشگاه‌ها از اشتباهات فاحش داوران در لیگ ایران ریشه طولانی دارد. شهریور ۱۳۹۲ علی دایی، سرمربی وقت پرسپولیس تهران محسن قهرمانی را به «غش کردن» به سمت سپاهان اصفهان متهم کرد. علی دایی در کمیته انضباطی به پرداخت جریمه محکوم شد اما گفت سندی دارد که نشان می‌دهد به حساب داور بازی مبلغی واریز شده است.

محمد دادکان، رئیس اسبق فدراسیون فوتبال ایران دی ۱۳۹۶ پرداخت رشوه به داوران در اصفهان را تایید کرد. او گفت در سالی که رئیس فدراسیون بوده یک نماینده ویژه برای بررسی این موضوع به اصفهان اعزام و او این مساله را تایید کرده است:

او در تازه‌ترین گفت‌وگو بدون جزئیات فساد در فوتبال را تایید کرده و گفته است برخی از مدیران فوتبالی که در دوره ریاست او بر فدراسیون فوتبال به دلیل تخلف، محروم شده بودند پس از بازگشت مهدی تاج به ریاست فدراسیون فوتبال مسئولیت گرفته‌اند. منظور دادکان از این مدیران به صورت مشخص علی خسروی عضو کمیته داوران فدراسیون است که دوباره محروم شد. او پس از آنکه جواد نکونام، سرمربی استقلال تهران برخی کارشناسان داوری را «شیتیل‌بگیر» ــ رشوه‌بگیر ــ خواند، بدون اینکه نامی از نکونام ببرد، گفت فیلم افرادی که خواسته‌اند شیتیل بدهند و آنها را از اتاق‌شان بیرون انداخته است، موجود است.

خسروی تنها داور متهم به فساد نیست. رضا جاودانی، از اعضای کمیته انضباطی فدراسیون فوتبال ایران در ویدئوپادکست فوتبال ۳۶۰ عمق و گستردگی فساد در فوتبال را بزرگتر از آنچه که در رسانه‌ها منتشر شد، توصیف کرد. در همین برنامه از یک داور فوتبال که در کرج موبایل فروشی دارد، به عنوان واسطه دریافت رشوه داوران نام برده شد.

چند سال پیش کمیسیون اصل ۹۰ مجلس شورای اسلامی در بررسی فساد در فوتبال ایران گفته بود یک داور مشهور ۱۰ هزار دلار برای «درآوردن» ــ تغییر نتیجه ــ یک بازی دریافت کرده و بر اساس قرارداد اگر نمی‌توانست باید نیمی از این مبلغ را بازگرداند.

در همین گزارش بدون ذکر جزئیات چند نمونه از تبانی مدیران باشگاه‌ها با بازیکنان، مربیان و داوران بیان شده بود. در یک نمونه به نقل از کاپیتان یکی از تیم‌های مطرح در لیگ برتر عنوان شده بود:

مهدی سیدعلی، داور بازنشسته از جمله داورانی است که پس از بازنشستگی فاش کرد یک مرتبه قصد داشتند به او رشوه بدهند:

توالی فساد مدیران فوتبال

فدراسیون فوتبال ایران پس از برکناری محمد دادکان در سال ۱۳۸۵ فدراسیون فوتبال ایران همواره با اتهام فساد روبرو بوده است. علی کفاشیان که پس از دادکان برای چند سال ریاست فدراسیون فوتبال را عهده دار بود، حداقل در یک پرونده برای پنج سال محروم شد. او البته پیش از اینکه دوره محرومیتش به پایان برسد در شرکت مس کرمان مدیرعامل شد.

کفاشیان سال ۱۳۹۱ به دادسرا احضار و با قرار کفالت آزاد شد. در دوره ریاست او انتقال باشگاه‌ها به استان‌های مختلف خبرساز شد. کفاشیان به تازگی تایید کرده است در دوره او نیز فساد وجود داشت اما جزئیات بیشتری فاش نکرد.

داریوش مصطفوی از دیگر مدیران ارشد فدراسیون فوتبال است که خودش به پرداخت رشوه به داوران برای بازی‌های آسیایی اعتراف کرده است. مهدی تاج و پیش از او شهاب‌الدین عزیزی خادم، از دیگر روسای فدراسیون فوتبال هستند که پرونده فساد مالی دارند.

شهاب‌الدین عزیزی خادم که به دلیل روابطش با «جادوگران» شهره شده بود، بهمن ۱۴۰۰ برکنار شد. پس از برکناری او، شهره موسوی نایب رئیس فدراسیون فوتبال به اتهام فساد مالی و کلاهبرداری بازداشت شد.

رسانه‌های داخلی ایران همزمان با برکناری عزیزی خادم گزارش کرده بودند او برای انتخابات هیئت رئیسه رشوه پرداخت کرده است. حیدر بهاروند که از پاییز ۱۴۰۲ بار دیگر به ریاست سازمان لیگ برتر منصوب شد، هم در دوره ریاست شهاب‌الدین عزیزی و پیش از او کفاشیان به فساد مالی متهم بود. جالب اینکه نام فرزند در این سالها او به عنوان یکی از بازیکنان باشگاه‌های مختلف ثبت شده است، بدون اینکه از او در یک بازی به صورت کامل استفاده شود.

مهدی تاج، رئیس کنونی فدراسیون فوتبال، نائب رئیس فدراسیون در دوره کفاشیان، مدیرعامل باشگاه سپاهان اصفهان کارنامه‌ای سنگین‌تر از عزیزی خادم دارد. او هم در پرونده فولاد مبارکه اصفهان نامش به چشم می‌خورد و هم در ماجرای مربی بلژیکی فوتبال و هم رد تبانی و رشوه دادن به داوران. با وجود این همه فساد اما تاج همیشه حاشیه امن داشته است. روزنامه اعتماد ۳۰ خرداد ۱۴۰۳ در گزارشی با تیتر «مهدی تاج مدیری که به پرونده قضایی افتخار می‌کند»، از چند تخلف مالی که مهدی تاج در آن‌ها نقش داشته یا در دوره ریاست او رخ داده است، پرده برداشت. یکی از این پرونده‌ها به سال ۱۳۸۳ و ماجرای غش کردن داور و رشوه دادن به داوران در اصفهان ربط داشت و یکی دیگر هم به روابط تاج با کارلوی کیروش، سرمربی اسبق تیم ملی فوتبال ایران که با بازگشت تاج به فدراسیون، جایگزین مربی کروات شد و یکی از بدترین نتایج را ثبت کرد. اعتماد نوشت:

نکته قابل تامل این بود که تاج برای خودش و همکارانش در فدراسیون فوتبال پاداش در نظر گرفته بود. او با وجود سه پرونده قضایی، در حالیکه که گفته می‌شد نهاد قضایی با بازگشتش به فدراسیون فوتبال مخالف بود، دوباره به ریاست فدراسیون فوتبال رسید و حالا نیز تلاش می‌کند خود را از فسادی که هنوز هم اندازه آن معلوم نیست، مبرا کند.

رئیس فدراسیون فوتبال که چند سال قبل ناگهان ناراحتی قلبی گرفت و کنار رفت، حاشیه امن‌اش را مدیون حضورش در سرکوب کردها پس از انقلاب ۱۳۵۷ است. او از بیست سالگی به سپاه پاسداران پیوست. در حمله جمهوری اسلامی به کردستان مصدوم شد و پس از آن در بنیاد مستضعفان و جانبازان وقت و سپاه مدارج بالارفتن از پله‌های رانت‌خواری در حکومت را با «کارت جانبازی» طی کرد.